(Báo Quảng Ngãi)- Bài thơ “Đi trong hương tràm” của nhà thơ Hoài Vũ đã được nhạc sĩ Thuận Yến phổ nhạc và là bài hát đi vào lòng của bao thế hệ người dân Việt Nam. Mới đây, tác phẩm này được đưa vào sách giáo khoa Ngữ văn 10, tập 2 để dạy cho học sinh trong cả nước. Nhà thơ Hoài Vũ đã chia sẻ với phóng viên Báo Quảng Ngãi về bối cảnh ra đời bài thơ “Đi trong hương tràm”.
Trong cuộc tiến quân đợt 1 hướng về Sài Gòn Xuân Mậu Thân 1968, với tư cách phóng viên chiến trường của Báo Văn nghệ giải phóng, nhà thơ Hoài Vũ bám theo một đơn vị chủ lực. Vì hành quân thần tốc và giữ bí mật tuyệt đối, đoàn quân phải lội suốt đêm trên đồng tràm mênh mông, nước ngập ngang bụng. Khi trời vừa sáng, ông cảm thấy đôi chân tê buốt và trong người bắt đầu hâm hấp sốt. Duỗi chân ra xem, ông bất ngờ phát hiện 10 ngón chân của mình đều bị tróc hết móng, máu và bùn đen bện chặt, đau buốt không sao tả xiết. Do vậy, ông phải tạm thời ở lại trạm giao liên dã chiến, nằm giữa đồng tràm để nhờ chăm sóc, trong khi đơn vị vẫn tiếp tục tiến về phía trước.
 |
"Tiếng là trạm, nhưng nơi đây chỉ có 5, 6 cô gái với những chiếc võng treo giữa các thân tràm và trên các cành tràm móc đầy khăn rằn. Vì bị sốt nặng, tôi được các cô ở trạm giao cho cô Lan trực tiếp chăm sóc. Là một cô gái vùng sông nước ở tuổi 18, Lan hiền hậu, chân chất, đã lo cho tôi mọi thứ một cách tận tình, chu đáo và dễ thương như một đứa em gái. Ngày nào, em cũng lặn lội ra sông, rạch mò cua, bắt cá về nấu cháo cho tôi ăn, và luôn ngồi bên cạnh thỏ thẻ nhắc tôi ăn cho hết để mau khỏe. Ngày tôi rời trạm, cũng chính em một mình đưa tôi vượt qua biết bao thử thách, hiểm nguy, để đến trạm tiền phương của Sài Gòn một cách an toàn", nhà thơ Hoài Vũ nhớ lại.
Nhà thơ Hoài Vũ tiếp tục câu chuyện, sau đợt 1, tôi trở lại trạm này để nhờ các cô chuyển bài viết cho các báo, đài; và trước khi rời Sài Gòn, tôi không quên mua mấy ve dầu thơm để làm quà tặng cho Lan. Vừa đến trạm, một tin sét đánh dội vào tim tôi thật đột ngột, bất ngờ và quá đau xót: Lan đã bị trực thăng Mỹ rượt bắn, và đã ngã gục bên gốc tràm trên đường trở lại trạm, ngay sau khi đưa tôi đi trót lọt về hướng Sài Gòn. Theo yêu cầu của tôi, các em giao liên ở đây chỉ cho tôi chỗ Lan nằm lại. Đó là một nắm đất nằm bên gốc tràm, những chiếc lá tràm vàng khô rơi đầy. Nhìn nắm đất, nghĩ đến tuổi 18 của em mà tôi không cầm được nước mắt. Tôi móc túi lấy ra mấy ve dầu thơm, mở nắp rồi cúi xuống vừa rưới hết lên mộ em, vừa gọi: “Lan ơi, trời sáng rồi, dậy đi em! Anh từ Sài Gòn về có quà cho em đây nè! Dậy, rửa mặt, xoa dầu lên má, lên tóc nghen em!”. Không có tiếng em đáp lại. Chỉ có hương tràm cũng lặng lẽ tỏa ra, nồng nàn mà đau buốt!
Tối hôm đó, tôi xin các em ở trạm một cây đèn dầu, rồi ngồi viết một mạch bài thơ “Đi trong hương tràm”. Nhớ Lan quá, cảm xúc như bị nén chặt, bỗng vỡ òa ra trên trang giấy, không cách gì cản lại được. Đến sáng, bài thơ này được tôi chép 2 bản. Một bản để vào túi, một bản nhờ các em ở trạm chuyển về trên. Sau đó ít lâu, các báo Văn nghệ giải phóng ở trong Nam và báo văn nghệ ở ngoài Bắc đã in bài thơ này. Và, cũng sau đó không lâu, nhạc sĩ Thuận Yến - một nhạc sĩ tài hoa, đã phổ nhạc thành công bài thơ này, với tiếng hát tuyệt vời của các nghệ sĩ Thu Hiền, Thanh Lam phát sóng trên Đài Tiếng nói Việt Nam...
Như vậy, đến nay đã qua 55 năm ngày em Lan giao liên hy sinh và 55 năm tác phẩm thơ và bài hát “Đi trong hương tràm” đến với bạn đọc, bạn nghe đài, tôi vẫn còn vương vấn mãi mùi nồng đượm của hương hoa tràm, một loài cây kiên cường, thủy chung, trinh bạch như con người trên vùng đất phương Nam của Tổ quốc.
PHƯƠNG LÝ (lược ghi)
