 |
Ở đảo Bé có các loại (rau) rong biển như: rau cum cúm, rau bông trang, rau đông, rau câu, rau mức và rau tóc tiên. Theo kinh nghiệm dân gian, mỗi loại rau đều có cách thu hái, chế biến khác nhau. Nếu rau cum cúm, rau đông dùng để nấu chân vịt, xu xoa thì rau mức lại nấu chè, nấu canh hoặc phơi khô để dùng dần; còn rau bông trang, rau câu lại phải ăn tươi như làm gỏi.
Mùa thu hoạch rong biển thông thường từ tháng giêng đến tháng bảy - là những tháng biển yên, sóng lặng. Để cào rau cum cúm, rau đông, mỗi buổi chiều khi thủy triều xuống, người ta ra ngoài gành còn xăm xắp nước, tay dùng một cái liềm cong nhỏ nạo khẽ tách rong ra khỏi đá. Loại rong này nhiều vô kể, kéo dài khắp nửa đảo. Hái rau tóc tiên thì vất vả hơn. Rau này mọc từng cụm ở giữa các vách san hô có độ sâu từ 1,5m đến 2m. Khi hái người ta chỉ cắt phần ngọn khoảng 20cm mang về.
Cách chế biến món gỏi tóc tiên này cực kỳ đơn giản. Rau tóc tiên được nhặt sạch đá vôi, rong, rác rồi xả bằng nước lã nhiều lần cho hết vị mặn. Xong luộc sơ qua (khoảng 1kg rau 1 lít nước). Nước luộc này bỏ đường vào để qua đêm là thành đông sương - một món giải khát rất hiệu nghiệm. Tóc tiên vừa nguội thì cho ít muỗng giấm hoặc chanh trộn đều với cà chua xanh xắt mỏng, các loại rau thơm như húng, rau quế, rau răm và trên cùng rắc ít đậu phộng giã nhỏ. Tùy theo điều kiện mà cho thêm da heo, thịt ba rọi, thịt bò sợi, nấm tai mèo, nấm đông cô… để món ăn đậm đà và phong phú hơn.
Khi bày lên mâm, món gỏi này trông rất bắt mắt. Màu xanh ngọc của sợi tóc tiên nổi nhẹ trên nền xanh non của lát cà chua hoặc hằn thành những đường vân chìm giữa màu xanh đậm của rau thơm, điểm xuyết vào chút vàng mơ duyên dáng của hạt đậu phộng.
Cách làm nước chấm cũng rất hay. Người ta dằm ớt vào mắm nguyên chất rồi lấy trái chanh đã gọt vỏ gảy từng tép nhỏ vào chén. Gỏi tóc tiên phải ăn kèm với bánh tráng nướng, tỏi và hành. Củ hành ở hòn Bé cũng đặc biệt. Vì trồng trọt thuần nước trời, nên thời gian sinh trưởng thì đủ mà củ hành thì đẹt lại, củ lớn nhất chỉ bằng ngón tay cái. Mùi vị món gỏi tóc tiên rất lạ, vị giòn giòn, sần sật của tóc tiên; vị rau húng, rau quế thơm nồng; lát cà chua, ngọt thanh; hạt đậu phộng bùi bùi, beo béo; một chút chua chua mơ hồ của giấm, một thoáng hương đưa như gió biển nhẹ nhàng…
Tất cả cộng lại… ngon chẳng thể nào tả được. Vừa nhai vừa lắng nghe tiếng giòn tan của bánh tráng, tiếng tép chanh khẽ lụp bụp dưới chân răng. Thỉnh thoảng lột củ hành, miếng tỏi để nồng nàn thêm hương vị. Càng tuyệt vời hơn khi nhấp chén rượu được chưng cất từ đảo Bé, thứ rượu được nấu bằng nước mưa được cất giữ trong chum, thơm nhon đến kỳ lạ. Tôi lai rai gần trắng đêm với các anh ở đảo, mà có cảm giác như chưa giọt rượu nào thoảng qua để có thể đưa mình vào giấc ngủ êm đềm giữa mênh mang trời biển.
Hiền Văn
