Đậm đà món don Quảng Ngãi giữa Sài Gòn

10:10, 06/10/2011

Sau bao ngày “lùng sục”, tôi cũng tìm được quán có bán don, một món ăn dân dã gắn liền với tuổi thơ của không ít người gốc Quảng Ngãi.

Những buổi chiều mưa của Sài Gòn khiến tôi nhớ kinh khủng vị thơm của bánh tráng nướng và thanh thanh của món don. Thế là lên mạng, tìm kiếm ở một vài trang web, rồi dong xe đi tìm món ăn gắn với một phần ký ức của mình.

Những người chưa từng biết đến món don khi “nhìn tận mắt, sờ tận tay” đều không giấu được vẻ tò mò, cùng hàng loạt câu hỏi đại loại: Còn gì nữa không? Ăn thế nào?... Bởi khác với những món ăn khác, món don của Quảng Ngãi chỉ gồm một tô nước có màu đùng đục, trong đó chứa dăm con don nhỏ xíu, ít hành tây và một cái bánh tráng gạo nướng. Đơn giản là thế nhưng don đi sâu vào tâm khảm từng người con đất Quảng và cũng chỉ những gốc Quảng Ngãi mới biết đến món này.

Nguyên nhân để người Quảng Ngãi ăn món này là trên toàn lãnh thổ việt Nam, loại nhuyễn thể giống hến này chỉ xuất hiện ở nơi con sông Trà Khúc và sông Vệ gặp biển (thuộc tỉnh Quảng Ngãi). Song cũng không nhiều để khai thác quanh năm mà chỉ vào tháng 7 âm lịch, khi don nhô lên khỏi lớp cát thì người dân mới dùng nhũi (một công cụ đánh bắt) để cào. Hiếm như thế nên khi đi xa, để nhớ về một món ăn đặc trưng của quê nhà, nhiều người thử thay don bằng hến hay một vài loại nhuyễn thể khác. Song dù gia giảm bao nhiêu gia vị, nếu trong tô không phải là những con don có màu phổi bò, pha màu vàng và những tua hồng bao quanh thì món ăn chẳng thể nào đúng vị.

Về cơ bản, cách chế biến don đơn giản đến mức dù ai cũng có thể vào bếp. Cụ thể, don sau khi được bắt hay mua về, được rửa sạch rồi cho vào nồi luộc theo quy tắc 1: 2 (1 don, 2 nước). Khi nước sôi bùng, người ta dùng đũa khoấy mạnh và đều tay để don bung vỏ, như thế phần nước luộc sẽ hội tụ những gì tinh tuý nhất của don. Sau đó, bắc nồi xuống bếp, lọc nước qua một xoong khác, nêm nếm cho vừa ăn. Riêng con don thì cho vào rổ, đãi lấy ruột để riêng vào bát. Khi khách gọi món, người bán dùng muỗng xúc một ít don, thêm một ít hành tây, ít hành lá, ít bánh tráng một hai nắng, xé nhỏ như sợi mì Quảng và chan nước luộc don lên trên.

Sau khi nhận bát don bốc khói, khách dùng muỗng dằm trái ớt xiêm, rồi thong thả bẻ bánh tráng gạo nướng bỏ vào. Khi bánh tráng vừa ngậm nước thì bắt đầu thưởng thức vị thơm, ngọt của nước dùng, của bánh tráng, cay của ớt, tiêu...

Những con don nhỏ xíu...

Bánh tráng gạo một nắng xé sợi...

Một tô như thế thường không đủ no nên khách thường muốn gọi tới 2-3 tô. Tuy vậy, bạn nên dừng lại để tranh thủ thưởng thức thêm các món đặc sản khác bán tại quán như cá nục hấp cuốn bánh tráng nướng nhúng nước, ram bắp, ram thịt nướng…Mỗi món, một hương vị khác nhau nhưng đều đậm hương vị Quảng.

Bún cá ngừ.