(Báo Quảng Ngãi)- Chiều mưa rả rích, tôi chợt nhớ đến món tép đồng. Tép đồng được mẹ tôi chế biến nhiều món ăn ngon tuyệt vời như nấu canh với dưa cải hoặc kho tiêu ớt... Nhưng ngon nhất vẫn là món tép đồng xào với cây nén ăn với cơm nóng hoặc dùng để ăn với rau sống.
Tép đồng thường sống ở sông, kênh rạch và các ao, hồ nhỏ. Tép đồng giống như tôm, nhưng nhỏ như cây tăm, con to nhất cũng chỉ hơn đầu đũa. Tép đồng ngon nhất là vào mùa nước lớn. Mưa nhiều, nước thượng nguồn đổ về, tép cái mang theo bụng đầy trứng tìm nơi sinh sản.
 |
| Tép đồng xào nén. ảnh: Internet |
Ngày còn nhỏ cứ mỗi lần nước lớn, tôi thường theo cha vác nhá (cái nhá cất tép trông rất giống như cái vó nhưng nhỏ hơn một nữa, lưới rất dày như mảnh vải mùng) ra sông đứng. Trước khi đi cất nhá, cha tôi dùng cám gạo trộn với mỡ heo rang lên thật thơm, để làm mồi nhử tép. Chọn một khúc sông đặt nhá xuống, chờ đáy nhá chìm sát đáy bùn thì rải một nhúm cám rang vào giữa nhá dụ tép. Khi thấy cám rang thưa dần thì cất nhá lên nghiêng nhá, dùng cái gáo dừa múc những con tép đổ vào rổ rồi đậy lại không cho tép nhảy ra ngoài. Mỗi lần cất nhá lên, nhìn bầy tép đồng trắng ngà nhảy tanh tách trên đáy nhá, lòng tôi sung sướng không thể tả.
Cách làm món tép đồng xào nén rất đơn giản. Mẹ tôi lựa mớ tép đồng còn nhảy tanh tách cho vào thau ngâm và rửa qua vài nước cho sạch. Vớt ra rổ để cho ráo. Còn cây nén cắt khúc cỡ đốt ngón tay. Cho hành củ, dầu phụng vào chảo phi lên cho thật thơm rồi đổ tép vào đảo đều, cho ớt trái xắt mỏng, tiêu bột... vào, cho nén vào đảo đều, khi chín tới thì châm thêm chút nước, sau đó nêm nếm gia vị vừa ăn rồi bắc xuống ăn nóng với cơm và rau sống.
Món này không chỉ ngon mà còn bổ dưỡng. Theo y học cổ truyền thì tôm tép đồng tính ôn vị ngọt, có tác dụng bổ thận tráng dương, thông sữa, giải độc, bổ trợ trị liệu thận suy, dương suy, tắc sữa, mụn nhọt. Hiện nay, theo các nhà nghiên cứu thì tôm, tép đồng giàu đạm, kali, photpho, magiê, iốt và vitamin A, thịt tôm tép mềm xốp dễ tiêu hoá là thực phẩm dinh dưỡng thích hợp cho người già, người có cơ thể suy nhược và trẻ em. Còn cây nén thuộc họ hành tỏi, thân giống cây hành. Lá và củ nén có chứa tinh dầu. Củ nén màu trắng có vỏ mỏng bao bọc. Lá nén, củ nén dùng để nấu cháo cá, kho cá vừa thơm vừa ngọt lại là một phương thuốc có tác dụng giải cảm rất tốt.
Món tép đồng xào nén của gia đình tôi trong những ngày mưa ấy, tuy bình dị, nhưng luôn chan chứa biết bao ân tình. Ngày nay, họa hoằn lắm tôi mới được ăn món tép đồng xào nén do chính tay mình tự chế biến. Ở những nhà hàng mang thương hiệu "hương đồng gió nội" món tép đồng xào nén rất đắt. Lâu lâu, tôi cũng ghé vào thưởng thức để tìm lại dư vị của quê hương, nhưng sao tôi vẫn cảm thấy không ngon bằng món tép đồng xào nén của gia đình tôi ngày xưa.
PHẠM VĂN HOANH
