(Báo Quảng Ngãi)- “Chú về quê nhậu. Đêm qua mưa to, tui đi đặt lờ, bắt được cả thau cá đồng”, lời mời gọi hấp dẫn của anh bạn ở quê khiến tôi bật dậy mường tượng đến thú vui ngồi nhâm nhi món cá đồng kho sả giữa tiết trời mưa gió. Chuyện cũ, người xưa và dư âm của món cá đồng kho sả nghe như văng vẳng đâu đây.
Trong muôn vàn cách đánh bắt cá đồng thì đặt lờ là một phương thức đơn giản, nhưng rất hiệu quả. Bây giờ cá đồng không còn nhiều như trước, nhưng thỉnh thoảng khi có mưa lớn, người dân quê vẫn may mắn bắt được một số ít cá tràu, cá trê...
Thuở tôi còn nhỏ, cá đồng nhiều vô kể. Ấy thế nên ngay từ độ tuổi tập tễnh cắp sách đến trường làng, lũ trẻ chúng tôi được người lớn bày cho cách đan lờ để thả cá. Kỹ thuật đan lờ của người dân quê cũng khá thú vị. Những nan tre được chuốt ra thành từng sợi nhỏ, khi kết nối lại với nhau, người đan cố tình chừa ra nhiều khoảng cách giữa các sợi tre, với mục đích chỉ chặn bắt cá lớn chứ không bắt cá bé.
 |
| Món cá đồng kho sả. |
Nghe ông bà bảo rằng, phương pháp đan lờ như thế, người lớn tuổi muốn gửi gắm đến lũ trẻ ăn chưa no, lo chưa tới như chúng tôi thông điệp về cái đạo ở đời. Không tuyệt đường sống của những loài vật còn quá nhỏ. Thả lờ bắt cá, ngoài cái thú vui ra, với người dân quê cũng là một cách để mưu sinh trong những ngày mùa đông nông nhàn.
“Mùa” thả lờ bắt cá, thường bắt đầu từ đầu tháng Tám âm lịch. Lúc ấy, lũ cá đồng sống lâu ngày trong ao tù nước đọng gặp những cơn mưa to, lũ lớn, nước ngập tràn đồng, chúng sẽ có cơ hội bơi ra ngoài, tìm cho mình “mảnh đất” sống màu mỡ hơn.
Để bắt cá đồng, ban đêm lũ trẻ chúng tôi ríu rít gọi nhau ra ruộng để tìm nơi đặt lờ. Thường thì tại những nơi nước giao thoa giữa hai thửa ruộng, mương nhỏ... Người đặt lờ đặt sao cho thuận với chiều nước chảy, ắt sẽ “dính” được nhiều cá. Cả đêm quần thảo trên các thửa ruộng tìm chỗ thích hợp để đặt lờ, khiến lũ trẻ chúng tôi ai cũng thấm mệt. Ấy vậy mà lúc mặt trời chưa ló rạng, đứa nào cũng rạo rực chạy đi thăm lờ.
Vớt lờ lên, nghe đôi tay nằng nặng, mừng quýnh nhìn lũ cá đồng sụp bẫy giãy đành đạch. Chỉ ngần ấy thôi cũng đủ khiến cái cảm giác mệt nhọc kia tan biến. Thuở ấy, cuộc sống còn nhiều khó khăn, món cá đồng dân dã được xem là món khoái khẩu. Bữa cơm độn sắn vì thế cũng được “đánh bay” bởi món cá đồng kho sả, nướng chấm muối ớt...
Bây giờ, có điều kiện được đi nhiều nơi, thưởng thức nhiều món ngon, nhưng có lẽ món cá đồng kho sả đạm bạc, nhưng thấm đượm tình yêu thương của mẹ vẫn là một trong những món mà tôi thích nhất. Nó gợi nhớ về những kỷ niệm của một thời ấu thơ...
Bài, ảnh: NGỌC VIÊN
