Gương sáng về lòng yêu nước

(Báo Quảng Ngãi)- Ngược dòng lịch sử, tìm hiểu về những phụ nữ ở Quảng Ngãi giàu lòng yêu nước, kiên cường, bất khuất trong đấu tranh chống áp bức, bất công và chống giặc ngoại xâm, thế hệ trẻ hôm nay càng thêm tự hào về truyền thống quê hương, đất nước.

[links()]

 

Chuyện về "Hộ quốc mẫu nghi"  

 

Về làng An Điềm, xã Bình Chương (Bình Sơn), chúng tôi nghe các bậc cao niên kể chuyện về người phụ nữ được suy tôn "Hộ quốc mẫu nghi", đó là bà Võ Thị Đệ. Ngày ấy, người dân làng An Điềm thường gọi bà Võ Thị Đệ bằng tên gọi thân mật là Hộ Gà, một tấm gương phụ nữ tiêu biểu cho tinh thần anh dũng chống giặc ngoại xâm trong phong trào Cần Vương ở Quảng Ngãi. Bà đã tham gia vận chuyển lương thực, thực phẩm trên sông Trà Bồng cho nghĩa quân cuộc khởi nghĩa Lê Trung Đình, Nguyễn Tự Tân, Nguyễn Bá Loan trong suốt 3 năm (1886 - 1888); tích cực tuyên truyền cho phong trào Đông Du (1905 - 1908). Trong cuộc khởi nghĩa năm 1916, bà Hộ Gà đảm nhận việc quân lương, được nghĩa quân suy tôn là "Hộ quốc mẫu nghi". Tuy bị thất bại nhưng phong trào Cần Vương ở Quảng Ngãi đã thể hiện tinh thần anh dũng, bất khuất khiến địch khiếp sợ.

 

Cán bộ Bảo tàng Tổng hợp tỉnh thuyết minh về lịch sử đấu tranh cách mạng ở Quảng Ngãi. (Ảnh chụp trước ngày 26/6/2021). Ảnh: Đăng Sương

Bà Hộ Gà tích cực tham gia Hội Duy Tân do Lê Đình Cẩn, Trần Kỳ Phong, Lê Ngung lãnh đạo. Bà đã nói với cụ Trần Kỳ Phong rằng: "Mình làm sự phải dẫu có hy sinh cũng vui lòng, việc quốc gia đại sự ai cũng phải có nghĩa vụ đóng góp". Trong các cuộc đấu tranh chống sưu thuế, bà là điểm tựa cả về vật chất lẫn tinh thần, tích cực vận động chị em đóng góp lúa gạo, nấu cơm tiếp tế... Dẫu các phong trào đấu tranh bị thực dân Pháp đàn áp đẫm máu, nhiều chí sĩ yêu nước bị bắt và xử tử hình, nhưng với bà Hộ Gà thì không gì có thể ngăn cản lòng yêu nước, tinh thần kiên cường, bất khuất. Kế hoạch khởi nghĩa của phong trào Việt Nam Quang phục hội bị bại lộ, địch xử tử hình các ông Trần Cao Vân, Thái Phiên, Lê Ngung, Nguyễn Thụy, riêng bà Hộ Gà và các con thì bị bắt, tịch thu tài sản. Trong tù, dù bị địch tra tấn, dụ dỗ, bà dứt khoát không khai và nói thẳng vào mặt kẻ thù: "Tao dẫu chết mà cái tiết vẫn còn, mọi người sẽ lấy đó làm gương tru diệt hết quân cướp nước lũ bây, đừng hòng tao nói ra điều gì hại đến đồng bào, đồng nhân của tao...".

 

Về sau, tuổi cao sức yếu nên bà Hộ Gà không trực tiếp tham gia các phong trào yêu nước chống thực dân Pháp, nhưng đã bán ruộng đất lấy tiền ủng hộ các phong trào Phục Việt, Hưng Nam, Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Lúc bà Hộ Gà qua đời, cụ Trần Kỳ Phong đã có câu thơ, dịch nghĩa là: "Tìm khắp trong hàng khăn yếm ở tám mươi làng xã, chỉ xuất hiện một người đứng trụ/ Nêu tấm gương sáng cho hàng nữ giới thế kỷ XX này noi theo". Ngày nay, ở TP.Quảng Ngãi và huyện Bình Sơn có con đường mang tên Võ Thị Đệ, nhằm ghi nhớ công lao to lớn của người phụ nữ được suy tôn "Hộ quốc mẫu nghi".

 

Những chiến sĩ cộng sản kiên trung

 

Phụ nữ Quảng Ngãi đã góp phần tô thắm phẩm chất cao đẹp, truyền thống anh hùng, bất khuất của phụ nữ Việt Nam. Từ những ngày đầu khi có Đảng, dù hiểm nguy, gian khổ, nhưng với tình yêu quê hương, đất nước nồng nàn, các chị đã động viên quần chúng nhân dân theo Đảng, theo Bác Hồ làm cách mạng. Tiêu biểu như các đồng chí Trần Thị Hiệp, Huỳnh Thị Tuyết (Mộ Đức), Mai Thị Thục, Phạm Thị Trinh (Sơn Tịnh); Phạm Thị Suy (Bình Sơn); Huỳnh Thị Thảng (Ba Tơ)... Lịch sử đấu tranh cách mạng của quê hương Quảng Ngãi khắc ghi hình ảnh những phụ nữ giương cao cờ đỏ búa liềm, đi đầu trong đoàn biểu tình hàng nghìn người vào những năm 1930, 1931 để tố cáo tội ác của địch, đấu tranh cho quyền lợi của dân tộc, các chị đã đứng lên diễn thuyết giữa đám đông... Mặc cho địch đàn áp, các chị không nao núng tinh thần, tiếp tục giương cao cờ đỏ búa liềm, dẫn đầu đoàn biểu tình tiến lên. Trước mũi súng của quân thù, chị Trần Thị Hiệp căm phẫn thét lớn: "Tụi bây có súng đạn lừa bắt tao, nhưng bây không ngăn được lòng phẫn nộ và khí phách hào hùng của đồng bào, đồng chí tao". Chị Trần Thị Hiệp, quê làng Thi Phổ (Mộ Đức), là nữ đảng viên cộng sản đầu tiên của tỉnh Quảng Ngãi, tham gia Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh từ năm 1930.

 

Trước sự khủng bố, đàn áp khốc liệt của thực dân Pháp, nhiều nữ cán bộ, đảng viên bị địch bắt tù đày. Chị Tuyết, chị Hiệp, chị Trinh... là những "thầy giáo" tích cực nhất trong nhà tù, truyền đi chí khí và tinh thần cách mạng, động viên chị em giữ vững khí tiết người cộng sản. Chủ tịch Hội Tù yêu nước tỉnh Lê Quang Ba cho biết, chế độ nhà tù thực dân rất hà khắc nhưng vẫn không khuất phục được tinh thần, ý chí của chiến sĩ cộng sản, trong đó nhiều đồng chí nữ rất kiên cường. Các chị đã kiên trì đấu tranh phản đối sự ngược đãi tàn bạo của kẻ thù, khiến địch lo sợ, tìm cách đối phó... Trong hồi ký "Những chặng đường của người mẹ", bà Phạm Thị Trinh đã viết: Bọn cai ngục thường nói "Mấy con tù cộng sản này không biết sợ là gì, bỏ vào xà lim cũng cười, thả ra cũng cười, gia án cũng cười, không thấy chúng nó buồn bao giờ cả".

 

Phong trào phụ nữ Quảng Ngãi đã có những đóng góp quan trọng trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược trên quê hương để giành độc lập dân tộc và thống nhất đất nước. Nhiều nữ chiến sĩ cách mạng đã hy sinh tuổi thanh xuân và cả cuộc đời cho sự nghiệp cách mạng. Những câu chuyện lịch sử về những người phụ nữ giàu lòng yêu nước, những nữ chiến sĩ cách mạng kiên trung trên quê hương núi Ấn - sông Trà sẽ khó mà kể hết, bởi còn nhiều tấm gương phụ nữ anh hùng, họ luôn sống mãi trong lòng dân. Lịch sử phong trào phụ nữ Quảng Ngãi luôn là bài học quý đối với thế hệ trẻ hôm nay và mai sau, qua đó bồi đắp trong mỗi người tình yêu, niềm tự hào và trách nhiệm với quê hương, đất nước.       

  

PHƯƠNG LÝ