(Báo Quảng Ngãi)- Điệu dân ca mượt mà phát ra từ lồng ngực của người thương binh già Võ Duy Khánh làm mê đắm lòng người. Chân trái của ông teo tóp do bị thương bởi vướng mìn của Mỹ nhịp theo tiếng đàn, mắt mơ màng như đang ru hồn vào mộng.
TIN LIÊN QUAN
Gần bước sang tuổi 70, nhưng trong ngôi nhà nhỏ ở thôn Bàn Thạch, xã Phổ Cường (Đức Phổ), ông Khánh vẫn cần mẫn truyền niềm say mê dân ca cho thế hệ trẻ.
| “Anh Bảy Khánh có nhiều đóng góp cho văn nghệ quần chúng nói chung và dân ca nói riêng. Anh còn tích cực truyền niềm say mê dân ca cho thế hệ trẻ. Vì vậy, chúng tôi đang tiến hành hoàn thiện hồ sơ đề nghị cấp trên xem xét, trao tặng danh hiệu nghệ nhân ưu tú cho anh ấy”. Phó Trưởng Phòng Văn hóa – Thông tin huyện Đức Phổ NGUYỄN THANH SƠN |
Hát dân ca trong lửa đạn
Thuở thiếu thời, cậu bé Võ Duy Khánh đắm chìm trong chiếc nôi âm nhạc. Hai người cậu ruột của ông sử dụng thành thạo vĩ cầm (đàn violon), măng cầm (đàn mandolin) và hát dân ca, tân nhạc khá hay. Thuở ấy, ở Bàn Thạch có rất nhiều người yêu thích dân ca Trung Trung Bộ. Những làn điệu xuân nữ, cổ bản, hò Quảng, xàng xê, vè Quảng... ngân vang nơi xóm làng, trên ruộng đồng làm vơi đi bao nhọc nhằn.
Đêm thanh gió mát, hai người cậu và thanh niên trong làng gảy đàn trước sân nhà ngoại của ông Khánh thu hút đông đảo người dân đến chung vui, giao lưu ca hát. Lên 8 tuổi, ông mê mẩn những nốt nhạc đầu tiên qua cây đàn măng cầm của người cậu và chỉ vài năm sau thì sử dụng thành thạo. Giọng ca trong trẻo, hồn nhiên của ông nhận được lời ngợi khen của bao người.
Chiến tranh chống Mỹ ngày càng khốc liệt, đạn bom gây bao đau thương nơi xóm làng. Những người cậu của ông Khánh và nhiều thanh niên trong làng thoát ly gia đình tham gia kháng chiến, dùng những làn điệu dân ca động viên tinh thần, cổ vũ nhân dân đứng lên đấu tranh giải phóng quê hương. Tiếp bước cha anh, ông Khánh tham gia du kích xã Phổ Cường, rồi được chuyển sang đội văn nghệ. Qua đó, ông có dịp tiếp xúc, học hỏi kỹ năng ca hát và sáng tác từ những nghệ sĩ của Đoàn văn công giải phóng Quảng Ngãi.
Những tháng ngày nơi núi rừng đã giúp ông hiểu hơn và thêm yêu những làn điệu dân ca quê mình. Ông bắt đầu sáng tác những bản dân ca ngợi ca truyền thống bất khuất của quê hương, động viên nhân dân vững tâm, tin tưởng vào ngày toàn thắng.
 |
| Ở tuổi gần 70, ông Võ Duy Khánh vẫn vui vẻ ôm đàn ca hát. |
Sau đó, ông được điều chuyển về Đội văn nghệ huyện Đức Phổ, nơi căn cứ đóng ở vùng rừng giáp ranh giữa hai huyện Đức Phổ và Ba Tơ, rồi giữ chức Đội trưởng Đội Vũ trang tuyên truyền (thuộc Ban Tuyên truyền Huyện ủy Đức Phổ), mang tiếng đàn, lời ca phục vụ chiến sĩ và đồng bào.
Cuộc sống hiểm nguy và gian khó nơi núi rừng không làm nhụt ý chí của ông cùng đồng đội. Họ hăng say sáng tác, luyện tập ca hát giữa những đợt bom rơi, pháo dập của quân thù. Với sự bảo vệ của bộ đội, nhiều đêm, ông cùng đồng đội xuống đồng bằng, để biểu diễn phục vụ đồng bào.
Sau một đêm biểu diễn ở xã ven biển Phổ Quang trở về đơn vị, ông Khánh bị thương nặng do vướng mìn, tỷ lệ thương tật 41%. Trên giường bệnh, ông vẫn gắng gượng luyện tập để giọng ca ngày càng trầm ấm, lay động tâm hồn người nghe. Xuất viện với chân trái tập tễnh những bước đi khó nhọc, ông được chuyển về Đội Văn nghệ huyện Đức Phổ, nơi ông từng gắn bó trước đó.
Cả đội chỉ có hơn 10 người, nhưng họ phải sáng tác, dàn dựng và biểu diễn những tiết mục mới, để đáp ứng tính thời sự theo yêu cầu của cấp trên. Những làn điệu dân ca ngân vang, cổ vũ tinh thần quân và dân Đức Phổ. Những câu hát: “Mẹ anh hùng con lại sá chi/ Bé mười ba tuổi cũng đi diệt thù...
Cờ bay trên đỉnh Núi Dâu/ Tay không buộc Mỹ cúi đầu rút lui”... làm nức lòng người Đức Phổ, thôi thúc họ vùng lên giải phóng quê hương. “Lúc ấy, chúng tôi phục vụ hăng say lắm, chỉ mong tới ngày toàn thắng, để chung tay xây dựng lại quê hương. Giờ ngẫm lại vẫn thấy mình may mắn vì còn sống và được chứng kiến cảnh thanh bình, khi nhiều đồng đội đã hy sinh”, ông Khánh tâm sự.
| “Vợ tôi không biết sáng tác và cũng chẳng biết hát, nhưng khi tôi hát cho nghe thì bả cũng biết khen hay hoặc góp ý những chỗ chưa đạt, để tôi chỉnh sửa hoàn thiện hơn. Vậy là hạnh phúc lắm rồi”. Thương binh VÕ DUY KHÁNH |
“Truyền lửa” dân ca cho thế hệ trẻ
Đất nước hòa bình, ông tiếp tục gắn bó với ngành văn hóa cùng những làn điệu dân ca mượt mà, sâu lắng. Những người trẻ tuổi yêu thích dân ca thường tìm đến ông, để được chỉ bảo từng lời ca, cách ngắt nhịp, nhấn nhá theo những nốt nhạc. Đôi chân khập khiễng của ông nặng nhọc đạp xe tìm đến những bậc cao niên, để sưu tầm, ghi chép những bài dân ca cổ.
Đêm khuya vắng nơi xóm làng, ông lại cặm cụi sáng tác, để phục vụ công chúng, dù chẳng được nhận tiền bản quyền, “miễn là có nhiều người hát và yêu thích dân ca là vui lắm rồi”. Cuộc sống khó khăn, ông phải nghỉ việc khi đang giữ chức Phó Phòng Văn hóa – Thông tin huyện Đức Phổ, để cùng vợ lo “cơm áo” cho 5 con thơ. Dẫu vậy, ông vẫn tiếp tục sưu tầm, sáng tác và hướng dẫn miễn phí cho những người yêu thích làn điệu dân ca.
Nhiều tác phẩm do ông sáng tác, hướng dẫn tập luyện được những nhà chuyên môn đánh giá xuất sắc và đạt giải cao. Trong đó, phải kể đến tác phẩm “Đặng Thùy Trâm – Chị còn sống mãi” ngợi ca về Anh hùng, liệt sĩ, bác sĩ Đặng Thùy Trâm, đã đạt giải A tại Hội thi thông tin lưu động khu vực các tỉnh phía Nam. Hàng trăm tác phẩm của ông gồm các thể loại: Kịch dân ca, kịch nói, tiểu phẩm dân ca, thơ, tân nhạc... luôn mang đậm hơi thở cuộc sống.
Dịp kỷ niệm 70 năm ngày Thương binh - Liệt sĩ, ông viết tác phẩm mang tựa đề “Nghĩa tình đồng đội”, với nội dung ca ngợi sự hy sinh anh dũng của người chiến sĩ giải phóng quân và nỗi đau của những người còn sống. Những lời ca về nỗi lòng người mẹ liệt sĩ chưa tìm thấy hài cốt của con nghe nhói lòng: “...Từng dòng nước mắt tuôn trào tuôn, tuôn trào tuôn/ Ngóng trông con từng giây phút/ Vẫn không biết con nơi nào...”.
“Tôi đã gắn bó và được anh Bảy Khánh chỉ bảo hát dân ca đã hơn 30 năm qua. Anh rất nặng lòng với những làn điệu dân ca cho dù cuộc sống gia đình vẫn còn nhiều khó khăn. Vì thế, nhiều đơn vị đến nhờ anh sáng tác và hướng dẫn tập luyện, để tham dự các hội diễn, hội thi do các cấp tổ chức”, Phó Phòng Văn hóa – Thông tin huyện Đức Phổ Nguyễn Thanh Sơn, cho biết.
Khi có người nhờ viết tác phẩm và dàn dựng vở diễn, ông Khánh lại cặm cụi sáng tác bên chiếc máy vi tính cũ kỹ, rồi mang đến tận nơi chỉ dẫn từng lời ca, nốt nhạc. Khoản tiền thù lao ông nhận được chỉ “đưa ít hay nhiều cũng được, miễn anh em thích hát dân ca là vui rồi”. “Gần 20 năm qua, tôi được chú Bảy Khánh hướng dẫn tận tình cách hát dân ca. Chú ân cần chỉ bảo từng động tác diễn xuất. Lớp trẻ chúng tôi luôn quý trọng chú ấy, vì thời buổi bây giờ hiếm có người như vậy lắm”, anh Lê Hoàng Nhân, xã Phổ Nhơn (Đức Phổ) tâm sự.
Ở tuổi gần 70, nhưng giọng ca của ông vẫn rất trầm ấm. Ông sử dụng khá thành thạo nhiều loại nhạc cụ: Đàn guitar, đàn nhị, măng cầm... và vui vẻ ôm đàn, say sưa ca hát khi có người nghe. Niềm đam mê dân ca của ông còn truyền sang cả người vợ chân quê quanh năm dãi dầu mưa nắng. Giữa giấc ngủ mơ màng, ông chợt bật dậy bước đến bên chiếc máy vi tính, bà lặng lẽ pha cho ông ly trà nóng rồi trở về giường nằm thao thức chờ trời sáng.
“Vợ tôi không biết sáng tác và cũng chẳng biết hát, nhưng khi tôi hát cho nghe thì bả cũng biết khen hay hoặc góp ý những chỗ chưa đạt, để tôi chỉnh sửa hoàn thiện hơn. Vậy là hạnh phúc lắm rồi”, người thương binh ở tuổi “thất thập cổ lai hy” bộc bạch.
Bài, ảnh: TRANG THY
