(Báo Quảng Ngãi)- Di cư từ Nghệ An vào Quảng Ngãi khai khẩn vùng đất mới cách đây hơn 4 thế kỷ, bậc tiền nhân xứ Nghệ - Bùi Dấy Duệ đã phát triển nên dòng họ hiếu học nức tiếng xứ Quảng từ ngày xưa cho đến bây giờ. Đó là dòng họ Bùi Ba La ở xã Nghĩa Dõng, TP.Quảng Ngãi.
Vang danh thuở trước
Lần giở gia phả dòng họ mình, ông Bùi Mạnh, Trưởng ban khuyến học của dòng họ Bùi Ba La, tự hào kể: “Theo gia phả lưu hậu, tổ tiên dòng họ là ông Bùi Dấy Duệ, quê ở Nghệ An thừa tuyên. Theo tiếng gọi lệnh Vua đã vào định cư tại Ba La xã (nay là xã Nghĩa Dõng) từ thế kỷ XVII và lập nên họ Bùi Ba La".
 |
| Từ đường họ Bùi do con cháu dòng họ đóng góp dựng xây. |
Là dòng họ hiếu học, dòng họ Bùi Ba La ngày xưa đã có rất nhiều vị tú tài, cử nhân tham gia chính quyền thời Nguyễn như ông Tham Đạo, Thượng Chiêu, Thông Cử, Thông Đỉnh, Thông Giản, Tham Hựu, Thượng Lý, Thượng Viên... Là họ tộc có uy tín nhất, nhì làng Ba La ngày ấy, nên người họ Bùi được người làng tín nhiệm, được thay nhau đảm nhận các chức danh hương lý trong làng.
Đồng lòng tiếp bước
Từ lời răn dạy của thế hệ đi trước, dòng tộc họ Bùi Ba La ngày nay đã có nhiều hoạt động thiết thực trong công tác khuyến học, khuyến tài. Các thành viên của họ tộc đã đồng lòng lập nên quỹ học bổng, quỹ khuyến học và cùng góp sức duy trì nguồn quỹ để tiếp sức cho con cháu họ tộc trên con đường đến trường.
“Dòng tộc có thùng công đức khuyến học đặt ở nhà thờ họ. Cứ đến ngày Tết cổ truyền, Tế xuân; bà con dòng tộc khi về dâng hương sẽ đóng góp vào đó để duy trì quỹ khuyến học. Dòng tộc cũng lập một ban thường trực để sau ngày Tế xuân lại đi kêu gọi con cháu trong dòng tộc đã thành đạt đóng góp vào quỹ để chi cho năm sau”, ông Bùi Mạnh kể về cách thức tạo nguồn quỹ khuyến học của dòng họ mình.
Đồng lòng đóng góp cho sự nghiệp khuyến học, khuyến tài, những người con của dòng họ Bùi dẫu đang sống và làm việc tại khắp các tỉnh, thành trên cả nước, nhưng vẫn tâm huyết hướng về quê hương. Như cụ Bùi Bốn, dù tuổi cao, sức yếu và hiện đang sinh sống tại TP.Hồ Chí Minh, nhưng từ năm 2010 đến nay, cụ vẫn nhiệt tâm gửi về cho quỹ học bổng của họ Bùi Ba La 10 triệu đồng mỗi năm, để tiếp sức cho học sinh nghèo hoặc khuyết tật. Hay như bác sĩ Bùi Văn Đông, thường trú tại TP.Hồ Chí Minh, nhưng từ năm 2016 đến nay, ông đều đặn đóng góp cho quỹ khuyến học của dòng họ Bùi tại quê nhà, với số tiền 5 triệu đồng/năm...
“Ngày xưa gia cảnh nghèo khó, nên tôi gặp rất nhiều khó khăn khi theo đuổi việc học. Vì vậy, tôi mới gửi tiền về để họ tộc trao tặng, nhằm khích lệ tinh thần học tập của các cháu có hoàn cảnh khó khăn, đặc biệt là các cháu khuyết tật. Những năm còn khỏe thì Tết tôi thường về dự đại lễ Tế xuân cùng dòng họ và trao học bổng, còn giờ đây sức khỏe không được như xưa, tôi bảo các con tôi tranh thủ về quê để dự lễ thay tôi”, ông Bùi Bốn chia sẻ.
Từ những tấm lòng hướng về sự học của con cháu trong họ tộc ấy, từ năm 2015 đến nay, dòng họ Bùi Ba La đã hình thành được quỹ học bổng cấp cho học sinh nghèo và khuyết tật lên đến 80 triệu đồng và quỹ khuyến học, khuyến tài gần 150 triệu đồng...
Tiếp nối ông cha thuở trước, dòng họ Bùi Ba La bây giờ (với hơn 100 gia đình) đã có 1 phó giáo sư - tiến sĩ, 5 tiến sĩ, 28 thạc sĩ, 48 kỹ sư, 17 bác sĩ, 5 dược sĩ, 7 kiến trúc sư, 131 cử nhân và 79 sinh viên đang theo học đại học... Coi trọng việc học theo lời răn dạy của tổ tiên đã giúp con cháu của dòng họ Bùi Ba La trở thành những người thành đạt ở nhiều lĩnh vực, dòng họ Bùi Ba La thì trở thành dòng họ học tập tiêu biểu của TP.Quảng Ngãi.
Bài, ảnh: Ý THU
