(Báo Quảng Ngãi)- Có 3 đồng chí nguyên là Tư lệnh Quân khu 5 qua các thời kỳ được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu anh hùng trong cùng một đợt (26.7.2012). Trong đó có Trung tướng Nguyễn Đôn (quê Quảng Ngãi), và Trung tướng Nguyễn Trung Thu (quê Quảng Nam).
| TIN LIÊN QUAN |
|---|
Lồng lộng giữa bình minh Ba Tơ
Chúng tôi đến kiệt số 32 Phan Đình Phùng (Đà Nẵng), một căn nhà Pháp cổ xưa, khá giản dị và yên tĩnh, nơi ở của Trung tướng Nguyễn Đôn, nguyên Tư lệnh Quân khu 5; Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Phó Tổng tham mưu trưởng QĐND Việt Nam, Phó ban Thanh tra Chính phủ. Ủy viên dự khuyết BCHTƯ Đảng Lao động Việt Nam khoá III, đại biểu Quốc hội khoá IV, Huân chương Hồ Chí Minh. Hôm đón Bộ Tư lệnh Quân khu đến tặng hoa chúc mừng ông được phong anh hùng, ông vui lắm, gương mặt hồng hào trong bộ quân phục cấp tướng oai phong.
 |
| Bộ Tư lệnh Quân khu 5 chúc mừng Trung tướng Nguyễn Đôn được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND. |
19 tuổi, Nguyễn Đôn được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương, bị Pháp bắt giam rồi bị đày lên căng an trí Ba Tơ. Tại đây ông cùng với những đồng chí trung kiên lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Ba Tơ (tháng 3.1945) và sau đó lãnh đạo khởi nghĩa giành chính quyền ở Quảng Ngãi (tháng 8.1945). Ở nơi bị giam lỏng, người thanh niên mới 24 tuổi đã sáng tạo in tài liệu cho Đảng bằng cách qua mắt địch, sắm chiếc thuyền con trên sông Liên, tự mày mò in hàng trăm trang tài liệu tuyên truyền cách mạng. Cũng người cộng sản gầy yếu vì đói ăn và bệnh tật ấy đã nhìn xa trông rộng, thấy được sức mạnh đoàn kết của toàn dân, lặn lội lên núi Cao Muôn cắt máu ăn thề với già làng người dân tộc thiểu số, thuyết phục đồng bào nơi đây ủng hộ Việt Minh, xây dựng Ba Tơ thành khu căn cứ của đội du kích và là phên dậu vững vàng phía tây Quảng Ngãi.
Là bậc “công thần” nhưng ở Trung tướng Nguyễn Đôn lúc nào cũng toát lên sự giản dị, gần gũi, chí tình, chí nghĩa. Ông có sức thu hút rất lớn với người xung quanh. Những năm ông thôi chức Thứ trưởng Bộ Quốc phòng để làm Trưởng ban Công tác miền Tây của Trung ương Đảng, người ta thấy đồng chí Cay-xỏn Phôm- xi - hản, nguyên Tổng Bí thư Đảng nhân dân cách mạng Lào coi ông như người thân thiết, thường đến thăm ông ở căn nhà 30 Lý Nam Đế, Hà Nội.
Chuyện ông được Bộ Quốc phòng tặng chiếc Von-ga, một tài sản rất lớn lúc đó khi rời quân ngũ, nhưng ông đã tặng lại cho Quân khu 5 vẫn được nhiều người nhắc tới. Ông luôn dành nhiều thời gian thăm đồng đội, thăm các miền quê đã cưu mang ông trong chiến tranh. Những ai ở bên khi ông làm Tham mưu trưởng Liên khu 5 trong chống Pháp hay Tư lệnh Quân khu 5 sau này đều hết mực kính trọng ông, xem ông là tấm gương sáng ngời của chủ nghĩa yêu nước và đạo đức cao đẹp của người cộng sản. Người lính già trường chinh tuổi 95 nay đã “giã từ vũ khí” nhưng hình ảnh của ông trên sông Liêng năm nào vẫn lồng lộng giữa bình minh Ba Tơ, in bóng dài trong tâm thức của nhiều thế hệ mai sau.
Cây xương rồng trên cát
Bình Dương (Thăng Bình, Quảng Nam), xã ba lần anh hùng, mảnh đất đã đi vào huyền thoại trong đánh Mỹ không phải quê gốc của Trung tướng Nguyễn Trung Thu - Phó Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam, nguyên Tư lệnh Quân khu 5 nhưng đây là nơi ông đã sống cả quãng đời ấu thơ rồi sau đó đi bộ đội. Ông được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu anh hùng LLVTND, thành tích của ông được ghi “nguyên du kích xã Bình Dương” là vì thế. Hai năm làm du kích, Nguyễn Trung Thu đã tham gia hàng chục trận đánh lớn, nhỏ, cùng đồng đội tiêu diệt hàng trăm tên Mỹ-ngụy, nhiều lần bắn cháy máy bay, rồi xe tăng địch, vinh dự có mặt trong đoàn dũng sĩ diệt Mỹ từ miền Nam ra thăm miền Bắc, được gặp Bác Hồ tại Thủ đô Hà Nội…
Ngày còn ở quê, chứng kiến buổi trưa, gần 100 lính Mỹ sau khi càn quét tất cả trần như nhộng tồng ngồng chạy xuống biển tắm trước mặt dân làng, ông cho rằng, hình ảnh phản cảm đó thể hiện sự phi nhân tính của một đội quân xâm lược tự cho là đi khai phá văn minh ở nước khác. Khi là Chỉ huy Đoàn 5503 làm nghĩa vụ quốc tế ở Campuchia, ông luôn căn dặn chiến sĩ của mình giữ gìn phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, làm sao để lại ấn tượng tốt đẹp với nhân dân nước bạn, thực sự là “đội quân nhà Phật” như đồng bào vẫn yêu mến gọi. Có lẽ vì thế mà bà mẹ Campuchia Phiu Ma Ly đã coi ông như con đẻ, thương yêu hết mực. Và câu chuyện về Tư lệnh Quân khu 5 tặng gia đình bức tượng bà mẹ Phiu Ma Ly bằng đá trắng Non Nước đã làm cho không chỉ nhân dân thành phố Strung-cheng cảm động mà nhiều người dân Campuchia biết đến.
Từ tuổi niên thiếu đến khi vào bộ đội Sư đoàn 2, người chiến sĩ trẻ Nguyễn Trung Thu được sống cùng các chị là nữ y tá, nuôi quân, tải đạn, càng cảm nhận hết sự hy sinh của họ cho tự do, độc lập của Tổ quốc. Điều đó, thôi thúc ông sau này có điều kiện phải đặc biệt quan tâm, tri ân các chị. Từ mô hình gặp gỡ và làm nhà tình nghĩa, nhà đồng đội cho nữ cựu quân nhân Sư đoàn 2, Tiểu đoàn vận tải Bà Thao 232 do Tư lệnh Nguyễn Trung Thu khởi xướng và chỉ đạo quyết liệt, đến nay tất cả các tỉnh trong Quân khu đều đã tổ chức gặp mặt và giúp đỡ các nữ cựu quân nhân trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước...
Hai vị tướng anh hùng đất Quảng đã để lại dấu ấn không thể nào quên trong lòng cán bộ chiến sĩ lực lượng vũ trang Quân khu 5.
Bài, ảnh: HỒNG VÂN
