(Báo Quảng Ngãi)- Hàng cây bàng vuông cổ thụ trước sân chùa Hang rụng lá vào cuối mùa thu, sang đầu đông đâm chồi, nảy lộc rồi dậy lên màu xanh thẫm. Từng nụ hoa bé như những hạt tiêu non đã nhú ra khỏi thân cây, nép mình sau nách lá báo hiệu mùa hoa bàng vuông trên đảo Lý Sơn đã bắt đầu.
Những ngày này, đi khắp Lý Sơn, từ Đồng Hộ đến hang Câu, từ chùa Hang lên núi Thới Lới; từ hòn Mù Cu qua tận đảo Bé, đâu đâu cũng bắt gặp những hàng bàng vuông tán lá xanh đậm hòa với màu xanh ngả vàng của cánh đồng hành đang vút lên những bông hoa màu trắng ngả nghiêng trong gió. Ngoài kia biển lăn tăn từng đợt sóng xanh dìu dịu pha với lấp lánh ánh ban mai.
Các tài liệu về sinh học cho biết, cây bàng vuông (còn có tên là bàng bí, chiếc bàng, cây thuốc cá, thuốc độc biển) là loài thực vật có danh pháp Barringtonia asiatica, thuộc chi Barringtonia, mọc hoang dã ở những cánh rừng ngập mặn ven biển nhiệt đới, từ các đảo và quần đảo tại Ấn Độ Dương và Tây Thái Bình Dương... Quả bàng vuông khi chín rụng xuống biển, có thể dập dềnh theo sóng đến vài năm, khi đến được vùng đất mới, vỏ quả sẽ phân hủy để hạt bên trong nảy mầm, bén rễ rồi phát triển thành cây.
 |
| Cây bàng vuông cổ thụ trên đảo Bé (Lý Sơn). ẢNH: LÊ HỒNG KHÁNH |
Theo những nghiên cứu về dịch chuyển và phát tán cây trồng, cây bàng vuông ở các đảo của Việt Nam như Trường Sa, Hoàng Sa, Cồn Cỏ, Côn Đảo, Phú Quý, Lý Sơn... có nguồn gốc xa xưa từ Philippines, do các cơn bão hình thành từ vùng biển phía đông của nước này thổi qua Biển Đông, mang theo những quả bàng vuông trôi dạt, hạt giống từ đó nảy mầm, sinh sôi như bây giờ. Riêng tại huyện Lý Sơn, nhiều cây bàng vuông trồng ở chùa Hang, hòn Đụn (đảo Bé) có tuổi thọ hàng trăm năm, thân cây cao đến gần 10m, gốc cây mấy người nối vòng tay ôm không hết, vỏ xù xì, nổi lên nhiều vòng xoắn tự nhiên, tạo nên những hình thù kỳ thú.
Mùa hoa bàng vuông lác đác bắt đầu từ những ngày tạnh ráo cuối tháng Chạp, nở rộ trong khoảng tháng Giêng, tháng Hai, thưa thớt dần vào đầu hạ. Cây bàng vuông tán lá sum suê, cho rất nhiều nụ, trổ thành nhiều lứa nối tiếp nhau, nên mỗi kỳ hoa nở kéo dài hàng tháng trời chưa dứt.
Lặng lẽ lớn dần suốt mùa đông giá lạnh, nhưng chỉ cần vài ba hôm trời nắng ấm, những nụ hoa bàng non sẽ phát triển rất nhanh, căng tròn như quả nhót. Đúng vào thời khắc đất trời chuyển giao giữa ngày và đêm, nụ hoa bàng vuông bung ra khoe sắc, hàng trăm vòi nhụy màu trắng sữa phía cuống hoa, phơn phớt hồng kéo lên đỉnh nhụy chấm vàng, tỏa mùi hương thoang thoảng gửi vào rạng đông lời chào ngày mới thơm thảo, bình yên.
 |
| Hoa bàng vuông. Ảnh: LÊ MINH THỂ |
Khi mặt trời vừa ló dạng là hoa bàng vuông bắt đầu rụng cuống. Từng bông hoa nhẹ nhàng nối nhau buông cành rơi xuống quanh gốc cây, tạo nên bức tranh điểm xuyết màu trắng hồng trên mặt đất hòa sắc cùng màu cỏ xanh mơn mởn, màu lá rụng vàng mơ. Nàng hoa như là sứ giả của đêm sao, đợi khoảnh khắc rạng đông xòe ánh nắng hồng là tỏa mùi hương theo tiếng sóng, vội vàng bay, để lại những hạt phấn hoa nửa lan trong gió, nửa bám lên mặt lá đầy sương. Điều kỳ diệu là trong tán cây bàng vuông, giữa hàng trăm đóa hoa đã mãn khai thì vẫn còn không ít những nụ hoa nở muộn, bình thản khoe sắc trong nắng ban mai. Chuyện của cỏ cây cũng giống với chuyện của con người. Có sớm thì có muộn. Có đám hội cả nghìn người thì cũng có hò hẹn chỉ riêng tư. Giữa đám đông khoe sắc, đua màu vẫn còn lại ai đó giữ lấy những nét riêng mà dành tặng ý trung nhân.
Thiên địa tuần hoàn, đi hết mùa hoa là bắt đầu mùa quả. Từ tiết lập hạ đến tiết trung thu, cây bàng vuông cho quả. Quả bàng vuông màu xanh đậm, đường kính chừng nửa gang tay, hình đèn lồng, có 4 hoặc 5 cạnh vuông trông rất lạ mắt. Bên trong quả có lớp xơ xốp, bao bọc một hạt to bằng nắm tay em bé. Từng quả đơn lẻ hoặc kết thành chùm vài ba quả, có thời gian bám trên cành khá lâu. Những quả bàng vuông bềnh bồng trôi dạt thời gian dài trên biển mà hạt không bị phân hủy là nhờ ở đặc điểm tự nhiên này.
 |
| Cây bàng vuông được trồng trên nhiều tuyến đường ở đảo Lý Sơn. Ảnh: PV |
Mùa hoa bàng vuông năm nay ở Lý Sơn đến sớm. Cây bàng vuông cổ thụ ở hòn Đụn đã cho hoa từ đầu tháng Chạp. Những cây bàng vuông ba người vòng tay ôm không xuể ở thôn Đông An Hải nụ hoa đã lớn bằng đầu ngón tay, đợi xuân về là đua nhau khoe sắc. Người dân Lý Sơn thường gửi niềm tin vào những hiện tượng thiên nhiên mà xưa nay gọi là “điềm báo”. Đêm nằm nghe tiếng gió thổi rì rào trên đỉnh núi Thới Lới là điềm trời những ngày sau tàu ra khơi cá mực đầy khoang. Rong mơ ra sớm ở hang Câu, năm đó nhà nông được mùa...
Cuối năm Quý Mão, Lý Sơn được mùa hành, khớp với mùa hoa bàng vuông nở sớm. Bên đảo Bé, người dân thu hoạch hành mang về để khắp không gian trong nhà, ngoài hiên. Ở đảo Lớn, tàu thuyền tấp nập cảng Bến Đình, cảng cá, đưa hành, tỏi về đất liền, rồi tỏa đi muôn phương. Niềm vui được mùa ngời lên trên từng khuôn mặt những người dân trên đất đảo cần cù, chất phác, chịu thương, chịu khó. Năm mới đã về. Mùa hoa bàng vuông trên đảo Lý Sơn đang nở rộ, ngát hương tình đất, tình người...
LÊ HỒNG KHÁNH
TIN, BÀI LIÊN QUAN:
 |
Video: Người tiên phong nhân giống cây bàng vuông |
 |
Tỉnh Quảng Ngãi trao tặng cho TP. Hồ Chí Minh 1.000 cây bàng vuông Hoàng Sa, Trường Sa |
