(Báo Quảng Ngãi)- Từ lúc "trình làng" đến nay đã hơn nửa thế kỷ, song vở dân ca kịch bài chòi “Thoại Khanh - Châu Tuấn” vẫn để lại cảm xúc bùi ngùi, sâu lắng đối với những ai đã từng xem vở diễn kinh điển này.
[links()]
Tìm về ký ức
Ngày trước, người dân ở khắp làng trên, xóm dưới chong đèn đi xem vở dân ca kịch bài chòi “Thoại Khanh - Châu Tuấn”. Đây là vở diễn được đánh giá là kinh điển của nghệ thuật bài chòi, đi vào lòng người một cách nhẹ nhàng, sâu lắng. Kịch bản "Thoại Khanh - Châu Tuấn" do Nguyễn Tường Nhẫn sáng tác dựa trên câu chuyện dân gian đậm chất nhân văn, thấm đượm tình nghĩa vợ chồng thủy chung, son sắt giữa Thoại Khanh - Châu Tuấn và tấm lòng hiếu thảo của nàng dâu đối với mẹ chồng... Vở diễn này ra đời đánh dấu sự thành công ngoài mong đợi của nghệ thuật bài chòi từ dân gian lên chuyên nghiệp.
 |
| Vợ chồng nghệ sĩ Trịnh Công Sơn trong vở diễn "Thoại Khanh - Châu Tuấn". ẢNH: NVCC |
Cụ ông Hồng Mão (90 tuổi) hiện ở phường Trần Phú (TP.Quảng Ngãi), nguyên là cán bộ Đài Tiếng nói Việt Nam và Đài Phát thanh giải phóng A, cho biết: Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ, Đoàn Tuồng Liên khu 5 tập kết ra Bắc, năm 1957 đổi tên là Đoàn Dân ca kịch bài chòi Liên khu 5. Đoàn đã mang vở "Thoại Khanh - Châu Tuấn" đi biểu diễn khắp miền Bắc. Ngày ấy, tại Nhà hát Lớn Hà Nội mỗi khi biểu diễn vở "Thoại Khanh- Châu Tuấn", có rất đông khán giả đến xem, ai cũng cảm động rơi nước mắt.
Tại Hội diễn sân khấu toàn quốc năm 1957, vở kịch "Thoại Khanh - Châu Tuấn" đạt giải cao. “Ngày ấy, tôi thu vở "Thoại Khanh - Châu Tuấn" rồi phát lại trên đài cho người dân nghe. Cốt truyện đã hay, thể hiện dưới hình thức bài chòi càng thêm mùi mẫn, đặc biệt qua giọng ca của chị Lệ Thi thì càng mê. Hơn 60 năm trôi qua giờ tôi vẫn nhớ như in cảm xúc ngày đầu xem vở diễn đặc sắc này", cụ Hồng Mão nhớ lại.
Nhắc đến vở "Thoại Khanh - Châu Tuấn" thì phải kể đến Nghệ sĩ nhân dân (NSND) Lệ Thi, nữ nghệ sĩ nổi tiếng quê Quảng Ngãi, hiện đang sinh sống tại TP.Hồ Chí Minh. Nghệ sĩ nhân dân Lệ Thi thành công trên lĩnh vực sân khấu tuồng và dân ca kịch bài chòi. Nhiều người khi gặp NSND Lệ Thi, quen gọi là Thoại Khanh, bởi bà đã thành công mỹ mãn với vai diễn này. Tại hội diễn sân khấu toàn quốc trong năm đầu tiên kịch bản này "trình làng", trong vai Thoại Khanh, Lệ Thi đã đoạt giải diễn viên xuất sắc.
|
“Tôi trưởng thành từ kịch bản Thoại Khanh - Châu Tuấn, thầy Nguyễn Tường Nhẫn phổ tất cả các làn điệu vào đây rất hợp tình, hợp lý, bổ sung cho bài chòi hết sức phong phú về làn điệu, diễn viên biểu diễn súc tích bởi vì nội dung quá hay”.
Nghệ sĩ
TRỊNH CÔNG SƠN
|
Mong được tái hiện vai diễn
Các diễn viên từng tham gia vở dân ca kịch bài chòi "Thoại Khanh- Châu Tuấn" đều giữ vẹn nguyên cảm xúc lắng đọng, hào hứng, hết mình trong vai diễn. Nghệ nhân ưu tú Trần Tám, Giám đốc Nhà Văn hóa Lao động tỉnh, chia sẻ: “Vở Thoại Khanh - Châu Tuấn đã chạm đến trái tim của cả diễn viên và khán giả, thế nên sống mãi với thời gian. Khi ở Đoàn Ca kịch Nghĩa Bình, tôi là nhạc công, cả chục năm trời cùng với đoàn đi khắp nơi biểu diễn vở "Thoại Khanh - Châu Tuấn". Bài này rất khó đàn, nhưng khi đã nhập tâm thì mê lắm. Qua nhiều thế hệ diễn viên, ai cũng mê kịch bản này".
Cũng với vở diễn "Thoại Khanh- Châu Tuấn", vợ chồng nghệ sĩ Trịnh Công Sơn (Giám đốc Trung tâm Bảo tồn và phát huy nghệ thuật dân ca bài chòi và hát hố Quảng Ngãi) đã đi khắp nơi biểu diễn phục vụ khán giả. Nghệ sĩ Trịnh Công Sơn trong vai Châu Tuấn, còn vợ ông là Trần Thị Mỹ Lệ trong vai Thoại Khanh. Ông Sơn cho hay: Năm 1977, khi chúng tôi công tác ở Đoàn Ca kịch Nghĩa Bình thì bắt đầu luyện tập vở "Thoại Khanh - Châu Tuấn", đi đến đâu biểu diễn cũng được khán giả nhiệt liệt hưởng ứng. Phải nói đây là kịch bản khuôn mẫu cả về tình tiết, nội dung, tính nhân văn, về con người, cái hay, cái đẹp để tiến tới chân - thiện - mỹ, tất cả đều hội tụ ở kịch bản Thoại Khanh - Châu Tuấn”.
Cách đây không lâu, nghệ sĩ ưu tú Trần Tám đã dàn dựng trích đoạn Thoại Khanh dắt mẹ đi xin ăn để tìm chồng, diễn viên Kiều Oanh trong vai Thoại Khanh, Thái Bình trong vai Châu Tuấn. Trích đoạn này gợi lại trong khán giả cảm xúc bùi ngùi, lắng đọng khi xem vở diễn cách đây mấy mươi năm. Một số diễn viên trẻ mong muốn được thử sức mình với các vai diễn trong vở "Thoại Khanh- Châu Tuấn" một cách trọn vẹn như trong kịch bản của tác giả Nguyễn Tường Nhẫn, một phần vì đam mê nghệ thuật, đồng thời cũng là góp phần gìn giữ bài chòi, đưa loại hình nghệ thuật đặc sắc này đến gần hơn với công chúng.
PHƯƠNG LÝ
