Xuất khẩu thủy sản: Nỗ lực thích ứng thị trường

08:11, 27/02/2025

(Báo Quảng Ngãi)- Từ năm 2025, Liên minh Châu Âu (EU) sẽ áp dụng những quy định mới về bảo vệ môi trường đối với ngành thủy sản, do đó các doanh nghiệp, đơn vị xuất khẩu phải đp ứng các tiêu chuẩn khắt khe hơn về chất lượng và sự bền vững.

Thách thức mới

Giám đốc Sở NN&PTNT Hồ Trọng Phương cho biết, các quy định về bảo vệ môi trường của EU mang đến cơ hội và thách thức cho ngành thủy sản nói chung, các DN chế biến và xuất khẩu thủy sản Quảng Ngãi nói riêng. Để đáp ứng tiêu chuẩn bền vững, các DN sẽ phải đầu tư cải tiến quy trình và ứng dụng công nghệ mới vào sản xuất, qua đó cũng giúp DN cải thiện năng suất, chất lượng sản phẩm và giảm tác động tiêu cực đến môi trường; nâng cao giá trị xuất khẩu sản phẩm thủy sản. Tuy nhiên, thách thức với DN chế biến xuất khẩu thủy sản hiện nay là nguồn lực hạn chế, cộng với việc tiếp cận vốn đầu tư nâng cấp công nghệ gặp nhiều khó khăn, dẫn đến sản phẩm chưa đảm bảo các tiêu chuẩn và chứng nhận bền vững.

Nguyên liệu thủy sản phục vụ chế biến xuất khẩu được Công ty TNHH MTV Xuất nhập khẩu thủy sản Hải Phú thu mua của những tàu cá tuân thủ các quy định trong quá trình khai thác.

Theo Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về Vệ sinh Dịch tễ và Kiểm dịch động thực vật (SPS) Việt Nam, từ tháng 1/2025 đến nay, Hệ thống an toàn thực phẩm và thức ăn chăn nuôi của EU đã gửi 12 cảnh báo đối với các sản phẩm thực phẩm, nông thủy sản xuất khẩu của Việt Nam. Nguyên nhân là do DN khai báo không đúng theo hồ sơ đăng ký về nguyên liệu, nhất là các thành phần có thể gây dị ứng cho người tiêu dùng (như sản phẩm tôm tẩm bột đông lạnh, DN không khai báo chất gây dị ứng là trứng có trong bột tẩm). Nghiêm trọng hơn, một số sản phẩm chứa phụ gia không được phép sử dụng hoặc vượt mức quy định, khiến EU phải ra lệnh thu hồi ngay lập tức (như sản phẩm bít tết cá ngừ có dư lượng acid ascorbic (E300) 513mg/kg, vượt quá mức tối đa cho phép đến 300mg/kg).

Bên cạnh đó, nguồn nguyên liệu không ổn định cũng là thách thức không nhỏ đối với các DN chế biến và xuất khẩu thủy sản. Như Công ty TNHH MTV Gallant Dachan Seafood (KCN Quảng Phú), công suất chế biến mỗi năm từ 4.000 - 5.000 tấn tôm và 15 nghìn tấn cá rô nguyên liệu. Do nguồn nguyên liệu tại chỗ không đáp ứng nên công ty phải thu mua ngoài tỉnh hơn 3.200 tấn và nhập khẩu gần 5.300 tấn. Riêng năm 2024, giá tôm nguyên liệu tăng cao ở thời điểm cuối năm khiến DN gặp rất nhiều khó khăn trong việc thanh toán các đơn hàng đã ký trước đó.

Liên kết sản xuất

Tuy đối diện nhiều khó khăn, nhưng với đà tăng trưởng ấn tượng trong năm 2024 (kim ngạch xuất khẩu thủy sản cả nước đạt 10 tỷ USD, riêng tỉnh Quảng Ngãi đạt trên 30 triệu USD), đã tạo động lực để các DN xuất khẩu sẵn sàng tăng tốc, tiếp tục mở rộng thị trường, gia tăng thị phần xuất khẩu trong năm 2025. Đại diện lãnh đạo Công ty TNHH Thủy sản Phùng Hưng cho biết, để mở rộng cơ hội xuất khẩu, công ty tập trung đầu tư cải tiến quy trình, công nghệ sản xuất theo hướng kinh tế tuần hoàn, giảm ảnh hưởng đến môi trường. Ngoài ra, DN mong muốn cơ quan chuyên môn hỗ trợ kết nối, hình thành chuỗi liên kết sản xuất khép kín. Qua đó giúp DN chủ động và kiểm soát chất lượng nguồn nguyên liệu, đảm bảo đáp ứng các tiêu chuẩn của thị trường lớn, nhất là minh bạch thông tin nguồn gốc nguyên liệu và an toàn thực phẩm.

Toàn tỉnh có 17 DN chế biến thủy sản đang hoạt động tại KCN Quảng Phú, trong đó, có 7/17 DN hoạt động xuất khẩu thủy sản. Thị trường xuất khẩu chủ yếu sang các nước Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Philippines, các nước Trung Đông, EU... Giai đoạn 2020 – 2024, tổng sản lượng thủy sản chế biến trên 80,5 nghìn tấn, trong đó, sản lượng tiêu thụ nội địa gần 50 nghìn tấn, sản lượng xuất khẩu hơn 30,5 nghìn tấn. Giá trị xuất khẩu bình quân khoảng 30 triệu USD/năm. Hầu hết các DN đã hoàn thiện các thủ tục pháp lý về bảo vệ môi trường và ký hợp đồng với chủ đầu tư kinh doanh hạ tầng KCN, để đấu nối và đưa nước thải vào Hệ thống xử lý nước thải tập trung của KCN Quảng Phú theo quy định.

Bên cạnh đó, lợi thế từ các Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) và Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) cũng tiếp sức DN qua việc giảm thuế xuất khẩu, gia tăng khả năng tiếp cận thị trường và nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm. Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Xuất nhập khẩu Hải Phú Nguyễn Đức Quảng cho biết, công ty có sản lượng chế biến mỗi năm trên 3.000 tấn, sản phẩm chủ yếu là cá đông lạnh các loại, phần lớn xuất khẩu sang thị trường EU, Trung Đông... Bên cạnh tuân thủ nghiêm các quy định, quy chuẩn của EU, công ty chỉ thu mua nguyên liệu được đánh bắt từ những tàu cá tuân thủ các quy định về chống khai thác IUU và được ngành chức năng xác nhận, chứng nhận nguồn gốc. Công ty cũng tuyệt đối không tráo đổi nguyên liệu nhập khẩu và nguyên liệu khai thác trong nước đối với các lô hàng xuất khẩu sang EU.

Đồng hành cùng DN, các ngành chuyên môn cũng tăng cường thông tin, hướng dẫn DN cập nhật và thực hiện đầy đủ các quy định về vệ sinh, an toàn thực phẩm, an toàn dịch bệnh của thị trường xuất khẩu. Giám đốc Sở NN&PTNT Hồ Trọng Phương cho biết, xây dựng cơ chế khuyến khích, hỗ trợ DN chế biến, xuất khẩu đầu tư đổi mới công nghệ, thiết bị và áp dụng công nghệ sạch, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, bảo vệ môi trường. Sở cũng chỉ đạo các ngành chuyên môn nghiên cứu xây dựng, cùng với DN triển khai thực hiện các mô hình “từ vùng nuôi trực tiếp đến nhà máy”. Qua đó hình thành những liên kết sản xuất bền chặt giữa DN xuất khẩu và nông dân, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng giá trị và năng lực cạnh tranh. Ngoài ra, các ngành chuyên môn cũng như cơ quan, đơn vị liên quan cần tăng cường kiểm tra, giám sát vùng nguyên liệu, các cơ sở sơ chế, chế biến, đảm bảo đáp ứng tiêu chuẩn về chất lượng sản phẩm, vệ sinh dịch tễ, tránh tình trạng bị cảnh báo về an toàn thực phẩm.

Bài, ảnh: MỸ HOA

TIN, BÀI LIÊN QUAN: