(Báo Quảng Ngãi)- Những ngày mưa, lúa rẫy được đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ dùng tay để tuốt, đựng đầy những chiếc gùi cõng về nhà. Không có nắng, không gian bếp lửa vì thế trở thành sân phơi.
Vụ mùa lúa rẫy của đồng bào Hrê thường trúng vào mùa mưa. Bởi vậy, mùa này bao giờ cũng có nhiều cái lạ mà chỉ người vùng cao mới hiểu hết được. Đó là mùa của những hạt lúa được rang trên bếp lửa, giúp bà con thích ứng với mùa mưa giữa cuộc sống núi rừng.
 |
| Rang lúa là cách người Hrê thường làm khi thời tiết bất lợi, không thể phơi lúa. |
Bà Phạm Thị Kía ở thôn Vả Tia, xã Ba Lế (Ba Tơ) vừa đảo đũa liên hồi trên chảo, cho biết: Lúa trước khi cho vào chảo rang được làm sạch qua khâu sàng lọc, loại bỏ những hạt lép, hư. Chỉ cần những vật dụng đơn giản như cái nia, tấm bạt được tận dụng để đựng lúa. “Mùa mưa cứ kéo dài, không rang lúa, lấy gì mà ăn”, bà Kía nói.
Lúa được rang bằng chảo, tùy theo kích thước của chảo, số lượng lúa cho vào rang cũng được ước lượng tương xứng. Lúa rang xong rồi cho vào cối giã. Cứ vậy việc rang lúa rồi giã lúa được lặp đi lặp lại nhịp nhàng và đều đặn. Lúa rang vừa tới là bắt đầu nổ. Lúc đầu nổ lưa thưa sau nổ dày đặc. Cứ lụp bụp, lụp bụp... Tiếng lúa nổ quyện hòa trong tiếng cười, tiếng nói của con cháu trong gia đình bà Kía, khiến cả gian bếp nhỏ sinh động hẳn lên.
Cùng là hàng xóm với bà Kía, bà Phạm Thị Hít chia sẻ: "Cách rang lúa này hay lắm đó, giúp bà con chủ động khi thời tiết bất lợi mà không thể phơi lúa được".
Những chén cơm rang được nấu chín có mùi khói bếp đặc trưng của người vùng cao. Các thế hệ người dân sinh ra và lớn lên ở vùng cao thường gắn tuổi thơ của mình cùng với những mùa lúa rẫy, mưa gió sụt sùi, với những ký ức ngày mùa khó phai.
Sự thích ứng của người dân ở vùng cao trong mùa mưa giá rét không chỉ để phục vụ bản năng sinh tồn, mà còn được xem là nét văn hóa trong đời sống sinh hoạt được giữ gìn từ muôn đời. Chính sự thích ứng đó đã góp phần rèn nên tính chịu khó trong cuộc sống, giúp bà con vùng cao chủ động trước điều kiện khắc nghiệt của thiên nhiên.
Bài, ảnh: TRUNG ÂN
