(Báo Quảng Ngãi)- Đội du kích Ba Tơ ra đời đúng thời điểm, trở thành lực lượng nòng cốt gánh vác sứ mệnh vũ trang khởi nghĩa và đã giành thắng lợi. Từ đội du kích nhỏ bé đã trở thành LLVT đầu tiên của Quảng Ngãi và vùng Nam Trung Bộ.
Từ khi cơ sở đảng được thành lập ở Ba Tơ vào tháng 4.1930, dưới sự chỉ đạo của Tỉnh ủy lâm thời Quảng Ngãi, các lực lượng cách mạng phát triển nhanh chóng. Lực lượng vũ trang cách mạng cũng dần hình thành. Thời điểm 1944, Liên Xô và các nước Đồng Minh giành thắng lợi to lớn, chuẩn bị giáng đòn quyết định vào sào huyệt cuối cùng của phát xít Đức ở Tây Âu và Nhật Bản ở Châu Á. Trong nước, mâu thuẫn giữa thực dân Pháp và phát xít Nhật ngày càng gay gắt. Tổ chức Việt Minh ngày càng có ảnh hưởng lớn và lan rộng, các lực lượng cách mạng phát triển mạnh mẽ. Tại chiến khu Việt Bắc, ngày 22.12.1944, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân được thành lập. Tất cả các sự kiện ấy đã tác động mạnh đến phong trào cách mạng ở Quảng Ngãi.
 |
| Lực lượng vũ trang huyện Ba Tơ xem triển lãm ảnh 70 năm ngày thành lập QĐND Việt Nam. |
Trước tình hình đó, Tỉnh ủy lâm thời quyết định tổ chức tập thể thoát khỏi Căng an trí Ba Tơ, lập đội du kích do những người cộng sản bị Pháp quản thúc ở đây lãnh đạo, chờ thời cơ và phát động cuộc khởi nghĩa giành chính quyền. Ngày 9.3.1945, thời cơ khởi nghĩa đã đến khi Nhật đảo chính hất cẳng Pháp. Ngay trong đêm 10.3.1945, Tỉnh ủy họp bất thường và quyết định chủ trương hành động, tiến hành vũ trang khởi nghĩa giành chính quyền ở Ba Tơ. Chiều 11.3.1945, cuộc khởi nghĩa đã nổ ra tại Ba Tơ và giành thắng lợi. Ngay trong đêm đó, một cuộc mít tinh lớn được tổ chức, Ban lãnh đạo khởi nghĩa tuyên bố thành lập chính quyền cách mạng và ra mắt Đội Du kích Ba Tơ, gồm 28 đồng chí. Đồng chí Phạm Kiệt làm đội trưởng.
Sau khi cuộc khởi nghĩa Ba Tơ giành thắng lợi, để Đội Du kích Ba Tơ nhanh chóng lớn mạnh, làm nòng cốt cho việc xây dựng các tổ chức bán vũ trang và hỗ trợ phong trào quần chúng, Tỉnh ủy xác định, Đội Du kích Ba Tơ chính thức là đội quân chiến đấu, thoát ly sản xuất, có trang bị súng ống, biên chế từ tiểu đội đến đại đội. Ngày 15.6.1945, Ban chỉ huy quân sự tỉnh được thành lập để chỉ huy lực lượng và xây dựng căn cứ. Thực hiện chủ trương xây dựng căn cứ địa, Đội Du kích Ba Tơ đã chuyển đến vùng Cơ Nhất, Nước Sung, dựa vào dân, vào địa hình rừng núi hiểm trở để xây dựng cơ sở.
Trong giai đoạn từ tháng 3.1945 đến trước Tháng Tám 1945, để chuẩn bị lực lượng khởi nghĩa trên toàn tỉnh, Tỉnh ủy tổ chức 2 chiến khu: Chiến khu Bắc đứng chân ở Vĩnh Tuy (Sơn Tịnh) gọi là đại đội Phan Đình Phùng và chiến khu Nam ở vùng núi Dầu Rái (Mộ Đức) với tên gọi là đại đội Hoàng Hoa Thám. Các đại đội này tiếp tục xây dựng lực lượng và tổ chức huấn luyện chờ lệnh khởi nghĩa.
Ngày 14.8.1945, được tin Nhật đầu hàng Đồng Minh, trưa cùng ngày, Tỉnh ủy quyết định phát động khởi nghĩa trong toàn tỉnh. Đêm hôm đó, đồng chí Nguyễn Chánh có mặt tại chiến khu Vĩnh Sơn (Vĩnh Tuy) triệu tập cuộc họp chi bộ khẩn cấp và chỉ đạo phân công nhiệm vụ chiến đấu. Chỉ trong ba đêm hai ngày (16 – 17.8) cuộc khởi nghĩa ở Quảng Ngãi đã nổ ra và giành thắng lợi to lớn. Nền thống trị của đế quốc, phong kiến bị đập tan. Chính quyền cách mạng các cấp ra đời khắp nơi trong tỉnh.
Trong cao trào khởi nghĩa, giành chính quyền ở Ba Tơ (3.1945) và toàn tỉnh Quảng Ngãi vào mùa thu Tháng Tám1945, Đội Du kích Ba Tơ ra đời đã trở thành lực lượng nòng cốt chiến đấu trực diện với kẻ thù, ghi nhận nhiều dấu ấn trong trang sử truyền thống vẻ vang của LLVT cách mạng Quảng Ngãi và Quân khu 5.
Cách mạng Tháng Tám1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời ngày 2.9.1945, các lực lượng vũ trang cách mạng được chuyển thành các đơn vị của Quân đội Nhân dân Việt Nam, Đội Du kích Ba Tơ được đổi tên thành Giải phóng quân Lê Trung Đình (Quảng Ngãi) nhưng cái tên "Du kích Ba Tơ" đến ngày nay vẫn còn vang vọng như một thời oanh liệt, tự hào.
Bài,ảnh: X.THIÊN
