(Báo Quảng Ngãi)- Sau hơn 5 năm thực hiện phát điện cạnh tranh, đã tạo ra “sân chơi” khá lành mạnh giữa các đơn vị phát điện. Tuy nhiên, thị trường điện canh tranh này vẫn chỉ là cạnh tranh giữa các đơn vị phát điện, còn hiện tại chỉ có một bên mua là Tập đoàn Điện lực Việt Nam.
| TIN LIÊN QUAN |
|---|
Cuộc cạnh tranh giữa những người bán
Ngày 1.7.2012, thị trường phát điện cạnh tranh bắt đầu vận hành. Nó khuyến khích tiết kiệm chi phí cho khâu sản xuất, truyền tải, phân phối, tạo ra giá điện hợp lý nhất tới người tiêu dùng. Theo đó, số nhà máy từ 30MW trở lên tham gia phát điện cạnh tranh tăng theo từng năm.
 |
| Thủy điện Đắkđrinh (Sơn Tây). |
Những năm đầu mới thực hiện chủ trương trên, chỉ có khoảng 30% số đơn vị phát điện tham gia. Đến năm 2016, cả nước có 79/110 nhà máy điện tham gia, gồm thủy điện, nhiệt điện và nhà máy tua – bin khí. Hiện nay con số này đang tăng, dự kiến sẽ có khoảng 90 nhà máy tham gia phát điện cạnh tranh trong năm 2017.
Tuy nhiên, trong đó có đến gần một nửa là các nhà máy của Tập đoàn Điện lực Việt Nam, với sản lượng điện tương đương mức 50%. Vì thế, các nhà máy điện cho rằng, việc cạnh tranh phát điện chưa thực sự đạt yêu cầu theo chỉ đạo của Chính phủ. Nguyên nhân bên mua điện là duy nhất và lại có quá nhiều nhà máy phát điện.
Tại Quảng Ngãi, hiện tại chỉ có một mô hình phát điện, đó là các nhà máy thủy điện. Với 6 nhà máy thủy điện, gồm Cà Đú, Hà Nang, Sông Riềng, Nước Trong, Huy Măng, Đắkđrinh. Hiện các nhà máy thủy điện này đều trực tiếp hoặc gián tiếp bán điện cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam, với tổng lượng điện các nhà máy này sản xuất trong 6 tháng đầu năm khoảng 468 triệu kWh.
Theo chủ trương của Chính phủ, thị trường điện sẽ hình thành và phát triển theo 3 cấp độ là phát điện cạnh tranh (giai đoạn 2005- 2014), thị trường bán buôn cạnh tranh (2014- 2022) và thị trường bán lẻ cạnh tranh (sau 2022). Hiện tại mới bước vào giai đoạn phát điện cạnh tranh để ngành điện Việt Nam tiến tới một thị trường cạnh tranh đầy đủ, đúng nghĩa, nhưng việc xem xét, điều chỉnh những bất cập để thị trường này đi vào nền nếp là điều cần làm từ bây giờ.
Điện cũng “được mùa mất giá”!
Hiện giá bán điện của các nhà máy thủy điện Quảng Ngãi cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam đang ở mức thấp kỷ lục. Giá mua điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam ở thời điểm hiện tại chưa đến 500 đồng/kWh. Thậm chí nhiều ngày liên tiếp, giá mua điện được báo về theo từng giờ chỉ 0 đồng hoặc 1 đồng, 3 đồng, cao nhất cũng chỉ 10 đồng/kWh. Nguyên nhân là các nhà máy điện của Quảng Ngãi hòa lưới vào lúc thấp điểm. Thời điểm cao điểm, giá bán điện tốt hơn thì đã có các nhà máy điện khác trong cả nước phát điện, đặc biệt là các nhà máy của “bên mua điện” là Tập đoàn Điện lực Việt Nam.
Lý giải cho câu chuyện giá điện 0 đồng, 1 đồng/kWh, đại diện thủy điện Quảng Ngãi cho rằng, hiện tại “thủy điện đang được mùa nên rớt giá”. Nhiều tháng nay, các “đại thủy điện” ở phía bắc đang vào mùa mưa lũ, ưu tiên phát điện, vừa tránh lãng phí kinh tế, vừa đảm bảo an toàn hồ đập, cắt lũ cho vùng hạ du.
Trong khi đó, từ đầu năm đến nay, hoạt động của các thủy điện ở Quảng Ngãi cũng thuận lợi do nguồn nước dồi dào, được tích từ mùa lũ năm 2016 sang, đồng thời ít khô hạn, mưa giông nhiều. Tuy nhiên, đây lại là thời điểm hoạt động thủy điện kém hiệu quả nhất, bởi sản lượng phát điện thì cao, song lợi ích kinh tế đem lại quá thấp do giá điện xuống “đáy”. Thậm chí là thủy điện phải chịu lỗ chi phí phát điện khi liên tiếp giá điện ở mức 0 đồng/kWh.
Tình trạng này cũng là lời cảnh báo cho các nhà đầu tư đã và đang có ý định đầu tư vào lĩnh lực thủy điện ở Quảng Ngãi. Với suất đầu tư bình quân 1 MW cho nhà máy thủy điện khoảng 30 tỷ đồng, nếu nhà máy thủy điện được phép phát điện cạnh tranh trực tiếp phải có mức đầu tư lên đến 1.000 tỷ đồng.
Bài toán kinh tế trong phát điện cạnh tranh ở thời điểm hiện nay thì giá hợp lý vẫn chưa chắc chắn được Tập đoàn Điện lực Việt Nam chọn mua, nên doanh thu của các thủy điện Quảng Ngãi vì thế sẽ thấp, dù sản lượng phát điện đạt cao.
Bài, ảnh: THANH NHỊ
