(Baoquangngai.vn)- Vàng da là hiện tượng thường gặp ở trẻ sơ sinh, chiếm 25-30% trẻ sơ sinh đủ tháng và 80% trẻ sinh non tháng. Bệnh có hai loại: vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý. Vàng da bệnh lý có thể để lại di chứng nhiễm độc thần kinh, trẻ sẽ bị tử vong hoặc bại não suốt đời.
Nguyên nhân gây vàng da sinh lý: Tăng lượng bilirubin, một chất được giải phóng ra khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ. Hiện tượng này xảy ra phổ biến ở trẻ sơ sinh, vì các bé có lượng tế bào hồng cầu cao, các tế bào này bị phá vỡ khi bé ra đời để thay mới. Trong khi đó, gan của bé lại chưa đủ trưởng thành để lọc bỏ hết bilirubin khỏi máu vì vậy gây nên vàng da. Khi bé được khoảng 2 tuần tuổi, gan đã phát triển đầy đủ hơn và đủ sức xử lý bilirubin nên bệnh vàng da sẽ tự khỏi mà không gây ra bất kỳ nguy hiểm nào.
 |
| Ảnh minh họa. Nguồn internet |
Nguyên nhân gây vàng da bệnh lý là do sự bất đồng nhóm máu mẹ con hệ ABO, hệ Rhesus; bệnh lý tan máu (thiếu men G6PD, hồng cầu hình liềm, bệnh thalassemia, nhiễm trùng da, rốn…); xuất huyết dưới da, chậm đi phân su, tắc ruột, nhiễm virus bào thai, bệnh lý gan mật bẩm sinh (teo đường mật, giãn đường mật)…
Thạc sĩ Bác sĩ Phạm Vân Anh, Trưởng Khoa Sơ sinh bệnh viện Sản nhi tỉnh Quảng Ngãi nhấn mạnh: vàng da sinh lý xuất hiện sau 48 giờ sau sinh. Vàng da này mức độ nhẹ, chỉ thấy vàng mắt, vàng mặt và ngực. Em bé vẫn bú tốt, khỏe mạnh. Đối với trẻ đủ tháng, vàng da sinh lý tự khỏi trong vòng 1 tuần sau sinh và 2 tuần sau sinh ở trẻ non tháng.
Vàng da bệnh lý có thể xuất hiện sớm trong vòng 24-48 giờ sau sinh. Vàng da mức độ nặng hơn vàng da sinh lý. Vàng da bệnh lý tiến triển nhanh hoặc kéo dài hơn vàng da sinh lý. Trẻ có thể bú kém, lừ đừ, gan lách to, thậm chí co gồng và ngưng thở khi vàng da đã quá nặng, ảnh hưởng đến não.
Việc theo dõi và phát hiện sớm các dấu hiệu vàng da sơ sinh tại nhà không khó nếu các bà mẹ biết các kỹ năng đơn giản sau: quan sát màu da trẻ hàng ngày dưới ánh sáng mặt trời, ấn nhẹ đầu ngón tay lên vùng da trán, xương ức, bụng, đùi, cẳng chân - tay, lòng bàn tay chân từ 3-5 giây rồi thả ra quan sát màu sắc da tại chỗ ấn, nếu có vàng là trẻ bị vàng da.
Bác sĩ Phạm Vân Anh, Trưởng Khoa Sơ sinh, bệnh viện Sản nhi tỉnh Quảng Ngãi cho biết: hiện nay có 2 phương pháp điều trị vàng da bệnh lý là chiếu đèn và thay máu tuỳ mức độ vàng da. Chiếu đèn là phương pháp điều trị đơn giản, hiệu quả, an toàn, chi phí thấp.
Mục tiêu của phương pháp này là sử dụng năng lượng ánh sáng xuyên qua da giúp chuyển hóa bilirubin tự do trong máu thành sản phẩm không độc, đào thải ra ngoài phân, nước tiểu. Khi chiếu đèn, trẻ được cởi trần, che kín mắt và bộ phận sinh dục, xoay trở để tăng diện tích da tiếp xúc với ánh sáng; Thay máu là kỹ thuật phức tạp được chỉ định khi trẻ vàng da mức độ nặng thất bại điều trị với liệu pháp chiếu đèn hoặc có triệu chứng thần kinh đi kèm.
Các ông bố, bà mẹ cần lưu ý để phòng ngừa vàng da ở trẻ sơ sinh mẹ cần chăm sóc sức khỏe tốt khi mang thai, khám thai đầy đủ theo lịch hẹn để được phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý trong thai kỳ. Nhờ đó tránh được sinh non, sinh nhẹ cân, quá cân, nhiễm trùng mẹ sang con.
Cho trẻ bú sữa non sớm ngay sau sinh và giữ ấm trẻ để giúp trẻ không bị hạ thân nhiệt, hạ đường huyết và đi phân su sớm ngay sau sinh. Sàng lọc các bệnh lý gây vàng da như: thiếu men G6PD, suy giáp bẩm sinh bằng phương pháp lấy máu gót chân.
Đưa trẻ đi khám ngay nếu thấy trẻ có các triệu chứng: vàng da đến cẳng tay, cẳng chân; vàng da kèm trẻ không khỏe như bú kém, sốt…; vàng da quá 14 ngày và tái khám nếu có lịch hẹn của bác sĩ. Cho trẻ bú đủ sữa, phòng trẻ phải có đủ ánh sáng để dễ theo dõi màu sắc da của trẻ./.
