Đìu hiu phố cổ lân, sư trước thềm trung thu

Tết Trung thu đã cận kề, nhưng phố cổ Thu Xà, xã Nghĩa Hòa (Tư Nghĩa) nổi tiếng với nghề làm đầu lân, sư truyền thống lại khá đìu hiu, vắng lặng.

 

Ông Nguyễn Đức Toàn (46 tuổi), thôn Thu Xà, xã Nghĩa Hòa (Tư Nghĩa) ngồi tựa cửa nhìn những chiếc đầu lân đã được bọc kỹ trong kho nói: Gắn bó với làm nghề lân sư, rồng đã hơn 30 năm nhưng đây là năm đầu tiên tôi rảnh rỗi, ngồi yên khi mùa trung thu đến. Lân làm ra không bán được nên giờ mình đâu biết làm gì nữa.

 

Mới ban đầu, cơ sở chế tác đầu lân của ông Toàn chỉ có ông và vợ cùng làm. Nhưng càng về sau, nhu cầu chơi lân ngày càng tăng, ông phải thuê thêm nhân công để kịp đáp ứng yêu cầu cho khách.

 

Trước đây khi chưa có dịch, từ thời điểm tháng 6 âm lịch, ông và nhân công trong xưởng luôn phải tất bật, hoạt động hết công suất để kịp thời cung ứng đủ đầu lân, sư cho khách hàng trong và ngoài tỉnh. Mỗi người mỗi việc, từ làm khuôn, dán giấy thiếc, trang trí hoa văn, đến dán lông vũ… làm cơ sở sản xuất lân của ông lúc nào nhộn nhịp. “Còn giờ thì…ngôi nhà vắng bóng những chiếc đầu lân lớn, nhu cầu đầu lân cỡ nhỏ giá rẻ dành cho các cháu thiếu nhi cũng rất ít”, ông Toàn buồn bã.

 

Mỗi năm vào mùa trung thu, ông cung ứng cho thị trường từ 3.000 – 4.000 sản phẩm. Năm ngoái, vì dịch Covid-19, số lượng sản phẩm tiêu thụ sụt giảm quá nửa. Đến năm nay, cận thềm Tết Trung thu nhưng ông Toàn vẫn chưa bán được sản phẩm nào.

 

 

“Hằng năm, cứ đến đầu năm các mối quen đã bắt đầu đặt hàng. Khoảng tháng 6 âm lịch mình tập trung làm, giữa tháng 7 là bắt đầu giao hàng và công việc bận rộn kéo dài đến hết mùa trung thu. Nhưng năm nay dịch Covid-19 phức tạp, việc đi lại đã khó khăn, nói chi đến việc múa lân nên họ cũng không hỏi han gì. Hôm rồi tôi cũng mới chuyển khoản trả lại tiền cọc cho bạn hàng. Họ là chỗ làm ăn bao lâu nay, cực chẳng đã họ mới không lấy hàng, tiền cọc mình lấy luôn thì coi sao được”, ông Toàn cười buồn.

 

Lo làng nghề bị mai một

 

Hàng trăm năm qua, nghề làm lân ở thôn Thu Xà nức tiếng khắp nơi, lan đến tận nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Cứ trước khi mùa trung thu đến chừng 2 – 3 tháng, các cơ sở làm nghề này lại tấp nập kẻ bán người mua. Ấy vậy mà năm nay, dù Tết Trung thu đã cận kề nhưng không khí nơi đây lại ảm đảm chưa từng thấy.

 

Hiện tại, nghề làm lân truyền thống ở làng Thu Xà chỉ còn anh em trong gia đình ông Nguyễn Đức Toàn lưu giữ được. Cha ông Toàn là ông Nguyễn Tô (81 tuổi) có 4 người con đều nối nghiệp làm lân. Ngoài làm lân, các thành viên trong gia đình còn làm cả mặt nạ và trang phục. Dịch Covid-19 bùng phát, công ăn việc làm ngưng trệ hoàn toàn. Gần trọn cuộc đời gắn bó với nghề, ông Tô chưa bao giờ nghĩ đến cảnh sẽ có mùa trung thu vắng lặng như năm nay.

 

Ông Tô chống gậy, lập cập bước ra sau nhà, vòng qua cơ sở làm lân của người con thứ là Nguyễn Đức Đoàn, đang sống cùng ông Tô. Hàng trăm cốt lân chưa được trang trí nằm chất đống, im lìm trong kho. Mọi năm, vào thời điểm này, cơ sở của gia đình anh Đoàn đã đóng kiện cả nghìn sản phẩm, chuyển đi khắp các tỉnh, thành như Vũng Tàu, Quy Nhơn, Đà Nẵng… Nhưng 2 năm qua, việc sản xuất, tiêu thụ hoàn toàn bị đảo lộn.

 

 

Dịch Covid-19 hoành hành, đơn hàng năm 2020 giảm quá nửa, chủ yếu là đầu lân cỡ nhỏ dành cho các cháu thiếu nhi, với mức giá từ 120.000 -150.000 đồng/ chiếc. Các loại đầu lân cỡ trung 400.000 - 500.000 đồng/chiếc, cỡ lớn 2 triệu đồng/chiếc rất ít. Còn năm nay, trước thềm Trung thu, cơ sở của anh Đoàn bán được vỏn vẹn 9 đầu lân cho tụi nhỏ trong xóm về làm đồ chơi, với giá 100.000 đồng/ chiếc.

 

 

Với tay lấy tấm ảnh cũ treo trên tường, ông Tô bồi hồi nói, "hồi xưa làm lân vui lắm. Tầm tháng 7 âm lịch là các cháu đến mua lân tấp nập. Trong xóm, mấy đứa nhỏ rần rần tập lân, tập trống. Năm nay dịch phức tạp, chắc cũng chẳng ai còn tâm trạng nghĩ đến múa lân, đánh trống. Giờ ít người giữ được nghề truyền thống, rồi còn gặp dịch bệnh, phận con lân thấy vậy mà khổ. Lo nhất là làng nghề truyền thống ngày càng mai một”. Giọng ông lẫn vào tiếng xe loa tuyên truyền lưu động chạy ngang nhà: “Tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, người dân không tụ tập đông người, thực hiện 5K để phòng chống dịch. "