Đông y gọi chân gà là kê cân, có công năng tính vị: vị ngọt, tính bình, hơi ấm, không độc. Tác dụng: mạnh sinh lực, cường gân cốt, dùng chữa các bệnh về gân xương, yếu sinh lý, tăng lực cho nam, phụ, lão, ấu rất tốt.
Trong các loại chân gà thì: chân gà rừng, gà chọi, gà chân đen là quý nhất, sau đó đến các loại gà nuôi thả tự kiếm mồi, (phải dùng chân để bới móc tìm mồi) được coi là tốt, vì nó được tôi luyện, tích trữ năng lượng thường xuyên ở gân (gân gà có nhiều nhất ở cẳng chân sau đó đến xương quay 2 cánh).
Muốn luyện gân gà để làm thuốc, người ta huấn luyện cho chó cách đuổi gà (đến khi gà mệt không chạy được thì thôi đuổi) mỗi ngày cho chó đuổi 1 lần. Trước khi lấy chân gà làm thuốc, người ta lại cho chó đuổi gà đến khi gà mệt không chạy được nữa thì bắt gà, chặt lấy đôi cẳng chân rồi buộc chặt lại cho máu không chảy ra được (còn con gà thì hứng lấy máu từ đôi chân, thay cho cắt tiết gà)
Loại chân gà này dùng làm thức ăn được coi là “bát trân”, “bát bảo”; làm thuốc được coi như cao hổ cốt để chữa các chứng: đau xương, mỏi cơ trong các bệnh cơ, xương khớp (thoát vị đĩa đệm, đau thần kinh tọa), chống loãng xương, mạnh gân cốt.
Chân gà còn có tác dụng chữa: Trẻ chậm biết đi, chậm mọc răng. Người chân tay run, đi không vững, yếu sinh lý, kém ăn, mệt mỏi. Phụ nữ ngực lép, da khô.
Da chân gà chứa collagen là một loại protein dính như keo. Các acid amin: prolin, glycin, hydrosiprolin, argynin, glycin.
Gân gà có các bó sợi collagen chiếm 80%, elastin, tế bào và chất nền gồm chondroitin, proteoglycan và glucoprotein.
Xương chân gà (cũng như xương các động vật khác khi được hầm nhừ) có hydroxyapatite ở phần xương bên trong có tác dụng làm chắc khỏe cho lớp xương bên ngoài, canxi và nhiều khoáng chất hữu ích.
Cẳng chân gà công nghiệp xương mềm, nhiều mỡ không dùng làm thuốc. Chiết xuất collagen chân gà có tác dụng như thuốc hạ huyết áp loại ức chế men chuyển: đó là kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học Nhật Bản tại Đại học Hirosima và Trung tâm nghiên cứu phát triển Nippon Meat Packer’s đã tìm thấy 4 loại protein từ collagen trong chân gà có khả năng kiểm soát huyết áp khi thử nghiệm trên chuột (đã gây bệnh tăng huyết áp) sau 4 giờ bắt đầu có hiệu lực, sau 8 giờ huyết áp giảm nhiều nhất.
Cách chế biến chân gà làm thuốc: Cẳng chân gà làm sạch (bỏ hết da cứng, móng chân) dùng dao sắc khía sâu: dọc cẳng chân 3-4 đường, bàn chân 3-4 đường, giã nát gừng tươi bóp kỹ với từng cái chân gà (10g gừng tươi cho 100g chân gà) ướp trong 30 phút để tạo điều kiện cho men Zingibain phân giải protein được tốt, rồi thêm muối, bột canh cho vừa miệng. Lạc nhân (chọn bỏ hạt thối, mốc) rửa sạch, ngâm nước 14 giờ, vớt ra, cho lên trên chân gà (30g lạc nhân/100g chân gà). Cho chân gà và các thứ đã ướp vào nồi áp suất, đổ nước cho ngập chân gà. Đun sôi hạ lửa, giữ nhiệt độ sôi trong 45 phút là đủ nhừ. Tắt lửa để 15 phút rồi mới xả van.
Kinh nghiệm là: mỗi lần nên hầm 1.000g chân gà với 300g lạc nhân (tiết kiệm 8 lần nhiên liệu so với hầm mỗi lần 100g chân gà). Khi cho ra thì gạn hết nước hầm chân gà ra bát, cho vào tủ lạnh để mỡ gà nổi lên trên, loại bỏ mỡ gà (collagen đông đặc, rất ngon). Chân gà đã chế biến bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh để dùng dần. Khi dùng cho chân gà và collagen vào bát rồi hâm nóng (hấp trong nồi cơm hoặc hấp cách thủy) ăn nóng (nếu để nguội da gà sẽ dính dẻo như keo rất khó nhằn xương).
Liều dùng: Ngày ăn 2 lần, ngay trước bữa ăn, mỗi lần 1 đôi chân gà cùng lạc nhân và collagen (nước hầm chân gà đã loại mỡ) để bồi bổ cơ thể cho người mới ốm dậy, nhất là người bệnh đau xương khớp, yếu chân tay. Có thể phối hợp uống thuốc bổ thận trước khi ăn chân gà (tùy thực trạng mỗi người dùng bổ thận âm hay bổ thận dương).
Bài thuốc: Chữa chứng đau lưng, đau cổ, đau quanh khớp vai, thoát vị đĩa đệm, đau thần kinh tọa do thoái hóa cột sống: Chân gà hầm như trên 3 đôi, sắc với các vị thuốc đỗ trọng bắc 10g, ngưu tất 10g, táo tàu 10g (ngâm ngưu tất, đỗ trọng đã làm thành mảnh vụn trong 500ml nước nóng 80oC giữ ấm trong 5 giờ, sau đó đun sôi nhỏ lửa 30 phút. Gạn lấy nước, bỏ bã, cho chân gà đã hầm và collagen cùng với táo tàu đã cắt nhỏ vào sắc tiếp 30 phút là được) chia làm 2 lần ăn trong ngày. Liệu trình 30 ngày, nếu chuyển biến tốt thì dùng tiếp đến khi khỏi.
Thận trọng: Người có bệnh mỡ máu cao không nên ăn nhiều chân gà công nghiệp. Người đang bị tiêu chảy không dùng thuốc chân gà.
Theo DS. Trần Xuân Thuyết/SKĐS
