(Báo Quảng Ngãi)- Là một cô giáo dạy Văn, Trường THPT chuyên Lê Khiết (TP.Quảng Ngãi) yêu nghề và được học trò quý mến, vậy mà Trần Thu Hà vẫn cứ mải mê đi tìm lấy chính mình để gặp phải bi-kịch-thơ-ca, hỏi có lạ đời không kia chứ!
 |
| Tập thơ Lời cỏ hát. ẢNH: HỒ NGHĨA PHƯƠNG |
Nhưng cỏ thì muôn trùng thân cỏ, người đàn bà đã chọn cho mình khúc hát cỏ may. Bay bay về trời cao rộng lại vương vương ghim nhớ, ghim thương những cuộc tình trần: Ngày gió lên em thả cánh diều/ Mang thương nhớ gửi bầu trời cao rộng/ Có đóa cỏ may bất ngờ nghiêng cánh mỏng/ Theo diều bay về phía mặt trời lên (Lời cỏ may). Tiện tay, người bứt một nhánh cỏ cầm tay, đặt trên môi nhấm nháp. Hăng hăng, nồng nồng, thơm thơm, mằn mặn...
Có một bận, người đàn bà vướng cỏ may, để từng cọng cỏ ghim vào hồn những cánh buồn lặng. Cỏ hờn không đón gió, vì nắng đã đi hoang. Những cánh cỏ may cần say nắng để sống với ruộng đồng, nhưng chiều ấy, nắng đã đi hoang, gió muốn thế chân nắng chiều, nhưng người không muốn, bởi cơn mưa bất chợt đã kéo về: Có một bận cỏ may không đón gió/ Xếp cánh buồn lặng lẽ dưới mưa giăng/ Nắng đi hoang xao xác tận cung Hằng/ Cuội trốn biệt gốc đa già cô quạnh (Có một bận).
Mưa tự nhiên trên đồng cỏ vắng, hay mưa thấm buốt lòng người vì nắng đã hoang di? Ôi! Cung Hằng xao xác, Cuội nhớ trần gian đã bỏ về với đàn trâu, chỉ gốc đa già cô đơn khiến cả không gian vô hạn lượng từ đất đến trời trống hoang một cõi...
Là đàn bà, ai chẳng muốn bình yên với cuộc đời mình. Người đàn bà trên đồng cỏ kia cũng thế. Một nụ cười rạng rỡ, một sớm mai tỉnh giấc giữa an lành, những nụ hồng chớm nở lấp lánh cười trong e ấp sương đêm: Bình yên đến từ nụ cười rạng rỡ/ Mỗi sớm mai thức dậy giữa an lành/ Em lặng ngắm những nụ hồng chớm nở/ Mỗi cánh mềm còn đọng hạt sương đêm (Bình yên). Người đàn bà trên cỏ cũng đầy ắp khát khao. Tự chống lại sự tàn phá của thời gian bằng ước mơ kéo hồn mình về với thời bé dại...
Thú thật, khi đọc thơ Trần Thu Hà, ít nhất là trong tập thơ này, tôi cứ thấy hiển hiện lên trong đầu mình cái ánh mắt trong veo và nụ cười tươi của chính người đàn bà trên cỏ ấy. Nó hồn nhiên, tươi tắn, không vướng vít quá nhiều tâm trạng của những nhà thơ nữ - thông thường là... rất đa đoan.
Thơ của cô giáo dạy Văn này mềm như cỏ và thanh tao như cỏ. Trong và xanh một sắc màu nữ tính (Tất nhiên!). Sắc-màu-nữ-tính-trong-xanh chính là cái tính nữ nghiêng về phía truyền thống và phần nào đó nghiêng về phía đặc trưng nghề nghiệp: Gặp một nụ cười xinh/ Thấy lòng thêm rộng mở/ Gặp cồn cào nỗi nhớ/ Thấy yêu người yêu ta... (Gặp)... Rất ít liên quan đến những trang thơ đòi nữ quyền khá mạnh mẽ và táo bạo (thậm chí là táo tợn) của không ít những nhà thơ nữ đương đại...
Nhưng với thơ, “hiền như cô giáo em” thì cũng dễ bị học trò “lừa phỉnh”. May quá, dù chỉ là những cơn sóng nhỏ lặn dưới đáy của bề mặt tĩnh lặng, trong xanh của Lời cỏ hát, tôi vẫn nhận ra sâu kín bên trong cô giáo Trần Thu Hà còn có một hồn thơ đầy khát khao quẫy đạp của một thiên tính nữ.
Tôi thích những ý tưởng “quẫy đạp” này để chao lên những vòng sóng thơ làm sinh động hơn lên trên cái mặt hồ trong veo, tĩnh lặng ấy. Đây rồi: Lang thang về đâu/ Bóng nắng cuối ngày nhàn nhạt/ Khi mà mọi hướng đi đều khoá lại/ Chỉ còn gió và bóng tối/ Chờ nhau (Dặn nắng). Vâng, trong đời này, ai chẳng một lần “say nắng”.
Biết say và biết tự dặn lòng đã tạo nên một-ghim-giữ-Trần-Thu-Hà (như bút hiệu Hoa Cỏ May mà Hà tự nhận), đó chính là điểm nhấn của tính nữ trong thơ: Dẫu có hoang mang/ Dẫu có nát nhàu những giấc mơ màu tím/ Thì nắng ơi/ Cũng đừng vội đi hoang... (Dặn nắng).
Tôi đoán chắc rằng, với thơ, Trần Thu Hà vẫn đang tự đi tìm mình. Có một sự dùng dằng giữa sự yên phận và những khát khao. Và chính sự dùng dằng này tạo nên tính phân thân trong suốt tập thơ Lời cỏ hát.
Và khi Lời cỏ hát ra đời, tập thơ riêng đầu tiên của mình, người đàn bà trên cỏ Trần Thu Hà vẫn đứng giữa những dùng dằng, trăn trở ấy. Tôi muốn và tôi tin để mạnh dạn kết thúc bài viết và mạo muội chơi trò nghịch lý “lẩy Kiều” đoạn thơ trên của Trần Thu Hà: Cứ bận lòng những nặng nợ đa đoan/ Ít bình thản tăng thêm phần day trở/ Ai chẳng có những phút giây lầm lỡ/ Rồi thơ mình sẽ rõ cuộc nông sâu...
TS.MAI BÁ ẤN
