(Báo Quảng Ngãi)- Ở vùng hạ lưu nơi con sông Trà Khúc giáp với biển sản sinh con don, con hến làm nên đặc sản nổi tiếng của miền Ấn - Trà. Trong cuộc hành trình mưu sinh dẫu có lúc gặp khó khăn, nhưng nhiều người dân sống đôi bờ sông Trà vẫn gắn bó với nghề cào don, nhủi hến và có người "phất lên" cũng nhờ con hến, con don.
[links()]
 |
| Người dân nhủi hến ở sông Trà. ẢNH: PV |
Với những người sống bằng nghề cào don, nhủi hến, lấy bát don làm kế mưu sinh thì luôn nằm lòng câu ca: “Nghèo nghèo nợ nợ cũng ráng kiếm con vợ bán don/ Rủi mai nó mất cũng còn cặp ui”.
Don sang trời Âu
Bà Phạm Thị Kim Liên (66 tuổi), chủ quán don Gáo Dừa nổi tiếng ở cuối con đường Hoàng Sa thuộc thôn Cổ Lũy Bắc, xã Nghĩa Phú (TP.Quảng Ngãi) bộc bạch, nghề cào don, nhủi hến là nghề truyền đời. Có con don làm nguyên liệu nhưng tô don có ngon không còn nhờ tay mình chế biến nữa.
 |
| Món don ở Cổ Lũy thu hút thực khách nhờ hương vị thanh đạm của người chế biến. |
Quán don Gáo Dừa thu hút khách nườm nượp, nhất là dịp Tết đến, Xuân về. Nhiều khách thập phương sau khi vãng cảnh chùa Nghĩa Phú, tham quan vùng Cổ Lũy rồi ghé ăn don. “Ngày Tết, quán thường bán từ 70 - 80kg don. Khách trong và ngoài tỉnh vào quán có khi cùng lúc từ 10 - 15 bàn, chật hết cả sân”, bà Liên kể.
Không chỉ phục vụ thực khách trong tỉnh, món don của bà Liên đã chuyển ra Hà Nội, lên Tây Nguyên và vào tận TP.Hồ Chí Minh. Người Việt từng ăn món don Quảng Ngãi, định cư ở Mỹ nhớ quê hương cũng nhắn gọi người thân gởi sang. Bà Liên chia sẻ, mỗi lần gửi vào TP.Hồ Chí Minh là từ 2 - 3 tạ cùng nước don, nhiều người cẩn thận gọi điện nhờ phân sẵn mỗi bịch 1kg để tiện đóng gói chuyển lên máy bay gửi cho người thân ở tận bên Mỹ.
|
“Khi thành phố thực hiện Chỉ thị 16 của Thủ tướng Chính phủ thì tôi treo ghe, “ai ở đâu thì ở yên đó”, còn khi thành phố nới lỏng giãn cách tôi lại ra sông để nhủi hến mưu sinh”.
Ông
CAO VĂN LY
ở thôn Cổ Lũy Bắc, xã Nghĩa Phú (TP.Quảng Ngãi)
|
Mưu sinh vì con...
Mùa này, mưa đã bắt đầu nhiều hơn. Nước từ đầu nguồn đổ về làm cho nước sông Trà Khúc dâng lên, lòng sông ở vùng hạ lưu vì thế cũng rộng hơn ngày hè. Giữa trưa đứng bóng, những chiếc ghe của người cào don neo đậu giữa dòng sông, cạnh cầu Cổ Lũy mong manh như chiếc lá. Ông Nguyễn Tý (56 tuổi), ở thôn Cổ Lũy Bắc xã Nghĩa Phú (TP.Quảng Ngãi), sống bằng nghề nhủi hến, cào don đã hơn 30 năm, chèo ghe đưa tôi đến quãng sông có vài người đang ngâm mình dưới nước để cào don, nhủi hến. Từ đằng xa, ông Cao Văn Ly thấy bạn vội kéo chiếc nhủi nặng trĩu dưới lòng sông lên khỏi mặt nước, rồi cười khà: “Có thêm người cho vui, chứ dịch giã nghề của mình thưa vắng quá”...
 |
| Cư dân vùng sông nước thôn Cổ Lũy, xã Nghĩa Phú gắn liền với nghề cào don, nhủi hến nhiều đời nên cứ con nước ròng là ra sông. Ảnh: ÁNH NGUYỆT |
Gia đình ông Cao Văn Ly có hai người con đang học đại học ngành báo chí năm 2 và năm 4 nên ông Ly cho rằng “dẫu khó khăn đến mấy thì ông vẫn luôn cố gắng vươn lên”. Ông Ly bảo, có hôm gặp luồng cát không có don, hến phải dầm mình từ 5 - 6 giờ liền. Trên nắng, dưới nước, đôi chân rã rời, nứt nẻ nhưng cứ nghĩ đến bọn nhỏ ăn học là phải tiếp tục cào.
Khi con nước thủy triều lên, gió thổi mỗi lúc càng mạnh. Sóng nước tạt vào mạn ghe, khiến chiếc ghe tròng trành. Ông Ly vội thu gọn dụng cụ cùng nửa bao don nhanh chóng vào bờ. Ông Ly nói, chừng này ngày trước bán được 300 nghìn đồng, giờ dịch Covid-19 chỉ bán trong làng xóm nên giá chỉ còn phân nửa. Có hôm không bán được, thì trữ đông rồi bán dần. Nhiều người sống bằng nghề don, hến cũng có cách làm như ông Ly...
... Giữ nghề
Xã Nghĩa Phú, nơi giáp biển, giáp sông, người dân trong xã chủ yếu sống bằng nghề sông nước. Riêng thôn Cổ Lũy Bắc - Vĩnh Thọ có khoảng 100 hộ dân sống bằng nghề cào don, nhủi hến. Người dân nơi đây xem nghề cào don, nhủi hến như máu thịt của mình. Khi nghe câu chuyện rủi ro của những người cào don, nhủi hến bên sông Vệ, ông Trần Cư, ở thôn Cổ Lũy Bắc, lặng người bảo, nghề cào don, nhủi hến ngâm mình trong nước cực nhọc, nhiều lúc hiểm nguy, nhưng nhiều người vẫn không bỏ nghề.
 |
| Dưới vùng hạ lưu sông Trà Khúc nhiều người dân lặng lẽ mưu sinh bằng nghề nhủi hến. Ảnh: ÁNH NGUYỆT |
Đứng bên dòng sông Trà khi chiều xuống, nhìn những con thuyền máy, thuyền chèo của những người cào don, nhủi hến trên sông nước, tôi hiểu mẹ thiên nhiên đã ưu đãi cho vùng hạ lưu sông Trà Khúc nhiều loại hải sản nên cuộc sống người dân khá dần lên. Dẫu gian lao, vất vả, người dân vẫn gắn bó với nghề, với dòng sông quê mình.
ÁNH NGUYỆT
