Không chủ quan trước thiên tai

(Báo Quảng Ngãi)- Dự báo năm 2024, thiên tai tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Do đó, các cấp, các ngành và người dân cần chủ động triển khai các phương án phòng, chống thiên tai, không lơ là, chủ quan, góp phần giảm nhẹ rủi ro thiên tai. 

Theo thống kê của Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống thiên tai (PCTT), trong 20 năm qua, trung bình mỗi năm thiên tai làm trên 400 người chết và mất tích, thiệt hại vật chất khoảng 1 - 1,5% GDP. Riêng tỉnh Quảng Ngãi, thiên tai xảy ra trong 10 năm (2013 - 2023) đã làm 62 người chết và mất tích, 267 người bị thương và hàng loạt cơ sở hạ tầng giao thông, thủy lợi bị hư hại. Tổng giá trị thiệt hại về kinh tế hơn 10 nghìn tỷ đồng.

Những con số “biết nói”

Gần 11 năm trôi qua, nhưng cái tên “siêu bão Haiyan” vẫn được nhiều người nhắc đến bởi đây không chỉ là cơn bão mạnh nhất thế giới trong hơn 2 thập kỷ qua (tính đến thời điểm này), mà hoàn lưu của siêu bão Haiyan còn gây ra trận lụt lịch sử vào giữa tháng 11/2013. Ngày 4/11/2013, nghe dự báo siêu bão Haiyan với cường độ giật cấp 17 sẽ đổ bộ trực tiếp vào khu vực đất liền tỉnh Quảng Ngãi, chỉ trong vòng 5 ngày (từ ngày 5- 9/11/2013), toàn tỉnh đã thực hiện cuộc di tản dân lớn nhất lịch sử với hơn 80 nghìn hộ/325 nghìn nhân khẩu ở các vùng ven biển, ngập lụt, sạt lở núi và cả những hộ có nhà ở cấp 4... đến nơi an toàn.

Riêng tại huyện Lý Sơn, Bộ Quốc phòng chỉ đạo Bộ Tư lệnh Quân khu 5 mở cửa hai hầm quân sự, để đón hơn 1.000 hộ dân vào trú bão. Rất may, siêu bão Haiyan không đổ bộ vào đất liền khu vực Quảng Ngãi. Tuy nhiên, hoàn lưu bão đã gây ra đợt mưa lớn và liên tục trên diện rộng. Chưa đầy 3 ngày (từ đêm 14 - 16/11/2013), mưa lớn đã gây nên trận lụt lịch sử cả về cường độ và mức độ thiệt hại. Toàn tỉnh có 16 người chết và mất tích do bị nước lũ cuốn trôi, thiệt hại vật chất trên 1.000 tỷ đồng.

Đến năm 2020, tính cực đoan và khó lường của thời tiết, khí hậu thể hiện rõ nét qua hiện tượng “bão chồng bão, lũ chồng lũ”. Chỉ trong 2 tháng (từ giữa tháng 9 - 11/2020), khu vực miền Trung, trong đó có Quảng Ngãi bị ảnh hưởng của 9 cơn bão liên tục (từ số 5 đến số 13) và 2 áp thấp nhiệt đới. Riêng tỉnh Quảng Ngãi bị ảnh hưởng trực tiếp của bão số 9 (Molave) với cường độ đạt đến mức siêu bão, gây thiệt hại về kinh tế ước khoảng 4.850 tỷ đồng.

Năm 2021, trên địa bàn tỉnh tiếp tục xảy ra hiện tượng “tổ hợp” thiên tai bất thường khi có đến 3 cơn bão số 5, 6, 7 và 2 đợt mưa, lũ xảy ra trong vòng một tháng rưỡi  (từ ngày 10/9 - 24/10). Trong đó, đợt mưa từ ngày 23 - 24/10/2021 đã phá kỷ lục mưa năm 2009 và là đợt mưa lớn nhất lịch sử trong 60 năm qua. Chỉ trong 24 giờ, tổng lượng mưa ghi nhận tại trung tâm TP.Quảng Ngãi là 532mm (năm 2009 là 525mm), khu vực sông Trà Khúc là 576mm (năm 2009 là 518mm) và Châu Ổ (Bình Sơn) là 614mm... đã gây ra tình trạng ngập lụt nghiêm trọng trên diện rộng.

Bên cạnh đó, mưa lớn ở khu vực huyện Minh Long, Nghĩa Hành làm nước sông Phước Giang dâng cao, dẫn đến lưu lượng nước qua sông Bàu Giang (đoạn qua TP.Quảng Ngãi) lên mức 250m3/s, khiến khu vực phía nam thành phố bị ngập sâu và kéo dài. Tổng thiệt hại do thiên tai gây ra trong năm 2021 gần 1.000 tỷ đồng.

Thích ứng an toàn

Thực tế trong những năm qua cho thấy, thiên tai ngày càng dị thường, bão to, lũ lớn dồn dập, phạm vi tác động rộng, lại thêm bão chồng lũ nên công tác phòng, chống gặp nhiều khó khăn. Vẫn còn tình trạng một số chính quyền địa phương và người dân còn chủ quan, bị động trong việc ứng phó.

Phó Chủ tịch UBND huyện Nghĩa Hành Đàm Bàng cho biết, một trong những bài học kinh nghiệm trong công tác phòng, chống bão, lụt là tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao ý thức PCTT cho cộng đồng, người dân. Xây dựng phương án PCTT cụ thể cho từng vùng, địa phương theo phương châm “4 tại chỗ”, bố trí phương tiện và lực lượng tham gia ứng phó với các sự cố thiên tai. Cùng với đó, chú trọng xây dựng các công trình PCTT, kết hợp nhà tránh bão, lũ cộng đồng; hoặc hỗ trợ xây dựng nhà chống bão, lũ cho các hộ nghèo, có hoàn cảnh khó khăn ở những vùng bị ảnh hưởng của thiên tai.

Riêng đối với TP.Quảng Ngãi, sau đợt ngập lụt nghiêm trọng xảy ra vào năm 2021, thành phố tập trung các nguồn lực đầu tư thi công nạo vét hồ điều hòa ở phường Nghĩa Chánh; nâng cấp, cải tạo các tuyến thoát nước trong khu vực nội thành; thường xuyên nạo vét hệ thống thoát nước, các tuyến cống chính, các cửa xả và một số tuyến thoát nước tình thế trên địa bàn. Đồng thời, kiểm tra, rà soát và tháo dỡ đối với các công trình xây dựng lấn chiếm, vật che chắn, cầu cống tạm dọc các kênh... để khơi thông dòng chảy, giảm thiểu tình trạng ngập sâu ở khu vực đô thị. Vì vậy, đợt mưa lớn liên tục và kéo dài từ ngày 14 - 17/10/2023 với lưu lượng từ 200 - 250mm/24 giờ nhưng tại 19 điểm ngập thuộc 9 phường trung tâm thành phố đã không xảy ra tình trạng ngập lụt như năm 2021.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Phước Hiền, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh nhấn mạnh, dự báo năm 2024, các loại hình thiên tai tiếp tục diễn biến dị thường và khó lường, nguy cơ xảy ra hiện tượng rủi ro “kép” như năm 2020. Vì vậy, tỉnh chỉ đạo các cơ quan, đơn vị và địa phương tập trung rà soát, kiểm tra các dụng cụ, máy móc và phương tiện phục vụ công tác cứu nạn, cứu hộ... Đồng thời, chủ động xây dựng và hoàn thiện phương án PCTT tương ứng với từng loại hình thiên tai, gồm: Hạn hán xâm nhập mặn, phòng cháy, chữa cháy rừng và mưa to, bão lớn, sạt lở đất. Qua đó, tăng cường tuyên truyền và phổ biến đến cơ sở giúp người dân nắm bắt thông tin, địa điểm để chủ động phòng, tránh khi xảy ra những sự cố rủi ro thiên tai.

Chủ tịch UBND TP.Quảng Ngãi Trà Thanh Danh cho biết, thành phố tổ chức rà soát tổng thể để có giải pháp điều chỉnh, bổ sung các tuyến thoát nước cần thiết, nhằm kết nối đồng bộ với hệ thống thoát nước chung của đô thị trung tâm thành phố vào đồ án điều chỉnh quy hoạch phân khu trung tâm TP.Quảng Ngãi được tỉnh phê duyệt.

Trên cơ sở tính toán, rà soát toàn diện các quy hoạch, đặc biệt là quy hoạch ngành thủy lợi và quy hoạch chi tiết đô thị để xây dựng phần mềm quản lý hệ thống thoát nước đô thị, gắn với phương án, kịch bản ứng phó hiệu quả với các tình huống rủi ro thiên tai. Tuy nhiên, khó khăn, thách thức hiện nay là thiên tai diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường, trong khi nhận thức của một bộ phận người dân còn hạn chế, hệ thống thông tin tới cộng đồng chưa hoàn thiện, phương tiện cứu nạn, cứu hộ còn thiếu...

Giám đốc Sở NN&PTNT Hồ Trọng Phương, Phó Trưởng Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh cho rằng, cùng với đẩy mạnh hỗ trợ, phổ biến kiến thức, kỹ năng về PCTT, cơ quan chuyên môn cần nâng cao năng lực dự báo cũng như xác định các rủi ro thiên tai. Chính quyền địa phương chủ động xây dựng giải pháp ứng phó phù hợp cho từng nhóm cộng đồng người dân và khu vực theo phương châm “phòng từ sớm, từ xa”. Qua đó, người dân sẽ có thái độ, hành vi tích cực hơn trong việc hợp tác, thực hiện chỉ đạo, hướng dẫn của chính quyền, cũng như chủ động thực hiện phương án ứng phó theo cấp hộ gia đình, phát huy hiệu quả phương châm “4 tại chỗ”, góp phần giảm nhẹ rủi ro thiên tai.

Bài, ảnh: MỸ HOA

TIN, BÀI LIÊN QUAN: