Dớn rừng xuống núi

(Baoquangngai.vn)- Khí hậu miền tây Quảng Ngãi mát dịu sau những cơn mưa giông đầu hạ. Cây lá tươi xanh, rau cỏ chen nhau dưới tán rừng. Đồng bào dân tộc thiểu số mang gùi tìm hái rau dớn về làm thức ăn và bán cho  thương lái chuyển về xuôi. Loài rau này thoạt trông tựa cây dương xỉ nhưng nhỏ hơn, cành lá mọc xòe ra xung quanh. Những cành rau non uốn cong, lá khép hờ tựa nụ cười e ấp của sơn nữ.

Thuở trước, loài rau này là món ăn chủ yếu của cư dân vùng cao trong những ngày giáp hạt, là cây thuốc dùng để chữa bệnh những khi trái gió trở trời. Rau dớn nhơn nhớt, vị chát dịu, giòn và mềm cùng hương thơm đặc trưng, phảng phất hương vị núi rừng. Nhiều người cho rằng, rau dớn tươi non và ngon nhất từ tháng 3 – 7 âm lịch hàng năm, khi mưa dông giăng kín núi rừng.

Rau mọc hoang dại nên “sạch hết chỗ chê”, được nhiều khách hàng tìm mua với giá mỗi bó tại cửa rừng dăm bảy nghìn đồng. Dớn rừng xuống núi vào chợ và được nhiều khách hàng “hoan hỉ” đón nhận hương vị núi rừng. Những nhà hàng sang trọng nơi phố thị giờ hiện diện các món ăn chế biến từ rau dớn: xào tỏi, nấu canh, trộn gỏi, muối chua… khiến thực khách “ngẩn ngơ” khi thưởng thức.

Rau dớn

Tôi may mắn được những đồng nghiệp công tác tại Đài truyền thanh huyện Ba Tơ chiêu đãi món rau dớn xào cùng tỏi Lý Sơn với dư vị khó phai. Phương pháp chế biến món này khá đơn giản. Chọn phần rau non ngắt khúc ngắn rồi rửa sạch, luộc sơ qua nước sôi và vớt ra rổ cho ráo nước. Cho ít tỏi Lý Sơn đập giập vào chảo dầu đun sôi trên bếp đến khi bốc mùi thơm thì cho rau vào và dùng đũa đảo đều.

Tiếp đến, cho ít gia vị: muối, đường, bột ngọt… và thêm ít tỏi giã dập, nêm vừa ăn rồi nhấc xuống khỏi bếp khi rau vừa chín. Đĩa rau xào với màu xanh của rau dớn điểm thêm màu trắng của tỏi trông như gọi mời, có thể chấm với muối ớt hay với nước mắm pha chanh, đường, ớt, tỏi đều ngon. Rau dớn xào tỏi phảng phất hương vị đặc trưng của núi rừng hòa cùng mùi vị nồng nàn của biển khơi từ tỏi Lý Sơn, sản vật nơi đảo tiền tiêu của Tổ quốc.

Rau dớn xào tỏi

Nhiều người còn kết hợp mắm nêm với rau dớn để có món ăn đậm đà, món rau dớn luộc chấm mắm nêm. Để mắm thơm ngon, những cư dân ven biển chọn cá nục hay cá trích tươi rói rồi rửa sạch, vớt ra rổ cho ráo nước. Sau đó, họ vo gạo và vớt ra rổ chờ ráo nước rồi rang trong nồi đất đến chín vàng, giã nhuyễn.

Trộn đều cá và muối cùng với bột gạo rang giã nhuyễn rồi cho vào hũ đậy kín. Khoảng sau ba tháng, mắm tỏa mùi thơm phức khi mở nắp, cá chuyển sang màu đỏ sẫm trông thật bắt mắt. Cho mắm vào cối xay nhuyễn rồi đổ vào chai để mang đi bán hoặc ăn dần.

Rau dớn chọn phần ngọn và cành lá tươi non, ngắt khúc vừa ăn, tỏa hương thơm đặc trưng nơi miền sơn cước. Rửa sạch rau rồi cho vào nồi nước đun sôi trên bếp luộc đến khi rau vừa chín thì vớt ra đĩa. Rót mắm nêm ra chén, thêm ít đường cùng ớt, tỏi băm nhuyễn, vắt thêm tí nước cốt chanh là đã có chén nước chấm đậm đà hương vị.

Đĩa rau dớn luộc xanh “mơ màng” bên cạnh chén nước mắm nêm sẫm màu như mời gọi. Dùng đũa gắp rau chấm vào mắm rồi đưa vào miệng chậm rãi thưởng thức hương vị của trời đất cùng với sự khéo léo của con người. Rau dớn nhơn nhớt, giòn, mềm và hơi chát, nhưng có vị ngọt hậu quyện với vị mặn của mắm nêm, cay của ớt và tỏi hòa cùng vị ngọt của đường, vị cay của chanh, tạo nên dư vị khó phai.

Dớn rừng giờ đã xuống núi làm thỏa lòng những thực khách miền xuôi. Nhưng nhiều người vẫn thích thưởng thức các món ăn chế biến từ rau dớn trong ngôi nhà sàn nằm giữa bản làng vùng cao bảng lảng khói sương. Khí trời mát dịu, nhẩn nha nhai ngọn rau dớn rồi nhấp ngụm rượu cần khiến cho cõi lòng chợt lâng lâng, tựa đang phiêu du qua miền hư ảo.
 

Trang Thy