(Báo Quảng Ngãi)- Thơ ca hiện đại Việt Nam viết về Bác Hồ rất nhiều, nhưng để có một “trường thi lục bát” dài 12.668 câu như nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ đã viết thì chưa từng có. Tác phẩm “Một người - Thơ - Tên gọi” được sáng tác trong 10 năm khi tác giả ở tuổi thuộc hàng cao niên thì lại càng xưa nay hiếm.
 |
Mở đầu trường thi, tác giả cho rằng, sự ra đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh là sự hội tụ linh khí bốn nghìn năm của dân tộc Việt Nam: "Thăng Long - Văn hiến - Tiên Rồng/ Bốn nghìn năm hóa núi sông: MỘT NGƯỜI"; là một luồng sáng xuất hiện trong đêm tối nô lệ của những vùng quê Việt Nam ngày ấy: "Hoàng Trù thuở ấy tối trời/ Làng sen đêm bỗng rạng ngời Kim Liên/ Nam Đàn mảnh đất hùng thiêng/ Sinh Côn xuất hiện trong miền Nghệ An".
Bản trường thi nói về quá trình học tập, trưởng thành của Người, đặc biệt là sự xuất hiện của chàng học sinh Quốc học Huế mang tên Nguyễn Tất Thành trong cuộc biểu tình kháng sưu năm ấy: "Ô kìa, một cuộc biểu tình/ Chống sưu chống thuế, dân mình bốn bên/ Tất Thành như một mũi tên/ Phóng lên phía trước, đứng lên hàng đầu". Tiếp theo là chặng đường Người tìm đến Bình Khê thăm và từ biệt cha già để đi tìm và thực hiện chí hướng. Nguyễn Thế Kỷ đã viết về cuộc chia ly xúc động, vừa thể hiện tình cha con, vừa khái quát trong nỗi niềm dân quốc, qua đối sánh với cuộc chia tay của cha con danh nhân Nguyễn Trãi: "Đời cha chí đoản hận trường/ Con đi cứu nước tìm đường đấu tranh/ Nguyễn Sinh Sắc - Nguyễn Tất Thành/ Khác đâu Nguyễn Trãi - Phi Khanh thuở nào/ Nam Quan xưa bấy nghẹn trào/ Bình Khê rày mấy cồn cào, bâng khuâng".
Nội dung của trường thi theo bước chân Người từ Bình Khê vào Phan Thiết - Sài Gòn, với quãng đời dạy học của thầy giáo Nguyễn Tất Thành và quãng đời lăn lộn, hòa mình trong hơi thở của đời sống người lao động với những suy ngẫm sâu sắc, đầy ắp ân tình của anh công nhân Văn Ba trên bến cảng. Người đã lên tàu bôn ba tìm đường cứu nước, rồi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam: "Ba mươi năm ấy nơi này/ Đảng chung hợp nhất, đêm dày mây lam/ Thành “Đảng Cộng sản Việt Nam/ Không còn rẽ tứ chia tam lắm vùng".
Tiếp theo là những chặng đường gian nan cho đến ngày Người về nước thành lập Mặt trận Việt Minh... Người trực tiếp lãnh đạo cách mạng vượt qua bao khó khăn, chớp thời cơ giành độc lập nước nhà: "Chính quyền Cách mạng về ta/ “Việt Nam Dân chủ Cộng hòa” khai sinh/ Chủ tịch nước - Hồ Chí Minh/ Tuyên ngôn Độc lập Ba Đình rền vang/ Rợp trời cờ đỏ sao vàng/ Mồng Hai tháng Chín đậm trang Sử hồng/ “Đồng bào nghe nói rõ không?”/ Khắp trời đáp - Rõ! - Mênh mông hào hùng"...
Cuộc kháng chiến chống Mỹ đang lúc cam go, thì Người vĩnh viễn ra đi. Ngày Bác ra đi, nhân dân cả nước đầm đìa nước mắt, toàn núi sông phủ trắng khăn tang: "Khi Đài Tiếng nói Việt Nam/ Loan tin Bác mất sắc chàm trắng hoang/ Trắng hoang sóng bạc, lá vàng/ Trắng hoang sông núi để tang MỘT NGƯỜI/ Trắng hoang vạn vật xanh tươi/ Trắng hoang đến cả mười mươi lòng mình!".
Biến đau thương thành sức mạnh, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân từ Nam chí Bắc theo mệnh lệnh của Người: “Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”. Đúng như lời tiên đoán của Bác: "Ba mươi, tháng bốn, bảy lăm/ Chiến dịch tên Bác phăm phăm Sài Gòn/ Cờ sao giải phóng nước non/ Đỏ trời rợp đất, mẹ con trùng phùng/ Vợ chồng trọn nghĩa thủy chung/ Bắc Nam thống nhất tựu trung một nhà". Đến đây, dòng chảy của trường thi chậm lại để những câu thơ tự lan tỏa, đó là lan tỏa tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh để lại cho đời. Để trường thi mang tính trọn vẹn, bằng thủ pháp “thủ vĩ ngâm” truyền thống, Nguyễn Thế Kỷ kết thúc tác phẩm bằng hai câu thơ đã xuất hiện ngay ở đoạn mở đầu: "Thăng Long - Văn Hiến - Tiên Rồng/ Bốn ngàn năm hóa núi sông một người!".
Là một diễn ca về một con người vĩ đại, về lịch sử hào hùng của một dân tộc, tác phẩm “Một người - Thơ - Tên gọi" không đơn thuần chỉ diễn ca sự kiện bằng những câu văn vần, mà còn có những câu lục bát rất đậm chất thơ. Cho nên, tôi gọi “Một người - Thơ - Tên gọi” là một trường thi chính vì lẽ đó!
MAI BÁ ẤN
