Xây dựng nông thôn mới: Làm gì để khởi sắc?

Xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh bắt đầu khởi động từ năm 2011, nhưng chỉ mới thực sự chuyển biến từ năm 2013.

Nằm ở tốp cuối

Từ khi triển khai chương trình này, đã có hơn 660 tỷ đồng đầu tư xây NTM. Trong đó, nguồn vốn Trung ương phân bổ 101 tỷ, ngân sách tỉnh 313 tỷ, còn lại là ngân sách huyện, xã và người dân đóng góp. Trong điều kiện còn hạn chế về nguồn lực, nhưng nhờ tỉnh đã tập trung chỉ đạo huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, sự nỗ lực đầu tư xây dựng NTM của các cấp chính quyền và nhân dân nên đã đạt được một số kết quả nhất định.

 

 

Giao thông, thủy lợi nội đồng ở xã Đức Lân (Mộ Đức) được thực hiện bằng nguồn vốn xây dựng NTM. Ảnh: N.Khâm

Đến nay, toàn tỉnh đã có 1 xã đạt chuẩn NTM (xã Bình Dương, huyện Bình Sơn). Có 7 xã đạt từ 15-18 tiêu chí, 4 xã đạt từ 10-14 tiêu chí, 57 xã đạt từ 5-9 tiêu chí và 55 xã, chủ yếu là ở miền núi đạt từ 0-4 tiêu chí. Qua khảo sát, đánh giá thì số lượng tiêu chí NTM bình quân của mỗi xã đạt 7 tiêu chí/xã, tăng thêm so với năm 2011 là 3,5 tiêu chí/xã và tăng thêm so với năm 2013 là 1 tiêu chí/xã. Phần lớn các huyện, thành phố số tiêu chí bình quân/xã tăng lên so với cuối năm 2013. Cao nhất là huyện Mộ Đức, bình quân 3,16 tiêu chí/xã; Nghĩa Hành 1,82 tiêu chí/xã; Tư Nghĩa 1,48 tiêu chí/xã. Chỉ có 3 huyện có số tiêu chí bình quân/xã không thay đổi so với năm 2013 là Ba Tơ, Trà Bồng, Sơn Tây và có 1 huyện nội dung tiêu chí cũng như số lượng tiêu chí không thay đổi so với lúc bắt đầu triển khai thực hiện Chương trình là huyện miền núi Tây Trà.

Theo đánh giá của Ban Chỉ đạo Chương trình MTQG xây dựng NTM của tỉnh thì với kết quả như trên, Quảng Ngãi là tỉnh có kết quả thấp nhất về thực hiện Chương trình này so với các tỉnh thuộc vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và “được” Trung ương xếp vào tốp cuối của các địa phương trong cả nước về kết quả thực hiện chương trình NTM và sẽ khó có khả năng hoàn thành mục tiêu về xây dựng NTM đã được Tỉnh ủy, HĐND đặt ra đến năm 2015.

Cần xác định đúng mục tiêu

Qua hơn 3 năm triển khai, việc thực hiện Chương trình MTQG xây dựng  NTM trên địa bàn tỉnh đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế. Đó là, tiến độ thực hiện chương trình chậm, kết quả đạt thấp, phong trào không đều giữa các địa phương. Chương trình chỉ mới tập trung cao cho nội dung xây dựng cơ sở hạ tầng. Trong khi nguồn phân bổ từ ngân sách trung ương, ngân sách tỉnh và huyện còn hạn chế thì việc huy động nguồn lực từ công đồng và doanh nghiệp để thực hiện chương trình đạt thấp. Không những thế, việc lồng ghép các chương trình, dự án khác vào xây dựng NTM chưa thực hiện được.

Trọng tâm trong xây dựng NTM là phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn. Ảnh: H.T

Bên cạnh đó, có thể khẳng định rằng, Chương trình MTQG xây dựng NTM là một chương trình phát triển toàn diện ở nông thôn và mục tiêu cuối cùng là không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Tuy nhiên, nội dung quan trọng, có tính chất quyết định đối với Chương trình là phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn chưa có chuyển biến lớn.

Năm 2015, tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục coi việc đầu tư xây dựng NTM là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của địa phương. Trong đó, tiếp tục triển khai các giải pháp, huy động mọi nguồn lực, tập trung đầu tư 17 xã đạt tiêu chí xã NTM.

Tuy nhiên, theo dự kiến, nguồn vốn đầu tư cho Chương trình NTM của tỉnh trong năm 2015 chẳng những không tăng mà còn giảm nhiều so với năm 2014, trong khi khối lượng công việc phải làm lại cần đến nguồn vốn đầu tư cao hơn rất nhiều. Đây là vấn đề rất nan giải trong bài toán xây dựng NTM của tỉnh năm 2015, đòi hỏi tất cả các cấp ngành hữu quan cần phải xác định đúng mục tiêu, tập trung tìm ra giải pháp hữu hiệu để tạo thêm động lực mới cho xây dựng NTM.

 

Ông Nguyễn Cao Phúc-Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư: Cần xác định lại mục tiêu xây dựng NTM. Trọng tâm là thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, làm nền tảng cho quá trình xây dựng NTM, đây mới là bước lâu dài, căn cơ. Nội dung tính chất quyết định đối với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới là phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn. Tuy nhiên, các hoạt động hỗ trợ phát triển sản xuất của Chương trình thực hiện trong 3 năm qua chủ yếu là hỗ trợ thực hiện các mô hình phát triển sản xuất tương tự như thực hiện chương trình khuyến nông. Mô hình thực hiện nhiều nhưng tác động đến phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn chưa rõ nét.  Chủ tịch UBND huyện Nghĩa Hành Nguyễn Đức On: Để tạo động lực phát triển, ngoài 17 xã điểm thực hiện trong năm 2015, nếu tỉnh thấy nhân tố tích cực nên quan tâm để phong trào xây dựng NTM khởi sắc hơn. Tỉnh cần đẩy mạnh thực hiện Đề án “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững”, tạo tiền đề xây dựng nông thôn mới. Bên cạnh đó, cần có cơ chế, chính sách mạnh hơn để doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn, đưa tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất đại trà, thu mua, bảo quản, chế biến nông sản… Phải làm sao doanh nghiệp gắn với nông thôn, nông dân, phát triển doanh nghiệp gắn với phát triển nông thôn. Ông Lê Văn Dương - Phó chánh Văn phòng Điều phối Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới tỉnh: Phải tiếp tục nâng cao vai trò của cấp ủy, chính quyền địa phương, đặc biệt là đối với cấp xã trong xây dựng NTM. Về huy động nguồn lực, ngoài nguồn vốn của Trung ương và của tỉnh đầu tư, các địa phương còn phải thực hiện tốt việc lồng ghép các nguồn lực khác gắn với Chương trình xây dựng NTM và tìm giải pháp huy động vốn trong dân và các doanh nghiệp… để tập trung thực hiện các tiêu chí NTM, nhất là ở các xã điểm. Trong điều kiện nguồn lực cho xây dựng nông thôn mới năm 2015 còn hạn chế mà mục tiêu, yêu cầu của tỉnh đặt ra là phải có từ 7-8 xã đạt chuẩn NTM nên càng đòi hỏi sự tổ chức, chỉ đạo, điều hành của các cấp, ngành, hội đoàn thể của tỉnh phải tập trung, sâu sát và quyết liệt hơn nữa thì mới đẩy nhanh được tiến độ NTM trong năm 2015. Qua đó mới thu hẹp được khoảng cách về kết quả thực hiện Chương trình nông thôn mới so với các tỉnh trong khu vực. Ông Nguyễn Vũ Trung - Phó Chủ tịch UBND xã Đức Nhuận (Mộ Đức): Là xã điểm của huyện Mộ Đức về thực hiện Chương trình, nhưng khó khăn nhất của Đức Nhuận hiện nay là khai thác nguồn lực trong dân để thực hiện các tiêu chí cần đầu tư nhiều vốn như giao thông, thủy lợi, cơ sở vật chất văn hóa, chợ (đến nay đã đạt 14/19 tiêu chí). Vì vậy Trung ương, tỉnh cũng như huyện cần quan tâm hỗ trợ kinh phí trong năm 2015 để xã hoàn thành các tiêu chí còn lại. Đối với việc hỗ trợ phát triển sản xuất, trong thời gian qua thực hiện còn dàn trải, phạm vi nhỏ lẻ, hiệu quả chưa cao. Do vậy, trong thời gian tới, việc hỗ trợ cho người dân phát triển sản xuất nên sử dụng nguồn vốn đầu tư này tập trung vào một số mô hình quy mô lớn, có liên kết với thị trường, bao tiêu được sản phẩm mới bền vững và nâng cao thu nhập cho người nông dân. Ông Trần Tới- nông dân xã Đức Nhuận (Mộ Đức): Chưa có thời kỳ nào mà Nhà nước quan tâm triển khai thực hiện Chương trình NTM để người nông dân được hưởng lợi nhiều như bây giờ. Tôi nghĩ, nhờ có Chính phủ, tỉnh, huyện quan tâm giúp đỡ nên Chương trình này mới được triển khai thực hiện, nhưng chưa được nhanh lắm. Mong chính quyền địa phương làm sao cho mọi người dân trong xã đều thấu hiểu được nhiệm vụ của mình trong xây dựng NTM để mỗi người cùng chung tay đóng góp thêm một ít là xã sẽ sớm hoàn thành đường thôn, ngõ xóm, giao thông thủy lợi nội đồng…và tỉnh, huyện cũng cần tập trung hỗ trợ vốn để xã thực hiện hoàn thành các tiêu chí NTM càng sớm càng tốt, để cho bộ mặt nông thôn và đời sống của nông dân ngày một tốt hơn.