Loại tre đã tồn tại gần 1000 năm trong lịch sử. Cả nước hiện còn lưu giữ khoảng 5 bụi và chỉ xuất hiện tại miền núi phía Tây Nghệ An. Loại tre kỳ lạ này đang đứng trước nguy cơ biến mất.
Mỏi mắt tìm…sử tích
Trong một lần nói chuyện với PGS Ninh Viết Giao, Tổng thư ký Hội Văn nghệ dân gian Nghệ An, vô tình ông nhắc đến câu chuyện về một loại tre mọc ngược đã tồn tại gần 1.000 năm, hiện còn xuất hiện tại vùng núi phía Tây của Nghệ An.
Ông bảo, loại tre với kiểu mọc “khác người” ấy có hình thù rất đặc biệt. Tất cả từ cành, gai đến thân cây đều mọc ngược.
Mỏi mắt tìm…sử tích
Trong một lần nói chuyện với PGS Ninh Viết Giao, Tổng thư ký Hội Văn nghệ dân gian Nghệ An, vô tình ông nhắc đến câu chuyện về một loại tre mọc ngược đã tồn tại gần 1.000 năm, hiện còn xuất hiện tại vùng núi phía Tây của Nghệ An.
Ông bảo, loại tre với kiểu mọc “khác người” ấy có hình thù rất đặc biệt. Tất cả từ cành, gai đến thân cây đều mọc ngược.
 |
| Loại tre xuất hiện trong truyền thuyết có đặc điểm rất lạ, tất cả cành tre đều đâm chúc đầu xuống đất rồi mới đâm thẳng lên trời. |
Tài liệu nói rõ về nguồn gốc xuất xứ của loại tre này: Năm 1060, quân Ai Lao làm phản, sang đánh phá miền Tây Nghệ An, Lý Nhật Quang đem quân đi dẹp. Thắng trận, khi kéo quân về đến Khe Chè, mé dưới Thành Nam (huyện Tương Dương cũ, Con Cuông hiện tại), bà con địa phương ra đón rước, chúc mừng chiến thắng.
Trước tấm lòng kính mến, vồn vã của bà con, ông hể hả cầm cái điếu cày, hút một hơi dài rồi đặt điếu xuống đất. Nào ngờ, cái điếu là một đoạn tre lộn ngược. Nên sau đó, từ chiếc điếu mọc lên một cây tre cũng vít đầu xuống rồi mới trổ thẳng ngọn lên trời.
Từ câu chuyện mang đậm màu sắc truyền thuyết đó, phóng viên Bee ngược hàng trăm km về vùng đất huyện Con Cuông tìm hiểu.
Thế nhưng, tại Con Cuông, nơi được xác định là tồn tại loại tre nói trên, cả ngày ngược rừng, tìm hiểu và hỏi cán bộ địa phương, chúng tôi chỉ nhận được ánh mắt ngạc nhiên và lắc đầu. Hầu hết, mọi người khi nhắc đến loại tre này đều khẳng định: “Chưa nghe, chưa thấy và chưa hề biết sự tồn tại loại tre kỳ lạ đó”.
Chủ tịch huyện Con Cuông, Lư Đình Tuấn, nguyên là cán bộ ngành nông nghiệp hóm hỉnh: “Làm gì loại tre kiểu lạ đời vậy. Đó chỉ là câu chuyện trong dân gian. Tôi dám cược với nhà báo, nếu loại tre ấy xuất hiện và tồn tại ở vùng đất Con Cuông, chắc chắn tôi sẽ biến nó thành điểm du lịch và có chính sách bảo tồn để con cháu sau này được tận rõ”.
Hôm sau, trong lúc đang la cà dò hỏi, chúng tôi được một người bạn tiết lộ: Ở xã em vẫn còn lưu giữ loại tre cũng có nét tương đồng nói trên, nhưng người dân gọi với tên tre Vang. Loại tre này còn xuất hiện tại khu vực Khe Chè, xã Tam Sơn, huyện Anh Sơn. Chúng tôi tiếp tục hành trình về địa bàn này tìm kiếm.
Theo chỉ dẫn của người dân địa phương, chúng tôi ngược dốc đỉnh đồi Cây Giới tiếp tục lùng sục tìm loại tre đã tồn tại gần 1.000 năm với nhiều kỳ bí. Rất may theo sự chỉ dẫn của một bậc cao niên, cụ Ngô Thị Ước (87 tuổi) lên rừng hái củi, bụi tre ấy cũng dần dần lộ diện.
Đến hiện thực kỳ lạ
Trên đỉnh núi Cây Giới, rộng chừng 2ha thuộc khu vực xóm 2, xã Tam Sơn, loại tre này nằm lẩn khuất trong các bụi cây dại rậm rạp.
“Chủ nhân” đang sở hữu “báu vật” này là gia đình bà Nguyễn Thị Thanh và nhà ông Nguyễn Hữu Luân.
Bà Thanh khi nhắc đến loại tre này, líu cả giọng: “Ngày xưa, khi lên đây lập nghiệp, có nghe cha ông nhắc đến nhưng chỉ nghĩ đó là câu chuyện vui bên cốc nước chè. Ai ngờ, đến khi đưa bò lên núi thả, vô tình thấy một bụi tre, kiểu mọc khác lạ, tò mò xem, mắt cứ dụi liên hồi vì không tin đó là sự thật”.
Sự lạ kỳ ấy xôn xao cả vùng quê nghèo nằm bên tả ngạn sông Lam. Bà nhớ, thời ấy, có nhiều người nghe tin hiếu kỳ đến xem và cố bẻ vài cành về làm kỷ niệm. Thậm chí, nhiều người còn lợi dụng, đào gốc đem về vườn trồng “lấy lộc” nhưng bất thành.
Những người trong làng, từ bậc cao niên đến đám trẻ đều khẳng định: “Loại tre này lạ lắm. Thân tre to chỉ bằng cổ tay, các đốt xe đều ngắn, “thịt” săn chắc, gai ngoắc ngược, tất cả cành tre đều đâm chúc đầu xuống đất rồi mới đâm thẳng lên trời. Khi đến tuổi “trưởng thành”, toàn bộ các thân cây, đầu tre đều cúi gập hình khuỷ tay, nhìn từ xa trông tựa hình Rồng, “mặt” hướng về phía Đông.
Tre có đặc điểm là cứng, sinh tồn và phát triển rất khó khăn, thời gian để một bụi măng sinh sôi đến chu kỳ phát triển cũng phải kéo dài gấp 2- 3 lần so với giống tre thông thường khác.
Cô giáo Hà Thị Danh (Trường Tiểu học Tam Sơn) cho biết: “Mỗi năm nhà trường đều cho các em học sinh lên đây tham quan, tìm hiểu dấu tích lịch sử. Có lần, nhà trường còn đưa về trưng bày trong phòng truyền thống. Thế nhưng, loại tre này giờ “hao hụt” nhanh quá. Đôi khi, nếu không có hướng bảo tồn, chắc cũng sẽ chỉ còn là câu chuyện lưu lại trong truyền thuyết, sử sách…”.
Cách đây hàng chục năm, tại khu vực thuộc 2 gia đình nói trên, loại tre mọc ngược này có rất nhiều bụi. Tuy nhiên, theo thời gian, với sự tàn phá của con người, loại tre mọc ngược này đang có nguy cơ biến mất. Đến thời điểm này, cả tỉnh Nghệ An chỉ còn lưu giữ được 5 bụi.
Ông Nguyễn Hữu Lượng, Bí thư Đảng ủy xã Tam Sơn, được dân địa phương gọi “ông sử làng”, hiện sưu tập nhiều tài liệu về loại tre này. Theo nhận định chủ quan của ông, đây là giống tre hiếm, là chứng tích của lịch sử nên sớm muộn gì cũng nên có chế tài bảo tồn.
Trước tấm lòng kính mến, vồn vã của bà con, ông hể hả cầm cái điếu cày, hút một hơi dài rồi đặt điếu xuống đất. Nào ngờ, cái điếu là một đoạn tre lộn ngược. Nên sau đó, từ chiếc điếu mọc lên một cây tre cũng vít đầu xuống rồi mới trổ thẳng ngọn lên trời.
Từ câu chuyện mang đậm màu sắc truyền thuyết đó, phóng viên Bee ngược hàng trăm km về vùng đất huyện Con Cuông tìm hiểu.
Thế nhưng, tại Con Cuông, nơi được xác định là tồn tại loại tre nói trên, cả ngày ngược rừng, tìm hiểu và hỏi cán bộ địa phương, chúng tôi chỉ nhận được ánh mắt ngạc nhiên và lắc đầu. Hầu hết, mọi người khi nhắc đến loại tre này đều khẳng định: “Chưa nghe, chưa thấy và chưa hề biết sự tồn tại loại tre kỳ lạ đó”.
Chủ tịch huyện Con Cuông, Lư Đình Tuấn, nguyên là cán bộ ngành nông nghiệp hóm hỉnh: “Làm gì loại tre kiểu lạ đời vậy. Đó chỉ là câu chuyện trong dân gian. Tôi dám cược với nhà báo, nếu loại tre ấy xuất hiện và tồn tại ở vùng đất Con Cuông, chắc chắn tôi sẽ biến nó thành điểm du lịch và có chính sách bảo tồn để con cháu sau này được tận rõ”.
Hôm sau, trong lúc đang la cà dò hỏi, chúng tôi được một người bạn tiết lộ: Ở xã em vẫn còn lưu giữ loại tre cũng có nét tương đồng nói trên, nhưng người dân gọi với tên tre Vang. Loại tre này còn xuất hiện tại khu vực Khe Chè, xã Tam Sơn, huyện Anh Sơn. Chúng tôi tiếp tục hành trình về địa bàn này tìm kiếm.
Theo chỉ dẫn của người dân địa phương, chúng tôi ngược dốc đỉnh đồi Cây Giới tiếp tục lùng sục tìm loại tre đã tồn tại gần 1.000 năm với nhiều kỳ bí. Rất may theo sự chỉ dẫn của một bậc cao niên, cụ Ngô Thị Ước (87 tuổi) lên rừng hái củi, bụi tre ấy cũng dần dần lộ diện.
Đến hiện thực kỳ lạ
Trên đỉnh núi Cây Giới, rộng chừng 2ha thuộc khu vực xóm 2, xã Tam Sơn, loại tre này nằm lẩn khuất trong các bụi cây dại rậm rạp.
“Chủ nhân” đang sở hữu “báu vật” này là gia đình bà Nguyễn Thị Thanh và nhà ông Nguyễn Hữu Luân.
Bà Thanh khi nhắc đến loại tre này, líu cả giọng: “Ngày xưa, khi lên đây lập nghiệp, có nghe cha ông nhắc đến nhưng chỉ nghĩ đó là câu chuyện vui bên cốc nước chè. Ai ngờ, đến khi đưa bò lên núi thả, vô tình thấy một bụi tre, kiểu mọc khác lạ, tò mò xem, mắt cứ dụi liên hồi vì không tin đó là sự thật”.
Sự lạ kỳ ấy xôn xao cả vùng quê nghèo nằm bên tả ngạn sông Lam. Bà nhớ, thời ấy, có nhiều người nghe tin hiếu kỳ đến xem và cố bẻ vài cành về làm kỷ niệm. Thậm chí, nhiều người còn lợi dụng, đào gốc đem về vườn trồng “lấy lộc” nhưng bất thành.
Những người trong làng, từ bậc cao niên đến đám trẻ đều khẳng định: “Loại tre này lạ lắm. Thân tre to chỉ bằng cổ tay, các đốt xe đều ngắn, “thịt” săn chắc, gai ngoắc ngược, tất cả cành tre đều đâm chúc đầu xuống đất rồi mới đâm thẳng lên trời. Khi đến tuổi “trưởng thành”, toàn bộ các thân cây, đầu tre đều cúi gập hình khuỷ tay, nhìn từ xa trông tựa hình Rồng, “mặt” hướng về phía Đông.
Tre có đặc điểm là cứng, sinh tồn và phát triển rất khó khăn, thời gian để một bụi măng sinh sôi đến chu kỳ phát triển cũng phải kéo dài gấp 2- 3 lần so với giống tre thông thường khác.
Cô giáo Hà Thị Danh (Trường Tiểu học Tam Sơn) cho biết: “Mỗi năm nhà trường đều cho các em học sinh lên đây tham quan, tìm hiểu dấu tích lịch sử. Có lần, nhà trường còn đưa về trưng bày trong phòng truyền thống. Thế nhưng, loại tre này giờ “hao hụt” nhanh quá. Đôi khi, nếu không có hướng bảo tồn, chắc cũng sẽ chỉ còn là câu chuyện lưu lại trong truyền thuyết, sử sách…”.
Cách đây hàng chục năm, tại khu vực thuộc 2 gia đình nói trên, loại tre mọc ngược này có rất nhiều bụi. Tuy nhiên, theo thời gian, với sự tàn phá của con người, loại tre mọc ngược này đang có nguy cơ biến mất. Đến thời điểm này, cả tỉnh Nghệ An chỉ còn lưu giữ được 5 bụi.
Ông Nguyễn Hữu Lượng, Bí thư Đảng ủy xã Tam Sơn, được dân địa phương gọi “ông sử làng”, hiện sưu tập nhiều tài liệu về loại tre này. Theo nhận định chủ quan của ông, đây là giống tre hiếm, là chứng tích của lịch sử nên sớm muộn gì cũng nên có chế tài bảo tồn.
Theo bee
