P.V: Có ý kiến cho rằng, tổ chức HTX ngày càng ít dần, còn theo ông?
Ông Đỗ Tấn Tự: Trả lời về vấn đề này, tôi chỉ đưa ra các số liệu sau. Tính đến ngày 31/12/2010, toàn tỉnh có 274 HTX, tăng 04 HTX so với năm 2009. Trong đó có 195 HTX nông nghiệp (bao gồm nông, diêm, thuỷ sản); 66 HTX phi nông nghiệp; 13 HTX là Quỹ Tín dụng nhân dân. Năm 2010 tỉnh đã thành lập mới 04 HTX (HTX Thương mại và NTTS Sông Thoa, HTX Chuyên canh mía Bình Khương, HTX Chuyên canh mía Bình Tân, HTX chuyên canh mì Bình An).
Về số lượng thành viên Liên minh HTX tỉnh, đến 31/12/2010 có 134 thành viên, tăng 8 thành viên so với năm 2009. Trong đó có 130 HTX; 04 thành viên là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Trong năm 2010 LM HTX tỉnh đã kết nạp mới 8 thành viên. Những con số trên cho thấy, số lượng HTX không giảm và số thành viên của LM HTX cũng tăng lên theo hướng năm sau nhiều hơn năm trước.
P.V: Ông có thể cho biết đôi nét về hoạt động của HTX và của các thành viên Liên minh HTX tỉnh trong thời gian gần đây?
Ông Đỗ Tấn Tự: Qua theo dõi tình hình HTX và các thành viên Liên minh là HTX có thể khái quát ở 03 dạng như sau:
Thứ nhất, số đông các HTX vẫn giữ trạng thái bình thường, không có gì thay đổi so với một vài năm gần đây. HTX vẫn tổ chức các hoạt động dịch vụ phục vụ xã viên. Mức doanh thu, lợi nhuận, tiền công và các công tác xã hội không tăng mấy so với năm 2009. Tâm trạng là cố giữ chờ xem diễn biến của tình hình chung và cơ chế chính sách mới của Nhà nước về HTX.
Thứ hai, nhiều HTX, nhất là các quỹ TDND hoạt động ổn định có phát triển, tìm cách vươn lên. Trong năm 2010 nổi lên những mô hình như nâng quy mô và chất lượng các dịch vụ đã có. Nhiều HTX đã đầu tư xây dựng kênh mương mở rộng diện tích tưới; tăng doanh số cho vay từ các quỹ TDND. Tôi xin nêu một vài điển hình: HTX Vận tải Thống Nhất năm 2010 tăng cả doanh thu, lợi nhuận và nộp thuế trên 1 tỷ đồng. HTX Nông nghiệp Hoà Tây (Sơn Tịnh) tăng ngành nghề mới và mở rộng địa bàn hoạt động; cụ thể là đã đầu tư trên 300 triệu đồng sản xuất gạch không nung, giải quyết hàng chục lao động có việc làm thường xuyên, tăng thu nhập. HTX thêu nghệ thuật Trường Xuân đã thu hút trên 30 lao động trong đó hơn một nửa là các em khuyết tật, góp phần giải quyết việc làm, an sinh xã hội... Các HTX này đã không ngừng đổi mới trong hoạt động để tồn tại và phát triển.
Một số HTX tổ chức liên kết với các thành phần kinh tế khác. Xu hướng liên kết giữa các HTX, giữa HTX với thành phần kinh tế khác là hướng mở ra cho HTX phát triển.
Thứ ba, còn nhiều HTX đã ngừng hoạt động, tạm ngưng hoạt động, đang và sẽ gặp khó khăn trong hoạt động. Biểu hiện như một số HTX nông nghiệp quy mô nhỏ, nguồn lực yếu sau khi giao dịch vụ điện cho ngành điện hoặc Công ty cổ phần điện các huyện hầu như không còn nguồn để hoạt động. Trong 32 HTX chuyên dịch vụ điện, theo chủ trương hầu hết phải chuyển giao cho công ty cổ phần điện các huyện (trở thành cổ đông) vào năm 2011, đồng nghĩa phải giải thể HTX chuyên điện vào năm 2011. Trong lĩnh vực vận tải, ngoài HTX Vận tải Thống Nhất, HTX giao thông vận tải Lý Sơn còn lại các HTX khác không cạnh tranh nổi với các công ty vận tải có thương hiệu mạnh trong và ngoài tỉnh.
Về hoạt động của thành viên là doanh nghiệp. Sau khi thành lập Liên minh HTX, số doanh nghiệp tham gia thành viên Liên minh khá đông. Nhưng vì nhiều lý do khác nhau, nên một số đã xin ra khỏi thành viên, một số vi phạm Điều lệ phải khai trừ. Hiện tại còn 4 doanh nghiệp thành viên là Công ty xây dựng Tín Nghĩa, Công ty Ngọc Giàu, Công ty Mỹ Yên và Công ty TNHH xe khách Miền Trung. Nhìn chung các thành viên Liên minh là công ty hoạt động ổn định có phát triển. Đối với công ty Mỹ Yên (kinh doanh lâm nghiệp) bị cơn bão số 9/2009 gây thiệt hại nặng, công ty đã cố gắng khắc phục và tạm ổn định.
P.V: Làm thế nào để giải quyết hài hòa giữa quyền lợi, nghĩa vụ, trách nhiệm giữa Liên minh HTX và các thành viên?
Ông Đỗ Tấn Tự: Điều đó được quy định trong Điều lệ của Liên minh HTX tỉnh. Về phía Liên minh HTX, năm 2010 đã có nhiều cố gắng đảm bảo các quyền cho các thành viên. Các hoạt động của Liên minh HTX tỉnh năm 2010 đều nhằm mục đích là phục vụ các thành viên. Tuy nhiên hoạt động của Liên minh HTX chưa đáp ứng được hết yêu cầu của tất cả thành viên. Một số yêu cầu cơ bản như công tác đào tạo còn quá ít; hỗ trợ tín dụng từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX chưa thực hiện được.
Về nghĩa vụ của thành viên đối với Liên minh HTX tỉnh cũng được quy định trong Điều lệ. Năm 2010 một số thành viên đã tích cực tham gia vào các công việc chung của Liên minh HTX, đóng hội phí và báo cáo đầy đủ. Tuy nhiên các nghĩa vụ của thành viên đối với Liên minh HTX tỉnh còn một số vấn đề như, có đơn vị nhiều năm liền không thực hiện nộp hội phí; chế độ báo cáo chưa đảm bảo...
P.V: Ông có thể cho biết vài nét về hoạt động tư vấn, hỗ trợ phát triển HTX trong năm 2011?
Ông Đỗ Tấn Tự: Trong năm nay chúng tôi tổ chức 02 cuộc hội thảo nhân mô hình: Nhân mô hình về dịch vụ vật tư nông nghiệp; Nhân mô hình về tín dụng nội bo; đồng thời mở lớp bồi dưỡng, đào tạo cán bộ HTX, đào tạo nghề cho xã viên theo kế hoạch của UBND tỉnh giao; tư vấn cho 02 HTX sản xuất gạch không nung; tổ chức cho khoảng 25 Chủ nhiệm HTX đi học tập thực tế về HTX ở các tỉnh bạn và tổ chức một số cuộc họp giữa các doanh nghiệp và HTX có nhu cầu liên kết trong năm 2011.
LM HTX phối hợp với Sở Nông nghiệp - Phát triển nông thôn và UBND một số huyện xây dựng mới 2 - 3 HTX hoặc Tổ hợp tác chuyên canh mì theo chủ trương phát triển vùng nguyên liệu của tỉnh, phục vụ cho các nhà máy tại Dung Quất.
THANH TOÀN (thực hiện)