(QNg) - Cách bờ hơn mười bảy hải lý, đảo Lý Sơn có chùa Hang, chùa Đục, hang Câu, có đồng bậc thang của cây hành, cây tỏi, có những cây dừa gần trăm năm tuổi... Lý Sơn là một nhân chứng hùng hồn về chủ quyền biển đảo Hoàng Sa, Trường Sa của Tổ quốc. Và Lý Sơn khá nổi tiếng với những món ăn dân dã mà tầm mức có thể trở thành đặc sản, hấp dẫn khách du lịch.
Về món gỏi rau câu, món này thịnh vào mùa hè, người ta tìm nó ở biển xung quanh đảo. Khác với rau câu dùng để nấu thành xu xoa, rau câu làm gỏi ở gần bờ hơn, bám vào đá ở độ sâu cỡ một thước nước. Đây là một dạng thực vật sống, như một bó sợi, mỗi sợi to bằng cọng bún. Người ta thu hái kiểu lặt rau hay dùng vật bằng kim loại cuốc vào đá gỡ lấy cả gốc. Rau câu được hái về, nhặt hết đá sạn, rửa sạch bằng nước giếng, để ráo, rồi dùng dao cắt thành những đoạn ngắn độ 2 đến 3 phân.
Chế biến món ăn nầy không cầu kỳ, chỉ cần những thực phẩm và gia vị quen thuộc như: dầu phụng đun sôi khử hành để nguội rồi trộn với rau, thêm húng quế, lạc rang giã nhỏ, tiêu, ớt, tỏi... sao cho vừa khẩu vị. Món gỏi làm xong được cho vào đĩa, đặt lên bàn khi có khách, còn ở gia đình thì chỉ cần cho lên mâm, để trên tấm chiếu trải giữa nhà rồi mặc sức mà thưởng thức. Ăn bánh tráng xúc gỏi, ta cảm nhận được hương vị tảo biển kết hợp với mùi thơm của bánh tráng. Thật khó diễn tả cái cảm giác vừa giòn, vừa dai, một chút gì béo ngọt khi thưởng thức món ăn. Gỏi rau câu là thức ăn giàu dinh dưỡng, bổ sung những vi chất ngăn ngừa bệnh bướu cổ và các bệnh khác… Đôi khi người dân đảo cũng dùng rau câu tươi như món rau sống trong bữa ăn thường ngày của người ở đất liền.
Bên cạnh gỏi rau câu, Lý Sơn còn có những món ăn khác khá thịnh theo mùa trồng trọt, đó là xào tỏi và gỏi tỏi. Mùa tỏi xanh tốt, người ta chọn cây tỏi đực, tức là những cây thân lá phát triển mạnh, cuống to để làm món xào hay gỏi, bởi tỏi đực không cho củ. Chế biến món xào không khó mấy, tỏi được nhổ về, lặt hết rễ, bẹ úa, cắt bỏ phần lá, rửa sạch đất cát, để ráo nước, xong cắt ra thành đoạn ngắn, rồi xào với dầu phụng khử hành, thêm các gia vị khác ít nhiều tuỳ ý. Còn chế biến món gỏi cũng dùng nguyên liệu trên nhưng theo cách làm gỏi trộn thông thường.
Do cây tỏi đực không nhiều, nên khi cần, người ta phải dùng tỏi tươi để chế biến hai món ăn trên, nhưng không đạt độ ngon và đặc biệt như chỉ dùng toàn tỏi đực. Dân sống trên đảo dùng món xào và gỏi tỏi trong bữa ăn suốt thời gian đồng tỏi lên xanh mà vẫn không thấy ngán. Nó đem lại cho người ăn hương vị đặc biệt của thân và củ tỏi non xào hay trộn, một thứ cảm giác thân thương nửa quen nửa lạ. Có lẽ tính chất dược liệu của tỏi đã giúp cho người xứ đảo thêm sức khoẻ để mãi bình yên giữa biển cả bao la… Còn du khách sau một lần đến Lý Sơn, ngắm cảnh sóng nước trời mây, thưởng thức những món ăn đặc sản sẽ đem lòng nhớ mãi mảnh đất này.
Bùi Văn Tạo
