Cuộc gặp của Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ John Bolton với Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 23.10 trong chuyến thăm 2 ngày đến Mátxcơva phủ bóng đen bởi một loạt căng thẳng giữa hai nước, đặc biệt là sau tuyên bố của Tổng thống Donald Trump đơn phương rút Mỹ khỏi Hiệp ước lực lượng hạt nhân tầm trung INF, nhưng vẫn được kỳ vọng là mở ra cơ hội cho cuộc gặp thượng đỉnh lần 2 giữa Tổng thống Donald Trump và Vladimir Putin.
 |
| Tổng thống Vladimir Putin gặp Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ John Bolton ở Mátxcơva hồi tháng 6.2018. Ảnh: TASS |
Căng thẳng về INF
Ngày 22.10, ông Bolton đã có cuộc gặp Chủ tịch Hội đồng An ninh quốc gia Nga Nikolay Patrushev trong 5 tiếng đồng hồ, bàn về một loạt vấn đề hệ trọng trong quan hệ song phương Nga - Mỹ, liên quan đến sự ổn định chiến lược và an ninh toàn cầu, giải trừ và kiểm soát vũ khí, cùng những cuộc khủng hoảng nghiêm trọng trong khu vực. Bộ phận báo chí của Hội đồng An ninh quốc gia Nga mô tả cuộc gặp mang tính xây dựng cao. Cùng ngày, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cũng có cuộc gặp kín ông Bolton trong 90 phút. Hai bên không ra tuyên bố trước và sau cuộc họp.
Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov được TASS dẫn lời cho biết, cuộc gặp ngày 23.10 giữa ông Bolton và Tổng thống Putin “rất quan trọng”, trong đó nhà lãnh đạo Nga mong muốn được nghe giải thích để làm sáng tỏ một loạt vấn đề lớn còn tồn tại giữa 2 nước, nhất là về Hiệp ước INF.
Ông Peskov nhấn mạnh, nếu Mỹ rút khỏi Hiệp ước về tên lửa tầm trung được ký từ thời Chiến tranh Lạnh thì Nga sẽ đáp trả bằng cách phát triển các tên lửa mới để khôi phục lại sự cân bằng trong năng lực quân sự. Ông Peskov chỉ trích, Mỹ không che giấu mà bắt đầu công khai phát triển các hệ thống tên lửa tầm trung trong tương lai. “Và nếu các hệ thống này được phát triển, thì cần có hành động từ các quốc gia khác, trong trường hợp này là Nga để khôi phục lại sự cân bằng” - ông Peskov nói. Phát ngôn viên Điện Kremlin nhấn mạnh, chính Mỹ là bên vi phạm Hiệp ước chứ không phải Nga.
Kế hoạch của Mỹ rút khỏi INF cũng gây nguy cơ cho việc gia hạn Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (Hiệp ước START mới) vào năm 2011 sau khi giai đoạn 10 năm đầu tiên kết thúc. Việc Mỹ rút khỏi các hiệp ước này có khiến nhiều quốc gia lo ngại về một cuộc chạy đua vũ trang mới. Tuy nhiên, trong các cuộc đối thoại phía Nga đều bày tỏ mong muốn Mỹ duy trì các thoả thuận này. Chủ tịch Hội đồng An ninh quốc gia Nga Patrushev khẳng định: “Nga sẵn sàng làm việc chung với Mỹ nhằm giải quyết những khúc mắc về việc thực thi INF”. Còn Ngoại trưởng Lavrov nhấn mạnh, Mátxcơva hy vọng Washington sẽ nhận thức được trách nhiệm của mình trong khuôn khổ Hiệp ước INF và Hiệp ước START mới. “Chúng ta chịu trách nhiệm về sự ổn định toàn cầu. Chúng tôi hy vọng rằng Mỹ sẽ không từ bỏ trách nhiệm của mình” - ông Lavrov nói.
Kỳ vọng về thượng đỉnh Nga - Mỹ lần 2
Cuộc gặp giữa Tổng thống Putin và Cố vấn Bolton lần này diễn ra không chỉ giữa căng thẳng về INF mà còn trong bối cảnh 2 nước bất đồng về Syria, thoả thuận hạt nhân Iran, Ukraina hay cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ. Tuy nhiên, giới chuyên gia vẫn kỳ vọng cuộc gặp này có thể đặt nền móng cho hội nghị thượng đỉnh lần 2 giữa Tổng thống V. Putin và Tổng thống Donald Trump, bất chấp có ít tiến bộ trong quan hệ song phương kể từ cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên hồi tháng 7.2018 ở Helsinki.
Ông Bolton hồi tháng 6 cũng đã đến thăm Nga và gặp Tổng thống Putin ở Kremlin. Một trong những kết quả quan trọng của chuyến thăm lần đó là thoả thuận về hội nghị thượng đỉnh Trump - Putin ở Helsinki.
Một chuyên gia cao cấp của Viện Brookings - ông Michael O’Hanlon - cho biết: “Rõ ràng ông Trump muốn giữ quan hệ với ông Putin và Nga trên một nền tảng có thể chấp nhận được, song các phản ứng của Mỹ cũng vẫn tiếp tục cứng rắn. Tôi ủng hộ một cuộc đối thoại rộng hơn, ví dụ như về một hệ thống an ninh tương lai ở Đông Âu”.
Người phát ngôn Dmitry Peskov ngày 22.10 nhấn mạnh, Nga đã sẵn sàng cho một cuộc gặp thượng đỉnh Nga - Mỹ lần 2, trong khi Cố vấn John Bolton cũng không loại trừ khả năng cuộc gặp thượng đỉnh này có thể diễn ra tại Helsinki như hội nghị lần 1.
Theo VÂN ANH/LĐO
