Nhà thơ Tế Hanh đã về với con sông quê hương

Có năng khiếu thơ ca từ nhỏ, lại được tiếp xúc với thơ văn lãng mạn Pháp nên Tế Hanh đã đến với phong trào Thơ mới như một lẽ tự nhiên. 

Những ngày nghỉ học là bài thơ đầu tiên viết năm 1938. Những sáng tác trong thời Hoa niên đã được giải thưởng của Tự lực văn đoàn năm 1939. Khi Thơ mới đã bắt đầu đi vào các đề tài siêu thực, siêu hình thì thơ Tế Hanh lại hấp dẫn người đọc bằng sự chân chất và tình cảm. 

Hàng loạt những bài như Lời con đường quê, Những ngày nghỉ học, Chiếc rổ mayđã ghi lại dấu ấn của một trái tim nhân hậu phảng phất những nỗi buồn trong trẻo.

Đặc biệt trong thời kì này, ông đã để lại bài thơ thật đặc sắc viết về làng quê chài lưới với dòng sông, với biển cả, với vị men nồng mặn của đất trời, với Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng/Cả thân hình nồng thở vị xa xăm/Con thuyền im bến mỏi trở về nằm/Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.

Nếu nói rằng thơ chống Mĩ bắt nguồn từ thơ đấu tranh thống nhất nước nhà thì Tế Hanh là một trong những nhà thơ có nhiều đóng góp hơn cả. Là nhà thơ miền Nam tập kết ra Bắc, Tế Hanh luôn luôn hướng về quê hương. 

Những bài thơ của Tế Hanh về đề tài đấu tranh thống nhất, về nỗi nhớ quê hương được xếp vào loại những bài thơ hay nhất, thành công nhất: Nhớ con sông quê hương, Mặt quê hương, Nói chuyện với sông Hiền Lương, Chiêm bao... 
Đất nước liền một dải, cớ sao lại cắt chia: Trời vẫn xanh một màu xanh Quảng Trị/Tận chân trời mây núi có chia đâu. Tên gọi các tập thơ của Tế Hanh cũng đã phần nào nói lên tình cảm ruột thịt giữa hai miền Nam - Bắc trong suốt 20 năm đấu tranh: Lòng miền Nam (1956), Gửi miền Bắc (1958), Tiếng sóng (1960), Hai nửa yêu thương (1963), Khúc ca mới (1966), Đi suốt bài ca (1970), Câu chuyện quê hương (1973), v.v… 

Thơ Tế Hanh chân thành, trong sáng, giản dị, tình cảm đầm ấm, rung động tinh tế. Nhiều bài thơ hay của ông là sự việc, câu chuyện được dẫn dắt bằng một tình cảm tha thiết dưới ánh sáng của trí tuệ, là sự hài hòa giữa mô tả và biểu hiện, giữa kể và tâm tình. 

Các tập thơ sau này như Khúc ca mới (1966), Đi suốt bài ca (1970), Câu chuyện quê hương (1973), Theo nhịp tháng ngày (1974), Giữa những ngày xuân (1977),Con đường và dòng sông (1980), Bài ca sự sống (1985), Thơ Tế Hanh (1989), Giữa anh và em (1992), Em chờ anh (1994) đã ghi những dấu mốc quan trọng trên chặng đường sáng tạo của nhà thơ. 

Các tập thơ của ông là sự thể hiện những rung động sâu sắc về những vấn đề riêng chung, về những sự kiện xã hội, về con người và cuộc sống theo cái “tạng” riêng của mình. Sẽ là một thiếu sót lớn nếu không nhắc đến những bài thơ tình thật đặc sắc của ông như Vườn xưa, Em ở đâu, Bài thơ tình ở Hàng Châu, Bão. 

Khi đã bước vào tuổi “xưa nay hiếm”, ông vẫn có những câu thơ da diết đến nao lòng: Tặng em thế kỉ chúng ta/ Niềm vui nỗi khổ đều qua vội vàng. Những năm cuối đời, nhà thơ Tế Hanh bị bệnh về mắt, thị lực giảm sút. Nhiều bài thơ viết trong thời gian này in rõ dấu vết của thời gian tuổi tác và hoàn cảnh riêng của tác giả: Cái thời đá bóng hăm hai đứa/ Nay đánh cờ suông có một mình. 

Nhưng trên tất cả những nỗi buồn nhân thế vẫn là một mạch sống hồn hậu, tin yêu chảy trong đời như không bao giờ chán nản: Ta vẫn tin mãi nằm bên sự sống/ Như đất như trời như núi như sông.  

                                                                                                Theo Lưu Khánh Thơ (VietNamNet)

Nhớ con sông quê hương    Quê hương tôi có con sông xanh biếc Nước gương trong soi tóc những hàng tre Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè Tỏa nắng xuống lòng sông lấp loáng Chẳng  biết nước có giữ ngày giữ tháng Giữ bao nhiêu kỉ niệm của dòng trôi Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ Sông của quê hương, sông của tuổi trẻ Sông của miền Nam nước Việt thân yêu Khi  bờ tre ríu rít tiếng chim kêu Khi mặt nước chập chờn con cá nhảy Bạn bè tôi tụm năm tụm bẩy Bầy chim non bơi lội trên sông Tôi  dang tay ôm nước vào lòng Sông mở nước ôm tôi vào dạ Chúng tôi lớn lên mỗi người mỗi ngả Kẻ sớm hôm chài lưới bên sông Kẻ cuốc cày mưa nắng ngoài đồng Tôi cầm súng xa nhà đi kháng chiến Nhưng lòng tôi như mưa nguồn gió biển Vẫn trở về lưu luyến bên sông Tôi  hôm nay sống trong lòng miền Bắc Sờ lên ngực nghe trái tim thầm nhắc Hai tiếng thiêng liêng, hai tiếng miền Nam Tôi nhớ không nguôi ánh nắng màu vàng Tôi quên sao được sắc trời xanh biếc Tôi nhớ cả những người không quen biết Có những trưa tôi đứng dưới hàng cây Bỗng nghe dâng một nỗi tràn đầy Hình ảnh con sông quê mát rượi Lai láng chảy lòng tôi như suối tưới Quê hương ơi lòng tôi cũng như sông Tình Bắc Nam chung chảy một dòng Không ghềnh thác nào ngăn cản được Tôi sẽ lại nơi tôi hằng mơ ước Tôi sẽ về sông nước của quê hương Tôi sẽ về sông nước của tình thương                                                                                                 Tế Hanh                              Sông quê. Ảnh: Photobucker