Nơi ghi dấu những bước ngoặt lịch sử

(Báo Quảng Ngãi)- Vùng đất Quảng Ngãi khắc ghi những sự kiện quan trọng trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Quân và dân Quảng Ngãi luôn kiên cường, bất khuất, anh dũng trong chiến đấu và trong xây dựng, bảo vệ  Tổ quốc ngày nay.

Những dấu son lịch sử

Nhìn lại chặng đường vẻ vang trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, nhiều nhà lãnh đạo, nghiên cứu lịch sử, quân sự nhận định những chiến công của quân và dân Quảng Ngãi đều  mang tính bước ngoặt trong dòng chảy lịch sử của dân tộc.

Từ núi rừng Ba Tơ, Tỉnh ủy  lâm thời Quảng Ngãi đã lãnh đạo quân và dân đứng lên khởi nghĩa. Cuộc Khởi nghĩa Ba Tơ thắng lợi (11/3/1945), góp phần cùng với cả nước làm nên cuộc cách mạng “long trời lở đất” vào tháng 8/1945 - Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trên toàn quốc.

Bước vào thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, vùng đất Ấn - Trà tiếp tục làm nên những dấu son chói lọi. Sau Hiệp định Giơnevơ 1954, Mỹ nhảy vào miền Nam, dựng nên chính quyền tay sai hòng chia cắt lâu dài nước ta. Đế quốc Mỹ và tay sai Ngô Đình Diệm thực hiện chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” để bình định miền Nam bằng cách lập ấp chiến lược, nhằm tách nhân dân ra khỏi lực lượng cách mạng; lê máy chém khắp miền Nam để xử tử lực lượng cách mạng.

Căm phẫn trước những hành động của kè thù, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy đồng bào các dân tộc ở miền Tây Quảng Ngãi đã đứng lên thực hiện Cuộc Khởi nghĩa Trà Bồng và miền Tây Quảng Ngãi vào tháng 8/1959. 

Từ ngày 28/8/1959, nhân dân Trà Bồng cùng sự hỗ trợ của lực lượng vũ trang, nòng cốt là đơn vị 339 đồng loạt nổi dậy, bao vây, uy hiếp tinh thần binh lính địch. Vùng cao Trà Bồng bừng bừng khí thế quật khởi. Quân địch ở các đồn khiếp sợ, bỏ cả đồn chạy về quận lỵ. Đến trưa 31/8/1959, trước khí thế cách mạng hừng hực của nhân dân, chính quyền và dân vệ của địch ở các xã đã nhanh chóng đầu hàng, quận trưởng và quận phó Trà Bồng trốn chạy về tỉnh lỵ Quảng Ngãi. Bộ máy ngụy quyền của địch ở Trà Bồng hoàn toàn bị tê liệt, chính quyền cách mạng ở các xã được thành lập.

Từ Trà Bồng, cuộc khởi nghĩa nhanh chóng lan ra khắp các huyện Sơn Hà, Sơn Tây, Minh Long, Ba Tơ. Lực lượng vũ trang và nhân dân nổi dậy tiêu diệt chính quyền địch ở cơ sở, xóa bỏ các tổ chức kìm kẹp của chúng, lập chính quyền nhân dân tự quản. Ngày 5/9/1959, Khu 7 (nay thuộc huyện Sơn Tây) được giải phóng. Thắng lợi của Cuộc khởi nghĩa Trà Bồng và miền Tây Quảng Ngãi tạo một vùng căn cứ giải phóng rộng lớn ở miền Tây Quảng Ngãi kéo dài từ Nam Trà My (Quảng Nam) đến Bắc An Lão (Bình Định).

Đây là một trong những cuộc khởi nghĩa vũ trang đầu tiên của đồng bào các dân tộc ở vùng căn cứ miền núi Trung Bộ và sớm nhất ở miền Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, mang lại niềm tin tất thắng của cách mạng ở Quảng Ngãi, Liên khu 5 và cả miền Nam trong các chặng đường cách mạng tiếp theo.

Đồng chí Võ Chí Công, lúc bấy giờ là Bí thư Liên khu ủy Khu 5, đã khẳng định: “Cuộc khởi nghĩa Trà Bồng và miền Tây Quảng Ngãi đã mở đầu trang sử đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang song song, đó là đỉnh cao nhất trong phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân Quảng Ngãi trong thời kỳ bấy giờ”.

Kiên cường đánh Mỹ

Cuộc khởi nghĩa Trà Bồng và miền Tây Quảng Ngãi đã tạo nên làn sóng và phong trào Đồng khởi cả miền Nam (1959 - 1960). Đánh dấu cho sự lớn mạnh của lực lượng cách mạng miền Nam đó là trận đánh Ba Gia (28 - 31/5/1965) ở vùng Tây Sơn Tịnh. Trong trận đánh lịch sử này, lực lượng chủ lực của Quân khu 5 - Trung đoàn 1 (Trung đoàn Ba Gia) đã tiêu diệt một Chiến đoàn - đơn vị ứng chiến lớn nhất của quân đội tay sai miền Nam lúc bấy giờ, tạo nên bước ngoặt cho cách mạng ở miền Nam. Chiến thắng của trận đánh Ba Gia đánh dấu chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của chính quyền tay sai miền Nam do người Mỹ thiết kế thất bại hoàn toàn.

Nhiều bài học quý báu về nghệ thuật quân sự Chiến thắng Ba Gia, chiến thắng Vạn Tường đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu về nghệ thuật quân sự Việt Nam. Trong đó, nổi bật nhất là bài học lớn về phát huy sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân và sự kết hợp tác chiến giữa bộ đội chủ lực và lực lượng vũ trang địa phương; giữa tiến công tiêu diệt địch của lực lượng vũ trang với nổi dậy của quần chúng giành quyền chủ động; thể hiện tư duy nhạy bén trong nghệ thuật chỉ huy, điều hành chiến dịch của Bộ Tư lệnh Quân khu 5; tinh thần chiến đấu dũng cảm, kiên cường, mưu trí, sáng tạo của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân địa phương.

Để cứu vãn chế độ tay sai sau thất bại của chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”, đế quốc Mỹ ồ ạt đưa quân viễn chinh vào miền Nam để thực hiện chiến lược “Chiến tranh cục bộ”. Từ đây, cách mạng miền Nam bước vào thời kỳ cực kỳ khốc liệt với chiến lược “Tìm diệt” - Mỹ dùng sức mạnh quân sự để tìm và diệt lực lượng chủ lực của Quân giải phóng miền Nam. Quân và dân ta phải đối đầu với cỗ máy chiến tranh tàn bạo và khủng khiếp nhất của Mỹ và đồng minh với vũ khí, công nghệ chiến tranh tân tiến nhất.

Chỉ sau Chiến thắng Ba Gia chưa đầy 3 tháng, trận đánh đầu tiên giữa quân dân miền Nam với đội quân viễn chinh Mỹ lại diễn ra trên vùng đất Vạn Tường (Bình Sơn) vào tháng 8/1965. Trung đoàn Ba Gia - Đơn vị chủ lực của Quân khu 5, cùng bộ đội địa phương và dân quân du kích khu Đông Bình Sơn đã làm nên chiến thắng trong trận đầu đánh Mỹ ở miền Nam.

Chiến thắng tại trận đánh Vạn Tường có ý nghĩa to lớn về tinh  thần và chiến lược quân sự của ta, vì đã lý giải được câu hỏi lớn liệu ta có thể đánh Mỹ và thắng Mỹ? Các nhà nghiên cứu lịch sử, quân sự đã đúc kết, nếu chiến thắng Ấp Bắc (1/1963) mở đầu cho “cao trào diệt ngụy”, thì chiến thắng Vạn Tường mở đầu cho “cao trào diệt Mỹ” ở miền Nam. 

Đánh giá về trận Vạn Tường, cố Tổng Bí thư Lê Duẩn đã từng nói: Nếu trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc của Liên Xô, trận Stalingrad là một bước ngoặt chứng minh quân phát xít Hitler không phải là không đánh được, thì chúng ta cũng có thể coi trận Vạn Tường là một bước ngoặt chứng minh một cách hùng hồn rằng Quân giải phóng miền Nam hoàn toàn có khả năng đánh bại được quân đội Mỹ trong điều kiện chúng có mọi ưu thế tuyệt đối về binh khí và hỏa lực so với Quân giải phóng.

Từ trong khói lửa chiến tranh đã khẳng định tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường, bất khuất của quân và dân ta; là nguồn sức mạnh nội sinh để xây dựng đất nước ta “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” như Bác Hồ hằng mong muốn. Quân và dân Quảng Ngãi Anh hùng tự hào tiếp bước truyền thống vẻ vang trong sự nghiệp xây dựng quê hương giàu đẹp.

XUÂN THIÊN - NGỌC ĐỨC

TIN, BÀI LIÊN QUAN: