(Baoquangngai.vn)- Huỳnh Thúc Kháng sinh ngày 1/10/1876 tại thôn Thạnh Bình, xã Tiên Cảnh, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam; là một người nổi tiếng thông minh, học giỏi. Năm 1900, Huỳnh Thúc Kháng đỗ đầu kỳ thi Hương, năm 1904 đỗ tiến sỹ kỳ thi Hội và trở thành người nổi tiếng của xứ Quảng lúc bấy giờ.
Là người không tham quyền chức, do đó sau khi đỗ tiến sỹ Huỳnh Thúc Kháng đi dạy học, tìm đọc sách báo có tư tưởng mới, tiến bộ, nung nấu ý chí canh tân đất nước. Năm 1905, Huỳnh Thúc Kháng cùng với Phan Châu Trinh, Trần Quý Cáp đi vào phía Nam để tìm hiểu, xem xét dân tình, sĩ khí, đề xướng tân học và tìm gặp những người cùng chí hướng. Sau đó, trở về Quảng Nam khởi xướng, lãnh đạo phong trào Duy tân (1906-1908).
Cuộc vận động Duy tân ở Trung Kỳ phát triển, trở thành phong trào đấu tranh sôi nổi của nhân dân các địa phương, trong đó có phong trào chống thuế năm 1908. Vì vậy, Huỳnh Thúc Kháng bị thực dân Pháp bắt, đày đi Côn Đảo từ năm 1908 đến 1921. Sau khi được trả tự do, Huỳnh Thúc Kháng tiếp tục tích cực hoạt động, đấu tranh đòi quyền lợi cho nhân dân, đất nước.
Vào tháng 7/1926, Huỳnh Thúc Kháng trúng cử Viện trưởng Viện Dân biểu Trung kỳ, sau đó vào năm 1928 ông xin từ chức, tập trung vào lĩnh vực báo chí, văn chương; làm chủ nhiệm kiêm chủ bút Báo Tiếng dân liên tục trong 16 năm (1927-1943).
Sau khi Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, Chủ tịch Hồ Chí Minh mời cụ Huỳnh tham gia nội các Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và giữ chức Bộ trưởng Bộ Nội vụ, năm 1946 làm Chủ tịch Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam (Liên Việt), rồi làm quyền Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trong thời gian Chủ tịch Hồ Chí Minh sang Pháp (31/5/1946- 20/10/1946), điều hành quốc sự theo phương châm: “ Dĩ bất biến, ứng vạn biến”.
 |
| Cụ Huỳnh Thúc Kháng với tờ Tiếng Dân. Ảnh Internet |
Ngày 19/12/1946 cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ, Chủ tịch Hồ Chí Minh cử cụ Huỳnh làm Đặc phái viên của Chính phủ đi kinh lý ở miền Trung để giải thich đường lối kháng chiến của Đảng, kêu gọi toàn dân đoàn kết ủng hộ Chính phủ và cách mạng.
Đến đầu năm 1947, tiếp tục đi kinh lý, do tuổi cao, sức yếu và lâm bệnh nặng, ngày 21/4/1947 cụ Huỳnh qua đời tại Quảng Ngãi trong niềm tiếc thương vô hạn của nhân dân, cán bộ, chiến sĩ cả nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh có thư gửi đến toàn thể đồng bào để nêu gương chí sĩ yêu nước Huỳnh Thúc Kháng.
Để tri ân, ghi nhận công lao, đóng góp to lớn của chí sĩ yêu nước, ngày 27/12/2012, Chủ tịch nước ban hành quyết định truy tặng Huân chương Sao vàng cho cụ Huỳnh Thúc Kháng.
*Những đóng góp to lớn của Huỳnh Thúc Kháng cho cách mạng và đất nước, dân tộc
Tham gia khởi xướng và lãnh đạo phong trào Duy tân; Năm 1905, Huỳnh Thúc Kháng cùng với Phan Châu Trinh, Trần Quý Cáp đến các tỉnh phía Nam, tích cực cùng các nhân sĩ, trí thức vận động Duy tân, chuẩn bị các điều kiện để thành lập Công ty Liên Thành và Trường Dục Thanh, Phan Thiết. Thông qua đó liên lạc những người yêu nước và tạo nguồn tài chính ủng hộ phong trào Đông du của Phan Bội Châu.
Bên cạnh đó, cụ Huỳnh còn tham gia giảng dạy, khuấy động tinh thần Duy tân… Sau khi Phan Châu Trinh ra Hà Nội, Trần Quý Cáp đến Khánh Hòa, Huỳnh Thúc Kháng, lãnh đạo, vận động Duy tân ở Quảng Nam.
Những tác động của phong trào nầy đến phong trào chống thuế lan rộng, diễn ra mạnh mẽ ở Quảng Nam và cả miền Trung, từ Thanh Hóa đến Bình Thuận. Sau khi đàn áp, thực dân Pháp bắt giam và đày Huỳnh Thúc Kháng ra Côn Đảo đến năm 1921 mới trả tự do.
Tích cực đấu tranh đòi quyền lợi cho dân, cho nước;
Sau khi ra khỏi ngục tù, thực dân Pháp và phong kiến Nam triều nhiều lần mời ra làm quan nhưng đều bị Huỳnh Thúc Kháng từ chối. Năm 1926, sau khi trúng cử Nghị viện, được cử giữ chức Viện trưởng Viện Dân biểu Trung Kỳ, ông sử dụng tổ chức nầy như một diễn đàn đấu tranh công khai, đòi thực dân Pháp nới lỏng chính sách cai trị, thực thi dân quyền, dân sinh, đảm bảo lợi ích của dân tộc. Tuy nhiên, Viện Dân biểu Trung Kỳ chỉ phục vụ mục đích, ý đồ của thực dân Pháp nên năm 1928, Huỳnh Thúc Kháng xin từ chức.
Nhận thấy sức mạnh của báo chí đối với sự nghiệp cứu dân, cứu nước, Huỳnh Thúc Kháng tập trung sáng tác văn thơ, viết báo; làm chủ nhiệm kiêm chủ bút Báo Tiếng dân- tờ báo đầu tiên xuất bản bằng tiếng Việt ở Trung kỳ.
Thời gian 16 năm tồn tại (1927- 1943), Báo Tiếng dân đã góp phần quan trọng trong việc tuyên truyền, vận động, giáo dục quần chúng nhân dân tích cục tham gia đấu tranh chống thực dân, phong kiến, đòi quyền lợi cho dân, cho đất nước, làm cho thực dân phải đối phó, dè chừng; điều chỉnh, giảm bớt hành động ngang ngược, chính sách cai trị hà khắc… Tờ báo nầy còn tham gia vận động nhân dân đi theo con đường cách mạng của Nguyễn Aí Quốc
Góp phần tham gia chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam;
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, trân trọng tài năng và đức độ của cụ Huỳnh, Chủ tịch Hồ Chí Minh mời cụ tham gia Chính phủ cách mạng, đảm nhiệm nhiều trọng trách.
Với cương vị Bộ trưởng Bộ Nội vụ, cụ Huỳnh dồn hết tâm lực và trí tuệ để phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân; chỉ đạo giải quyết nhiều công việc nội chính; tham gia bàn, xác định những vấn đề quan trọng của Chính phủ Liên hiệp kháng chiến; về chương trinh, nguyên tắc Hội đồng Chính phủ, Tuyên ngôn của Chính phủ, chính sách đối với Pháp; quyền hạn của Ủy Ban kháng chiến, của các bộ và là một trong 6 thành viên của Ủy ban nghiên cứu đặc biệt các vấn đề đàm phán ở Pa-ri do Hội đồng Chính phủ lập ra…
Với cương vị Quyền Chủ tịch nước trong thời gian Chủ tịch Hồ Chí Minh sang Pháp, cụ Huỳnh đã góp phần quan trọng trong điều hành bộ máy Nhà nước, chủ tọa các phiên họp của Hội đồng Chính phủ, chỉ đạo giải quyết nhiều vấn đề, công việc quan trọng về đối nội, đối ngoại. Đồng thời ký nhiều sắc lệnh quan trọng của đất nước; mềm dẽo, linh hoạt nhưng cũng cương quyết xử lý triệt để các lực lượng chống phá, đặc biệt là vụ án phố Ôn Như Hầu.
Khi làm Đặc phái viên Chính phủ ở miền Trung, cụ Huỳnh tích cực giải thích đường lối toàn quốc kháng chiến, kêu gọi toàn dân ủng hộ Chính phủ, ủng hộ Chủ tịch Hồ Chí Minh, cùng nhau đoàn kết thực hiện thắng lợi đường lối kháng chiến chống thực dân… Đặc biệt, khi đến công tác ở Quảng Ngãi, cụ Huỳnh luôn quan tâm đến mọi tầng lớp nhân dân; nhắn nhủ già, trẻ, gái trai chung sức, đồng lòng phục vụ kháng chiến.
Tuấn Anh
