(Báo Quảng Ngãi)- Đối với đồng bào Hrê, gùi không chỉ là đồ vật sử dụng trong cuộc sống thường nhật mà còn là nét văn hóa. Qua bàn tay khéo léo của những người dân xã Ba Nam (Ba Tơ), chiếc gùi có nhiều kiểu dáng và trang trí hoa văn rất đẹp mắt, mang đậm dấu ấn văn hoá của đồng bào nơi đây.
| TIN LIÊN QUAN |
|---|
Đã hơn 60 tuổi, nhưng đôi tay của bà Phạm Thị Tênh ở thôn Xà Râu, xã Ba Nam vẫn thoăn thoắt đan những chiếc gùi. Bà Tênh tâm sự: Nghề đan lát của đồng bào Hrê có từ rất lâu đời. Cuộc sống hằng ngày của người dân nơi đây gắn liền với làm nông, lên rẫy, nên cần có gùi để mang theo nông cụ.
 |
| Gùi không chỉ là đồ vật được sử dụng trong cuộc sống thường nhật, mà còn là biểu tượng văn hoá của đồng bào Hrê. |
Về các xã vùng cao, chúng tôi bắt gặp hình ảnh phụ nữ, đàn ông, kể cả các em nhỏ đeo những chiếc gùi lên rẫy, đi chợ... Họ gùi mọi thứ như các loại nông cụ, cơm, nước... Chiều về trong gùi là măng, các loại rau rừng, củi... Chiếc gùi lặng lẽ theo năm tháng, gắn bó với cuộc sống của đồng bào Hrê. Cũng vì thế, người Hrê đan lát quanh năm và hầu như người lớn tuổi trong làng ai cũng biết đan gùi. Người biết dạy người không biết, mẹ dạy cho con... nhờ đó nghề đan gùi thủ công lưu truyền từ đời này qua đời khác.
Theo kinh nghiệm của đồng bào Hrê, muốn đan một chiếc gùi đẹp, bền chắc, người dân phải đi vào rừng sâu để chặt nứa. Cây nứa không quá non và cũng không quá già. Những cây mắt dài, thân thẳng và có ngọn cong vút là thích hợp nhất với việc đan gùi. Cây chặt mang về, phơi nắng cỡ một tuần là có thể đan được.
Để hoàn thành một chiếc gùi phải mất khá nhiều thời gian và trải qua nhiều công đoạn. Nghề đan gùi đòi hỏi phải tỉ mỉ, khéo léo, trong đó mất nhiều thời gian nhất là kỹ thuật tạo hoa văn trên sản phẩm. Bởi vậy, thường thì chỉ những người lớn tuổi mới đủ kiên nhẫn để làm ra những sản phẩm ưng ý, hàm chứa yếu tố văn hóa và bản sắc dân tộc. Người dân còn tự nhuộm nan, sợi màu đỏ, màu đen để đan hoa văn.
Đồng bào Hrê đan nhiều loại gùi, có loại dùng để gùi nước, củi, lúa gạo... Có loại gùi chủ yếu dùng để đi hội, đi chợ, nên được đan công phu và trang trí với nhiều hoa văn, nhằm tô thêm vẻ đẹp của người phụ nữ vùng sơn cước. Chiếc gùi còn là những vật dụng không thể thiếu trong lễ cưới, hỏi. Nhà trai dùng gùi để đựng những vật phẩm biếu cho gia đình nhà gái. Hoặc người con gái mang theo những đồ dùng cần thiết khi về làm dâu. Do vậy, đối với đồng bào Hrê, chiếc gùi như vật kỷ niệm, có ý nghĩa sâu sắc trong đời sống văn hoá, được hình thành từ những điều đơn sơ, bình dị.
Bà Phạm Thị To (48 tuổi) ở thôn Xà Râu thường xuyên đan gùi để bán. Bà To chia sẻ: “Tôi mong muốn chỉ dạy cho con cháu trong nhà cũng như người dân trong thôn nắm bắt được kỹ thuật đan gùi, để lưu giữ lại cái nghề cũng như phong tục truyền thống bao đời cha ông để lại”.
Theo Bí thư Đảng ủy xã Ba Nam Phạm Văn Tương, chiếc gùi mang đậm bản sắc dân tộc Hrê trong các sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, trong các lễ hội. Bởi vậy, chính quyền địa phương luôn tuyên truyền đến người dân, để họ giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc mình.
Bài, ảnh: TRUNG ÂN
