(Báo Quảng Ngãi)- Mùa hè về. Tiết trời chuyển sang không khí oi nồng hơn. Dòng ký ức tuổi thơ của tôi lại ùa về hình ảnh những ngày hè nóng nực. Nội tôi cầm chiếc quạt mo cau phẩy qua, phẩy lại. Cái nóng xua tan, nội ru cháu nhẹ nhàng vào giấc ngủ. Chỉ cách đây chừng chục năm thôi mà chiếc quạt mo cau dường như đã xa lắm...
“Thằng Bờm có cái quạt mo. Phú ông xin đổi nào là ba bò, chín trâu, nào là xâu cá mè, bè gỗ lim... Vậy chớ quạt mo cau quý quá lắm đó nghen”, nội cười hiền hậu. Ngày đó, trưa nào, anh em chúng tôi cũng giành nhau để được ngủ với nội. Một phần cũng vì nội có cả kho tàng câu chuyện dân gian thú vị, phần vì trên tay nội lúc nào cũng cầm cái quạt mo cau. Nội nhẹ nhàng quạt cho tụi cháu suốt cả giấc ngủ trưa mà như không mỏi tay. Thế nên, ăn cơm trưa hay cơm tối vừa xong, hồi ấy phải lo xí phần... giành nội trước đã.
 |
| Hàng cau gợi nhớ ký ức về những chiếc quạt mo cau một thời... ẢNH: B.HÒA |
Tôi nhớ ngày ánh điện còn chưa tràn ngập khắp nơi nơi, hầu như ở quê nhà nào cũng có vài cái quạt mo cau. Để làm quạt mo cau, phải chọn những chiếc tàu mo cau mới rụng, phần mo cau to, chắc chắn. Không cần bút chì vẽ mẫu, nội chỉ cần dùng cái dao rồi khéo léo cắt mo cau thành hình chiếc quạt có tay cầm. Quạt mo cau thành hình rồi mang ra phơi nắng, dùng miếng gạch hay đá chèn xung quanh để các góc quạt không bị vênh. Phơi tầm vài nắng, quạt mo cau khô, thẳng thớm, phẳng lì, săn chắc lại. Khi đó, cái quạt mo cau có hai mặt, một mặt có màu nâu chân chất, mặt kia có màu trắng là lớp vỏ phía trong áp vào ngọn cau.
Hồi ấy, người ta còn bán những chiếc quạt giấy, quạt nhựa làm sẵn có nhiều màu sắc. Nhưng nói về độ bền thì quạt giấy hay quạt nhựa không thể sánh bằng chiếc quạt mo cau giản dị. Cái quạt mo cau, nhìn đơn giản vậy thôi, nhưng tiện ích vô cùng. Không chỉ "kéo" gió mát về, mà dùng chiếc quạt mo cau che đầu nếu lỡ ban trưa và mưa giông bất chợt có việc chạy ra ngoài sân nhà.
Bây giờ, chắc hẳn không chỉ những đứa trẻ thành thị, mà cả trẻ em vùng nông thôn cũng không biết đến quạt mo cau. Cuộc sống ngày càng hiện đại, gia đình khá giả thì lắp đặt máy lạnh, còn bình thường thì chí ít cũng có quạt máy. Chỉ cần với tay bật công tắc, ngay lập tức không khí mát lạnh đã xua tan cái nóng nực. Cứ thế những cái máy lạnh, quạt điện, quạt phun sương, quạt hơi nước... dần thế chỗ cho những chiếc quạt mo cau.
Đi qua với người nông dân những ngày khó khăn, những chiếc quạt mo dần lùi về quá khứ. Để rồi trong hồi ức của những người sinh ra từ làng, quạt mo cau là một phần kỷ niệm chẳng thể nào quên.
BẢO HÒA
