Với giá dao động từ 200 nghìn đến 250 nghìn đồng/kg, nghề săn sùng đất được xem là nghề “hái” ra tiền đối với nhiều nông dân Quảng Ngãi.
Lộc trời cho
Quảng Ngãi, những ngày tháng 11, nhiều người không nén được sự hiếu kỳ khi chứng kiến cảnh hàng trăm nông dân hì hục lật từng thớ đất ở các bãi bồi ven sông, trên những thửa hoa màu cuối vụ thu hoạch, để bắt một loại côn trùng được người dân nơi đây ví là “lộc của trời”.
 |
| Chiến lợi phẩm sau hàng giờ săn lùng là những con sùng đất đặc quánh sữa. |
Vào mùa sùng đất, thương lái Đà Nẵng, Huế… về tận Quảng Ngãi tìm mua với giá đắt hơn cả tôm tươi. Có kinh nghiệm nhiều năm trong nghề, anh Nguyễn Văn Hải (xã Tịnh Giang, huyện Sơn Tịnh) chia sẻ: “Dụng cụ săn sùng đất rất đơn giản. Chỉ cần cái cuốc và cái xô đầy nước. Khi bắt được sùng thì ngắt ruột bỏ nhanh vào xô để giữ cho sùng được tươi. Cuốc dùng để đào sùng, lưỡi phải dài, mỏng, mới có thể đào sâu bắt được những con sùng lớn”. Thông thường, sùng đất trưởng thành vào mùa mưa, độ giữa tháng 8 cho đến hết tháng 12 (âm lịch), vì chu kỳ vòng đời ngắn, nên đến mùa sùng đất là nông dân ở đây phải tranh thủ “hái lộc”.
Dừng cuốc, lau những giọt mồ hôi, lão nông Nguyễn Thế Trầm (xã Nghĩa Lâm, huyện Tư Nghĩa) chia sẻ: “Nhìn thì thấy đơn giản vậy, nhưng không phải ai cũng gặp may mắn khi mưu sinh bằng nghề này. Cũng có nhiều trai tráng sức vóc lắm, cuốc hùng hục cả ngày mà đành về tay không”.
Cũng theo ông Trầm, sùng đất là loại côn trùng sạch, bởi chúng sinh sôi ở những vùng đất, xa khu dân cư và ăn rễ các loại cây không độc hại. Nơi phun nhiều thuốc trừ sâu hay thuốc diệt cỏ thì hầu như không tìm được sùng.
“Lúc trước sùng đất nhiều vô kể, người dân đào về chỉ để cho gà ăn. Nhưng vài năm trở lại đây, nhiều nhà hàng, quán ăn, hoặc các tay sành nhậu… xuống tận nơi để mua sùng với giá cao. Nhờ vậy nông dân tụi tôi đổi đời, đến mùa săn sùng, có người bỏ túi cả cây vàng” - lời ông Trầm.
Theo ông Trần Phước Hòa - Chủ tịch UBND xã Tịnh Giang, huyện Sơn Tịnh (Quảng Ngãi), hiện nay trên địa bàn xã có hàng trăm hộ dân mưu sinh bằng nghề săn sùng đất, và nhiều người đang từng ngày đổi đời nhờ loại côn trùng này.
Món ngon từ sùng đất
Sùng đất được chế biến thành nhiều món khác nhau, từ xào, luộc, nướng hoặc phơi khô để ngâm rượu uống. Sùng đất sau khi đào đem về rửa sạch đất cát, luộc hoặc nướng sơ qua cho chín vừa, sau đó ướp gia vị hành, tiêu, ớt, tỏi, củ sả tươi, mắm muối rồi mới làm các món ăn. Từ công đoạn này, sùng đất được chế biến thành những món như sùng đất rang, chiên giòn, nướng...
“Sùng đất là ấu trùng của loài bọ hung Holotrichia Sauteri Moser, thuộc họ Sùng đất - Melonihidae. Khi phơi khô, ấu trùng có tên là Tề tào, vị mặn, có tác dụng phá huyết, hành ứ, tán phong bình suyễn, thông sữa, minh mục khu ế. Tề tào dùng trị vết thương té ngã ứ huyết, đau phong, phá thương phong, đau họng, mắt có màng, ung nhọt, lở trĩ.
Ở các nhà hàng, các tay sành nhậu hầu hết đều rất ghiền món sùng đất nướng. Chị Nguyễn Cảnh Đào - một chủ quán tại xã Tịnh Giang, cho biết thực khách ăn một lần món sùng đất nướng là hầu như “nghiện” món này. “Cho sùng đất đã thấm gia vị lên vỉ rồi đặt trên bếp than rực đỏ. Trở vỉ nhiều lần và phải thật đều tay để sùng không bị cháy sém, thấy chín đều, bay mùi thơm ngon là dùng được” - chị Đào hướng dẫn.
Không gì hấp dẫn hơn vào ngày đông rét mướt, hương thơm sùng đất lan tỏa bên bếp lửa hồng ấm áp, mọi người cùng quây quần thưởng thức. Những món trên, tùy sở thích có thể ăn cuộn với lá lốt non, lá mơ, xà lách, bánh tráng mỏng, rau sống,... Hương vị của chúng khá lạ, vừa béo vừa thơm ngọt.”.
Theo Ngọc Viên/Dân Việt
