Tuổi trẻ đam mê nghiên cứu, sáng tạo

(Báo Quảng Ngãi)- Bằng tư duy sáng tạo cùng đôi bàn tay khéo léo, từ những nguyên vật liệu sẵn có, nhiều thanh thiếu nhi đã cho ra đời những sản phẩm, vật dụng hữu ích đem lại hiệu quả thiết thực trong cuộc sống. Điều này thể hiện rõ nét tại Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng tỉnh Quảng Ngãi lần thứ 8 năm 2023.

Bồi đắp niềm đam mê 

Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng tỉnh Quảng Ngãi được tổ chức hằng năm với quy mô toàn tỉnh. Đối tượng dự thi là thanh, thiếu niên và nhi đồng trong toàn tỉnh có độ tuổi từ 6 - 19 tuổi, khuyến khích các em nhỏ tuổi, các em ở vùng xa trung tâm thành phố tham gia. Đến nay, qua 8 lần tổ chức, cuộc thi đã thu hút sự quan tâm và tham gia nhiệt tình của nhiều thanh thiếu niên, nhi đồng trên địa bàn tỉnh. Tại cuộc thi lần thứ 6 có 41 đề tài tham dự, cuộc thi lần thứ 7 chỉ có 25 đề tài, nhưng đến cuộc thi lần 8 có đến 107 đề tài tham gia.

"Năm 2024, cuộc thi sẽ tiếp tục được tổ chức theo hướng từ cấp huyện đến cấp tỉnh. UBND các huyện, thị xã, thành phố thành lập ban tổ chức cuộc thi cấp huyện để tuyên truyền, vận động, theo dõi, đôn đốc việc tham gia cuộc thi và thành lập hội đồng giám khảo cuộc thi cấp huyện để tổ chức, đánh giá sơ khảo, xét chọn các đề tài có chất lượng gửi ban tổ chức cuộc thi cấp tỉnh. Các huyện, thị xã, thành phố chưa tổ chức được cuộc thi ở cấp huyện thì cần tổ chức thực hiện trong năm đến”. Phó Chủ tịch Thường trực Liên hiệp các Hội Khoa họcvà Kỹ thuật tỉnh HUỲNH VĂN TỐ

Điểm mới của cuộc thi lần thứ 8 là các địa phương đã thành lập ban tổ chức và ban giám khảo cấp huyện để tiến hành lựa chọn, sơ khảo và gửi kết quả chung khảo cho ban tổ chức cuộc thi cấp tỉnh. Từ 107 đề tài tham gia của các hội đồng giám khảo sơ khảo cấp huyện đã xét chọn 65 đề tài. Trong đó, huyện Mộ Đức xét chọn 11/29 đề tài; TX.Đức Phổ 8/9 đề tài; huyện Nghĩa Hành 7/8 đề tài; Sơn Hà 3/8 đề tài; Bình Sơn 21/28 đề tài và tại tỉnh xét chọn 15/25 đề tài tham gia của học sinh THPT và học sinh THCS do các huyện, thành phố không tổ chức đánh giá sơ khảo.

Trong số 65 đề tài xét chung khảo có 10 đề tài thuộc lĩnh vực đồ dùng dành cho học tập, 9 đề tài thuộc lĩnh vực phần mềm tin học, 14 đề tài thuộc lĩnh vực sản phẩm thân thiện với môi trường, 14 đề tài thuộc lĩnh vực các dụng cụ sinh hoạt gia đình và đồ chơi trẻ em, 18 đề tài thuộc lĩnh vực các giải pháp kỹ thuật nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế. Kết quả, Thường trực Hội đồng Giám khảo đã thống nhất xét chọn 29 giải thưởng, gồm 2 giải Nhất, 4 giải Nhì, 8 giải Ba và 15 giải Khuyến khích.

Theo đánh giá của Ban tổ chức cuộc thi, hầu hết đề tài thể hiện rõ cái nhìn mới về cuộc sống, nhận ra các nhu cầu cấp thiết của nhà trường, gia đình, xã hội và tìm được cách giải quyết mới. Quá trình từ khi hình thành ý tưởng đến khi đề ra các giải pháp và bắt tay vào thực hiện có khi kéo dài cả năm đến vài năm. Chính điều này đã rèn giũa cho các em cách làm việc khoa học và bồi đắp niềm đam mê nghiên cứu, sáng tạo. Nhiều đề tài còn chế tạo những công cụ, thiết bị hỗ trợ lao động, sản xuất, giải quyết các vấn đề môi trường, thể hiện sự bắt nhịp với công nghiệp 4.0 của học sinh.

Thiết thực, hữu ích

Thực tế cho thấy, mỗi lần vào điểm bài kiểm tra, giáo viên phải nhập từng điểm từ bài kiểm tra vào sổ điểm điện tử, vì các bài kiểm tra được sắp xếp không theo thứ tự nên giáo viên mất nhiều thời gian để vào điểm cho từng học sinh. Vì vậy, hai em Nguyễn Lê Bảo Châu và Lữ Gia Bảo, học sinh Trường THCS Long Hiệp (Minh Long) đã nghiên cứu và thử nghiệm phần mềm “Nhập điểm vào tệp Excel bằng giọng nói” để hỗ trợ giáo viên nhập điểm tự động vào tệp Excel thông qua việc dùng phương thức nhận dạng giọng nói.

“Phần mềm của chúng em có các tính năng như nhận giọng nói từ micro; chuyển giọng nói thành văn bản; xử lý văn bản thành dữ liệu tên và dữ liệu điểm; tìm kiếm theo dữ liệu tên và nhập điểm; lưu Excel. Ban đầu, khi đưa vào thử nghiệm để nhập điểm thi giữa kỳ I năm học 2022 - 2023, phần mềm còn có một vài hạn chế như nhận dạng giọng nói đối với giọng nói đặc trưng của từng vùng miền tỷ lệ chính xác chưa cao. Tuy nhiên, nhiều thầy cô đánh giá cao về mức độ thân thiện và tiện lợi của phần mềm, giúp nhập điểm một cách dễ dàng và nhanh chóng”, em Nguyễn Lê Bảo Châu cho biết.

Hay như “Thiết bị hỗ trợ tìm kiếm cứu hộ trên sông, biển” của nhóm học sinh Trường THPT Phạm Văn Đồng (Mộ Đức) được hình thành từ ý tưởng thiết kế một thiết bị cứu hộ thông minh cứu nạn nhân bị đuối nước trong mọi tình huống, kể cả những nơi mà con người khó tiếp cận; đồng thời có thể đưa máy móc thay thế con người thực hiện công việc nặng nhọc, nguy hiểm. Em Nguyễn Huỳnh Hữu Nhật, đại diện nhóm tác giả đề tài cho biết, từ những ý tưởng ban đầu và tư liệu tìm kiếm trên Internet, nhóm đã hình dung ra kết cấu của robot. Tất cả thiết kế được xây dựng trên phần mềm 3D trên máy tính, sau đó mới xuất ra bản vẽ và thi công theo mẫu vẽ định sẵn. Thiết bị được thiết kế có hình dạng chữ V ngược, giúp robot di chuyển được ở nhiều môi trường nước khác nhau. Phần giữa của khung được nhóm thiết kế có hình dạng bo tròn, là nơi mà nạn nhân đuối nước sẽ bám vào một cách dễ dàng. Hình dạng chữ V được cải tạo có kết cấu suôn tròn, hai đuôi chữ V sẽ được biến đổi thành nơi để chứa hai động cơ và các bộ phận động lực giúp robot di chuyển.

Phát huy tư duy sáng tạo

Điều đáng khích lệ trong cuộc thi lần này là số lượng các đề tài của lứa tuổi nhi đồng tăng đáng kể so với các cuộc thi lần trước, với 9 đề tài tham gia, trong đó có 4 đề tài đoạt giải. Với niềm đam mê nghiên cứu, học tập, các bạn nhỏ đã chứng tỏ sự nhạy bén và khả năng sáng tạo của mình thông qua những mô hình, giải pháp ấn tượng, giàu tính ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống. Điển hình là đề tài “Dụng cụ xua đuổi chim, chuột bảo vệ mùa màng” của em Đoàn Ngọc Diệu Ái, Trường Tiểu học Bồ Đề, xã Đức Nhuận (Mộ Đức), đã xuất sắc đoạt giải Nhì. “Mô hình đèn giao thông” của học sinh Trường Tiểu học Đức Thạnh và “Phần mềm học và chơi cùng bé” của học sinh Trường Tiểu học Thạch Trụ, xã Đức Lân (Mộ Đức) đoạt giải Ba. 

Phó Trưởng phòng GD&ĐT huyện Mộ Đức Phạm Thị Ngọc Diễm cho biết, cuộc thi lần này huyện có 29 đề tài dự thi, qua sơ khảo còn 11 đề tài vào chung kết và 9 đề tài đoạt giải. Các em học sinh đến với cuộc thi đều xuất phát từ sự yêu thích khám phá, đam mê nghiên cứu khoa học. Qua quan sát cuộc sống, các em tự đưa ra những ý tưởng, giải pháp nhằm giải quyết những vấn đề mà thực tiễn đặt ra.

Phó Chủ tịch Thường trực Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Huỳnh Văn Tố, Phó Trưởng ban Tổ chức cuộc thi cho biết, cuộc thi năm 2023 đã nhận được sự hưởng ứng và tham gia nhiệt tình của học sinh trên địa bàn tỉnh, tạo sức lan tỏa, khơi dậy tiềm năng và phát huy tư duy sáng tạo của thanh, thiếu niên, nhi đồng trên địa bàn tỉnh. Để đẩy mạnh chất lượng cuộc thi trong những lần tiếp theo, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh tiếp tục phối hợp với Sở GD&ĐT và một số chuyên gia để tổ chức tập huấn, hướng dẫn giáo viên, học sinh về kỹ năng nghiên cứu khoa học kỹ thuật và nội dung, thể lệ cuộc thi lần thứ 9 - năm 2024. Về phía ban giám hiệu các trường học, ngoài tuyên truyền, vận động, cần chỉ đạo, phân công giáo viên hướng dẫn, hỗ trợ học sinh trong nghiên cứu sáng tạo. Trường hợp những nghiên cứu, thiết kế và chế tạo mô hình, sản phẩm dự thi tốn nhiều kinh phí thì tổ chức huy động các mạnh thường quân hay từ phụ huynh để giúp các em có thể thực hiện được ý tưởng sáng tạo của mình. Về phía Tỉnh đoàn, cần thúc đẩy các tổ chức đoàn trong trường học thành lập các câu lạc bộ sáng tạo trẻ, hỗ trợ học sinh nghiên cứu khoa học kỹ thuật; tổ chức các hội thảo chia sẻ, trao đổi với học sinh về cách phát hiện vấn đề, hình thành ý tưởng sáng tạo, tổ chức triển khai và hướng dẫn hoàn thiện mô hình, sản phẩm tham gia cuộc thi.

PHƯƠNG DUNG

TIN, BÀI LIÊN QUAN: