Vị ngọt chè xanh cổ thụ Lộc Thanh

 

Những ngày cuối tháng 5 nắng như đổ lửa. Khác với không khí oi bức nơi phố thị, chúng tôi về với vùng đất Lộc Thanh, xã Bình Minh (Bình Sơn) và cảm nhận được sự mát mẻ, trong lành, xen lẫn trong làn gió khe khẽ đưa hương thơm đặc trưng của những vườn chè đang vào mùa cho bông.

 

Dẫn chúng tôi lên thăm rẫy chè của gia đình, ông Trần Văn Thống (49 tuổi), ở thôn Lộc Thanh, xã Bình Minh bộc bạch, không biết những vườn chè này có từ bao giờ, chỉ biết từ thuở bé ông đã theo ông nội lên rẫy hái chè. Trải qua hàng trăm năm, trên vùng đất khô cằn cùng nắng mưa khắc nghiệt, nhưng cây chè nơi đây vẫn bám rễ tìm nhựa sống và xanh tốt mượt mà.

Ông Thống cho hay, đã có nhiều nơi đem giống chè nơi đây về thử trồng nhưng không thành công. Duy ở mảnh đất cằn cỗi này, người dân hầu như không phải chăm bón, tưới tiêu gì, mà cây chè vẫn cứ vững chãi, đầy sức sống từ đời này đến đời khác, vươn lên xanh tốt, cho lá xanh đều đặn. 

Hiện nay gia đình ông Thống có gần 1ha rẫy chè do ông bà để lại. Trong đó, có khoảng 200 gốc chè trên 100 năm tuổi và hàng trăm gốc chè có tuổi hàng chục năm. Ông Thống cho hay, trước đây có nhiều hộ dân chặt phá cây chè để lấy đất trồng cao su, keo, nhưng ba mẹ ông nhất quyết giữ lại. Nhờ đó mà giờ đây vợ chồng ông hầu như ngày nào cũng chè thu hoạch để bán cho thương lái. Với bấy nhiêu diện tích, thu hoạch kiểu xoay vòng, nên bình quân một ngay thu nhập từ 200 - 400 nghìn đồng.

Để minh chứng cho lời kể của mình, ông Thống dẫn chúng tôi đến những gốc chè cổ thụ có tuổi đời hơn trăm năm. Nhìn thân những cây chè gân guốc, khoác lên mình bộ áo rêu phong, nhưng chiều cao lại không quá đầu người, ông bảo, nếu để phát triển bình thường, lúc bấy giờ, mỗi cây chè nơi đây có thể cao từ 2 - 5m, không khác gì những rừng chè cổ thụ có tiếng ở vùng cao Tây Bắc. Tuy nhiên, để tiện cho việc chăm sóc và thu hoạch nên người dân thường cắt tỉa bớt cành, để cành khỏi gãy đổ vào mùa mưa và tạo tán cho những lần thu hoạch kế tiếp.

Theo người dân thôn Lộc Thanh, những năm gần đây, chè xanh được mùa, bán được giá, khách hàng càng ưa chuộng, người dân trong thôn ai cũng phấn khởi. Như nhà anh Phan Văn Hội, ở xóm 6, thôn Lộc Thanh, xã Bình Minh có một rẫy chè cổ thụ, với diện tích trên 1ha. Năm nay, anh tiếp tục tăng diện tích, bằng cách dùng hạt chè khô rồi ươm mầm để trồng cây mới. Anh Hội hy vọng, cây chè sẽ giúp gia đình anh ổn định kinh tế.

 

Ngày xưa, người dân thôn Lộc Thanh chỉ trồng chè để làm thức uống hằng ngày; làm quà biếu họ hàng, người thân mỗi khi về thăm quê cũ. Nhưng những năm trở lại đây, do nhu cầu sử dụng chè xanh của thị trường ngày một tăng, trong đó giá trị của lá chè xanh từ những vườn chè cổ thụ lại hấp dẫn khách hàng. Chính vì lẽ đó, những vườn chè xanh ở vùng đất Lộc Thanh càng được nhiều người biết đến. 

 

Mặt trời lên cao. Ánh nắng mỗi lúc một gay gắt. Cặm cụi dưới gian bếp nhỏ, bà Nguyễn Thị Hương, vợ ông Thống một tay thấm mồ hôi đọng thành giọt trên trán, tay kia vẫn không ngừng vò lá chè tươi khi nước vừa sôi tới. Mùi thơm dịu nhẹ của lá chè quyện trong làn hơi nóng bốc lên từ ấm chè nóng mà bà Hương mang lên mời khách, khiến chúng tôi không khỏi suýt xoa. Bà bảo, để có bát nước chè xanh ngon đúng vị mới khách, người dân địa phương thường lấy nước ở giếng sỏi không bị váng phèn để giữ cho màu nước không bị đỏ bầm. Khi chọn chè cũng không được chọn quá già hay quá non. Nếu lá chè non nước sẽ nhạt màu, vị không đậm đà, lá già nước không còn vị ngọt chát; lá chè cũng không nên vò quá nát... Chè xanh ở đây muốn thơm và đậm cứ thì phải nấu cả lá lẫn cành.

 

Thong thả ngồi uống từng ngụm chè nóng, nhìn về phía những vườn chè mới được người dân chiết cành, gieo hạt bừng bừng sức sống giữa cái nắng, gió và đất núi cằn cỗi mọc trải dài trên những triền đồi làm chúng tôi cảm nhận được niềm tự hào và phấn khởi của người dân nơi đây. Bên những vườn chè cổ thụ, những vườn chè mới vẫn cần mẫn sinh sôi nảy lộc. Ông Trần Ngọc Giàu (79 tuổi), ở thôn Lộc Thanh nhấp ngụm chè bảo, người dân nơi đây đang ra sức gìn giữ, chăm sóc và bảo tồn những vườn chè cổ thụ, một thứ sản vật đặc trưng mà người dân nơi đây rất đỗi tự hào.

"Có lẽ ở khắp tỉnh Quảng Ngãi, ít nơi nào còn nhiều vườn chè trăm tuổi như ở Lộc Thanh. Người dân địa phương chúng tôi luôn mơ về một vùng chè cổ thụ này sẽ hấp dẫn du khách thập phương đến tham quan...", ông Giàu thổ lộ.

Ông Giàu là người hiểu rõ hơn ai hết về giá trị của cây chè quê mình, cũng như đã chứng kiến sự “quay lưng” của người dân với cây trồng truyền thống này. Ông Giàu cho hay, những năm 1990 - 2000, cây chè được nhiều người biết đến và tiểu thương khắp nơi tìm về đây mua. Nhưng những năm sau đó, vì chạy theo kinh tế, nhiều hộ dân đã phá cây chè hàng trăm tuổi để trồng cao su, keo. Chừng ba năm trở lại đây, khi các cây công nghiệp không thể trụ vững và không còn giá trị kinh tế ở mảnh đất này, thì họ mới nhận ra giá trị cây chè cổ mang lại. Điều này làm những người có thâm niên gắn bó với cây chè như ông Giàu cảm thấy rất an lòng.

Hiện ông Giàu đã gần 80 tuổi, nhưng trừ khi ốm đau, mưa gió thì ông Giàu mới ở nhà, còn lại ngày nào ông cũng lặn lội lên đồi để hái chè. Bên cạnh những gốc chè tuổi đời gấp đôi, gấp ba tuổi của ông là những cây chè con cháu ông mới trồng, đang bắt đầu cho thu hoạch…

Bài, ảnh: THỦY TIÊN - THANH NHÀN