[Emagazine]. Phát triển toàn diện, vượt bậc sau 50 năm giải phóng

Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh NGUYỄN HOÀNG GIANG 

(Báo Quảng Ngãi)- Sau 50 năm giải phóng (24/3/1975 - 24/3/2025), vượt qua bao khó khăn, thách thức, tỉnh Quảng Ngãi đã có những bước phát triển mạnh mẽ, vượt bậc; tiềm lực kinh tế, xã hội (KT, XH) được tăng cường, đời sống nhân dân không ngừng được cải thiện và nâng cao. Hiện nay, Quảng Ngãi đang khai thác và tận dụng tối đa những nguồn lực để hòa nhịp cùng sự phát triển của đất nước trong Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Nằm trong vùng Duyên hải miền Trung, Quảng Ngãi là tỉnh ven biển có diện tích tự nhiên hơn 5.155km2, với 2 vùng địa hình là vùng trung du miền núi và vùng đồng bằng chạy dài sát ven biển, cùng với 4 con sông lớn là Trà Bồng, Trà Khúc, Sông Vệ và Trà Câu chảy ra các cửa biển: Sa Cần, Sa Kỳ, Cổ Lũy, Cửa Lở, Mỹ Á, Sa Huỳnh...

Tỉnh Quảng Ngãi (trước đây gọi Quảng Nghĩa) được thành lập vào năm 1832, là mảnh đất địa linh nhân kiệt, có thiên nhiên hùng vĩ và nên thơ; có núi, sông, có ghềnh thác, có biển, đảo. Từ buổi bình minh của lịch sử, vùng đất Quảng Ngãi có di chỉ khảo cổ để lại dấu tích là nơi cư trú của người Việt cổ. Con người nơi đây đã sớm hun đúc tinh thần lao động cần cù, sáng tạo, thông minh, hiếu học, có truyền thống yêu nước và đấu tranh cách mạng kiên cường. 

Trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, địa bàn Quảng Ngãi luôn là căn cứ địa vững chắc nuôi giấu cán bộ của phong trào cách mạng trong tỉnh và Liên khu 5. Ngày 8/8/2013, Thủ tướng Chính phủ có quyết định công nhận 5 xã và thị trấn Ba Tơ thuộc Vùng An toàn khu của trung ương ở Quảng Ngãi trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, góp phần xứng đáng vào thắng lợi chung của sự nghiệp đấu tranh  giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Quảng Ngãi là nơi ra đời của Đội Du kích Ba Tơ anh hùng, một trong những đơn vị tiền thân của lực lượng vũ trang Trung Bộ và của các đơn vị 339, 89, 299, những đơn vị đầu tiên của lực lượng vũ trang Quảng Ngãi và Quân khu 5 trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Quảng Ngãi cũng là quê hương của Cuộc Khởi nghĩa Ba Tơ (11/3/1945); Khởi nghĩa Trà Bồng và miền Tây Quảng Ngãi (28/8/1959); Chiến thắng Ba Gia (31/5/1965); Chiến thắng Vạn Tường (18/8/1965), mở đầu cho cao trào diệt Mỹ ở miền Nam. Đặc biệt, trong chiến dịch mùa Xuân năm 1975, từ ngày 8 -18/3/1975, tất cả các huyện miền núi và một số xã vùng đồng bằng của tỉnh Quảng Ngãi được giải phóng. Ngay trong đêm 24/3/1975, các lực lượng cách mạng được lệnh tiến vào TX.Quảng Ngãi chiếm lĩnh các cơ quan đầu não của địch, tỉnh lỵ Quảng Ngãi được giải phóng, góp phần cùng cả nước đánh bại các chiến lược chiến tranh của Mỹ - ngụy, giải phóng miền Nam, thống nhất nước nhà.

Trong những năm tháng chiến tranh, Quảng Ngãi gánh chịu hậu quả hết sức nặng nề. Sau ngày giải phóng, đời sống nhân dân cực kỳ khó khăn, thiếu thốn; trình độ dân trí thấp; lực lượng sản xuất phát triển chậm, cơ sở hạ tầng hầu như chưa có gì...

Cuối năm 1975, Quảng Ngãi hợp nhất với tỉnh Bình Định thành tỉnh Nghĩa Bình. Trong khoảng 14 năm, từ cuối năm 1975 đến năm 1989, quá trình phát triển KT, XH của Quảng Ngãi gắn liền với sự phát triển của tỉnh Nghĩa Bình. Giai đoạn này, tỉnh Nghĩa Bình nói chung và người dân Quảng Ngãi nói riêng đã nỗ lực vươn lên và có những bước phát triển căn bản về nhiều mặt. Công trình đại thủy nông Thạch Nham được xây dựng cung cấp nước tưới cho 50 nghìn héc ta đất canh tác, tạo nên sức bật mới cho kinh tế nông nghiệp của tỉnh. Để ghi nhận những thành tích mà cán bộ, chiến sĩ và nhân dân tỉnh Nghĩa Bình đạt được, năm 1985, Hội đồng Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao vàng cho nhân dân, cán bộ, chiến sĩ tỉnh Nghĩa Bình đã có công lao và thành tích to lớn trong 40 năm đấu tranh cách mạng, chiến đấu chống ngoại xâm, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Thời điểm tái lập tỉnh (năm 1989), Quảng Ngãi là một tỉnh nghèo, thuần nông, xuất phát điểm về KT, XH thấp, ngân sách phụ thuộc sự hỗ trợ của trung ương. Cơ cấu kinh tế nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm tỷ trọng lớn; công nghiệp, dịch vụ chưa phát triển; kết cấu hạ tầng kinh tế yếu kém; thu nhập bình quân đầu người khá thấp... Song, với sự cố gắng, nỗ lực, chung sức, đồng lòng của các cấp, ngành, địa phương và nhân dân trong tỉnh, Quảng Ngãi đã có bước phát triển đáng kể, cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật KT, XH được tăng cường; đời sống nhân dân được cải thiện, kinh tế từng bước ổn định và phát triển. Tỉnh đã xây dựng và phát triển thành công KKT Dung Quất, giữ vai trò là đầu tàu, hạt nhân tăng trưởng và động lực phát triển kinh tế của tỉnh, với trọng tâm là công nghiệp lọc hóa dầu và luyện cán thép. Đẩy mạnh phát triển công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế. Đời sống văn hóa tinh thần, vật chất của người dân không ngừng được nâng lên.

Sau 50 năm giải phóng, KT, XH của tỉnh đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận. Quy mô và cơ cấu kinh tế có sự thay đổi lớn sau khi Nhà máy Lọc dầu Dung Quất đi vào hoạt động (năm 2009). Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP theo giá so sánh) năm 2024 đạt hơn 64 nghìn tỷ đồng, bình quân cả thời kỳ từ khi tái lập tỉnh, GRDP tăng 8,6%/năm; so với năm 1989, GRDP năm 2024 gấp 18 lần. Quy mô nền kinh tế (theo giá hiện hành) năm 2024 đạt hơn 132 nghìn tỷ đồng, bình quân cả thời kỳ từ khi tái lập tỉnh tăng 18,5%/năm. So với năm 1990, quy mô nền kinh tế năm 2024 gấp khoảng 320 lần. GRDP bình quân đầu người theo giá hiện hành năm 2024 đạt hơn 106 triệu đồng/người/năm (khoảng 4.460 USD/người/năm), bình quân cả thời kỳ từ khi tái lập tỉnh tăng 18%/năm; so với năm 1990, GRDP bình quân đầu người năm 2024 gấp 275 lần.

Thu ngân sách trên địa bàn tỉnh tăng dần qua các thời kỳ, đạt nhiều kết quả vượt bậc, nhất là khi Nhà máy Lọc dầu Dung Quất đi vào hoạt động. Năm 1989, thu ngân sách chỉ đạt 16,3 tỷ đồng, chủ yếu phụ thuộc vào các doanh nghiệp nhà nước và thuế sử dụng đất nông nghiệp. Đến năm 2024, thu ngân sách đạt hơn 30 nghìn tỷ đồng, gấp khoảng 1.880 lần so với năm 1989. Đây là năm thứ 4 liên tiếp trong giai đoạn 2021 - 2024, tỉnh Quảng Ngãi vượt thu ngân sách cao so với chỉ tiêu trung ương giao.

Ngành thương mại, dịch vụ, du lịch cũng bắt nhịp cùng với sự phát triển chung của cả nước và đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Năm 2024, tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng đạt hơn 77,65 nghìn tỷ đồng, gấp khoảng 680 lần so với năm 1989, bình quân cả thời kỳ từ khi tái lập tỉnh tăng 20,5%/năm. Ngành du lịch của tỉnh cũng có sự phát triển mạnh mẽ. Năm 2024, Quảng Ngãi đón 1,449 triệu lượt du khách, gấp khoảng 105 lần so với năm 1989, bình quân cả thời kỳ từ khi tái lập tỉnh tăng khoảng 14%/năm. Doanh thu từ du lịch đạt 1.434 tỷ đồng, gấp khoảng 450 lần, bình quân cả thời kỳ từ khi tái lập tỉnh tăng khoảng 19%/năm. Kim ngạch xuất khẩu cũng tăng trưởng rất cao. Năm 1989, kim ngạch xuất khẩu chỉ đạt 3,92 triệu USD, năm 2024 đạt 2,94 tỷ USD, gấp khoảng 750 lần so với năm đầu tái lập tỉnh; bình quân cả thời kỳ từ khi tái lập tỉnh tăng khoảng 21,5%/năm. Thị trường xuất khẩu ngày càng đa dạng, mở rộng đến hơn 45 quốc gia và vùng lãnh thổ như: Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Đức, Đan Mạch, UAE, Saudi Arabia và các quốc gia trong khối ASEAN, EU...

Ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản có bước phát triển ổn định, cơ cấu ngành chuyển dịch theo đúng định hướng là giảm tỷ trọng nông nghiệp, tăng tỷ trọng lâm nghiệp và thủy sản. Bên cạnh đó, từ năm 2010, việc triển khai Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn Quảng Ngãi đã góp phần thay đổi đáng kể diện mạo nông thôn, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân.

Để tạo tiền đề cho phát triển bền vững, trong thời gian qua, Quảng Ngãi đã dành nhiều thời gian, công sức, trí tuệ để thực hiện công tác lập quy hoạch, nhất là các quy hoạch lớn, quan trọng. Các quy hoạch được tổ chức thực hiện rất bài bản, khoa học, chất lượng. Nổi bật là Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1456/QĐ-TTg ngày 22/11/2023; Kế hoạch thực hiện Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1320/QĐ-TTg ngày 1/11/2024; Điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng KKT Dung Quất đến năm 2045 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 168/QĐ-TTg ngày 28/2/2023. Trên cơ sở đó, tỉnh đã chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ lập 9 đồ án quy hoạch phân khu xây dựng tỷ lệ 1/2000 phù hợp với Quy hoạch chung xây dựng KKT Dung Quất. Đến nay, đã phê duyệt 5 đồ án và 4 đồ án còn lại đang triển khai thực hiện thủ tục để phê duyệt trong thời gian sớm nhất. Đây là những công cụ cực kỳ quan trọng để tỉnh tổ chức quản lý, kiểm soát các hoạt động đầu tư, làm cơ sở thu hút các nguồn lực đầu tư để phát triển KT, XH của tỉnh trong thời gian đến.

Bên cạnh phát triển kinh tế, công tác giáo dục, y tế, chăm sóc sức khỏe nhân dân cũng được tỉnh quan tâm thực hiện tốt. Đời sống văn hóa, xã hội ngày càng được nâng cao. Công tác giải quyết việc làm, giảm nghèo được chú trọng; tỷ lệ lao động qua đào tạo ngày càng tăng. An sinh xã hội được đảm bảo; khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được củng cố, tăng cường, triển khai đồng bộ với yêu cầu làm mới các động lực tăng trưởng hiện có và tạo thêm các động lực tăng trưởng mới; quốc phòng, an ninh được giữ vững, chính trị, xã hội ổn định.

Nhìn lại 50 năm giải phóng, hơn 35 năm tái lập tỉnh Quảng Ngãi và trải qua gần 40 năm thực hiện đường lối đổi mới do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (1986), Đảng bộ, quân và dân trong tỉnh đã phát huy tốt  tinh thần “Đại thắng mùa Xuân 1975” (30/4/1975), truyền thống đoàn kết, lao động cần cù, sáng tạo, chủ động nắm bắt thời cơ, vận dụng hài hòa quy luật phát triển và đã giành được nhiều thành tựu to lớn, quan trọng trong công cuộc xây dựng, phát triển KT, XH, đảm bảo quốc phòng, an ninh. Đây cũng là tiền đề quan trọng để Quảng Ngãi phát triển nhanh, bền vững hơn trong những năm tới.

Năm 2025 là năm cuối của nhiệm kỳ 2020 - 2025, có ý nghĩa rất quan trọng đối với sự phát triển của tỉnh. Đây cũng là năm diễn ra nhiều sự kiện trọng đại của đất nước và của tỉnh, đặc biệt là Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XXI, nhiệm kỳ 2025 - 2030 tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng... Bên cạnh những khó khăn, thách thức, thuận lợi đan xen, tỉnh Quảng Ngãi quyết tâm kế thừa những thành quả đạt được trong thời gian qua và tiếp tục phấn đấu, nỗ lực hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu và nhiệm vụ 5 năm (2020 - 2025) đã đề ra.

Phát huy truyền thống anh hùng trong kháng chiến, thống nhất đất nước và xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, Quảng Ngãi tiếp tục khơi dậy niềm tự hào, ý chí, khát vọng, niềm tin phát triển trong mỗi cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy; khơi dậy mọi tiềm năng, nguồn lực, tạo động lực mới cho sự phát triển nhanh và bền vững của tỉnh. Qua đó, góp sức cùng với cả nước hiện thực hóa khát vọng xây dựng một nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, sánh vai với các cường quốc trong khu vực và thế giới trong Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

TIN, BÀI LIÊN QUAN: