Oa ngưu là vị thuốc từ loài ốc sên hoa (Achatina fulica) - là loài ốc lớn nhất trong họ ốc sên, sống ở trên cạn, nơi ẩm thấp, phổ biến trong các hốc cây, lùm bụi, nhất là ở hàng rào cây xương rồng ba cạnh. Đó là một động vật thân mềm (nhuyễn thể) có vỏ to, tháp có 5 - 6 vòng xoắn, vòng miệng phồng to và rộng.
Về mặt thực phẩm, ốc sên hoa là một thức ăn giàu đạm trong bữa cơm hàng ngày và làm thuốc khi cần thiết. Khi bắt ốc về, ta để 24 giờ cho ốc nhả hết chất bẩn hoặc chất độc của cây cỏ mà ốc ăn phải. Đập bỏ vỏ, ruột, dạ dày và thực quản, chỉ lấy phần thịt, xát với muối và phèn chua, rửa sạch cho hết nhớt. Hoặc rải ốc thành lớp mỏng, rắc muối lên, đảo đều 3 lần cách nhau 5 phút. Lấy ốc ra, nhúng vào nước sôi 5-7 phút, rồi rửa sạch. Nhể thịt ốc ra khỏi vỏ, cắt bỏ ruột. Cho thịt ốc vào nước muối 5% ngâm trong nửa giờ. Vớt ốc ra, rửa sạch nhớt và tạp chất, để ráo nước.
Sau khi chế biến, thịt ốc sên hoa ăn cũng giòn, ngon không kém ốc nhồi dưới dạng xào, nấu, rán...
Trong y học cổ truyền, ốc sên hoa được dùng với tên thuốc là oa ngưu, có vị mặn, tính hàn, tươi nhầy, có tác dụng bổ dưỡng, giải độc, tiêu viêm, giảm đau, chống co thắt, lợi tiểu. Ốc sên hoa 1 - 2 con, lấy thịt giã nát, thêm ít nước, phết lên giấy để chừa một lỗ nhỏ ở giữa, đắp chữa mụn lở mọc ở da mặt (Nam dược thần hiệu). Thịt ốc sên hoa và cùi quả ô mai lượng bằng nhau, giã nát, làm viên ngậm chữa cổ họng sưng đau, không nuốt được. Dịch ốc sên hoa đã thủy phân, đem cô đến khi đặc thành sản phẩm mang tên “đạm ốc sên” được dùng làm thuốc bổ dưỡng rất tốt. Một trong số bài thuốc có ốc sên hoa bổ trí não cho người cao tuổi như sau: thịt ốc sên hoa 1.000g, hoài sơn 600g, đường kính 750g, natri bicarbonat 12,5g, acid benzoic 2,5g, menthol 0,03g. Thịt ốc sên đã làm sạch hấp với natri bicarbonat cho nhừ, giã nhỏ. Thêm đường vào, nấu kỹ. Trộn acid benzoic để bảo quản. Hoài sơn rang giòn, tán bột, rây mịn, trộn đều với thịt ốc cho thành khối bột không dính tay. Làm viên 4g. Sấy khô. Ngày dùng 4 viên, trong 15 - 30 ngày.
Để chữa hen suyễn, thấp khớp, lấy ốc sên hoa 2 con làm thịt, nướng vàng, thái nhỏ, nấu lấy nước đặc. Măng tre 50g, rửa sạch, giã nát, ép lấy nước cốt. Trộn hai nước lại, uống làm 1 - 2 lần trong ngày. Dùng trong thời gian dài.
Nhớt ốc sên hoa là lớp chất nhầy bao bọc toàn thân ốc trong vỏ cũng được dùng làm thuốc theo kinh nghiệm dân gian. Người ta lấy nhớt bằng cách bắt ốc sên hoa dùng khăn lau sạch đất dính ở miệng ốc, rồi dùng một que nhọn kích thích liên tục vào mình ốc, chất nhớt sẽ tiết ra rất nhiều. Lấy bông sạch quét nhớt mà dùng ngay, không để nhớt lưu cữu qua ngày. Nhớt ốc sên hoa được dùng bôi chữa rết cắn rất hay. Sở dĩ có tác dụng như vậy vì nhớt là một chất nhầy có phản ứng kiềm. Khi bôi lên vết rết cắn, chất nhầy làm trung hòa tính acid của nọc rết, gây cảm giác mát dễ chịu, hết đau nhức.
Theo tài liệu nước ngoài, ở Pháp, người ta đã nuôi ốc sên hoa trên quy mô công nghiệp và chế biến thịt ốc thành một món ăn - vị thuốc được nhiều người ưa thích. Thịt ốc sên hoa phơi khô, mỗi lần dùng 15g, sao cháy, sắc nước uống ngày 3 lần liền trong 3 - 5 ngày, chữa kiết lỵ, tiêu chảy. Để chữa tràng nhạc, lấy thịt ốc sên hoa tươi 60g hoặc phơi khô 30g, thái nhỏ, nấu chín với thịt lợn nạc 100g, thêm gia vị ăn trong ngày.
Theo TTƯT.DSCKII. Hữu Bảo/SKĐS
