(QNg)- Chuẩn mực Nho giáo khi đánh giá một người phụ nữ thường xét đến công-dung-ngôn- hạnh. Bốn tiêu chuẩn này vẫn được coi là điểm chuẩn qua mọi thời đại.
Chẳng hạn đối với chữ "Công", đòi hỏi người phụ nữ phải khéo léo, đảm đang trong công việc gia đình, nội trợ, nữ công gia chánh, dọn dẹp nhà cửa đến việc nuôi dạy con cái. Nhưng ngày nay, những tiêu chuẩn trên cởi mở hơn do tiếp thu nền văn hóa phương Tây. Người phụ nữ không bị bắt buộc ở nhà để làm tròn bổn phận "Công", mà họ còn tham gia mọi hoạt động xã hội. Tuy vậy nhưng họ vẫn làm tròn bổn phận chữ "Công" trong gia đình. Phụ nữ thời nay, xét về mặt nào đó thì đảm đang hơn cả xưa kia. Bởi họ vừa tham gia hoạt động xã hội, vừa đảm việc nhà. Tư tưởng và quan niệm thoải mái, sẽ là nền tảng để nam giới chia sẻ chữ "Công" mà không cảm thấy nặng nề và tổn thương 'lòng tự trọng đàn ông.
Chữ "Dung" thời nay được xét trên nhiều phương diện, kết hợp hài hòa giữa vẻ đẹp hình thức và vẻ đẹp tâm hồn chứ không chỉ giới hạn vẻ đẹp thuần túy cổ xưa. Nếu người phụ nữ có vẻ đẹp tuyệt vời mà tâm hồn vô cảm, thì chưa đạt được chữ "Dung". Ngược lại một người phụ nữ dung mạo bình thường, giản dị, nhưng tâm hồn thanh thoát, tao nhã thì vẫn được coi là đạt tiêu chuẩn chữ "Dung". Ngày nay, chữ "Dung" được đánh giá qua gương mặt tươi sáng, giọng nói nhỏ nhẹ và nụ cười duyên dáng; đi đứng nhẹ nhàng, phong cách lịch thiệp, biết kết hợp được vẻ đẹp hình thức và vẻ đẹp tâm hồn.
Để làm được điều đó thì người phụ nữ cần phải trau dồi cả văn hóa. Đối với người phụ nữ lời ăn tiếng nói luôn được xem là một trong bốn tiêu chuẩn quan trọng mà các cụ ngày xưa truyền lại. Ngày nay, "Ngôn" vẫn được đánh giá là tiêu chuẩn không thể thiếu của một người phụ nữ Việt Nam, như nói năng nhẹ nhàng, có duyên, gây thiện cảm với người nghe, từ việc dạy con, nói chuyện với chồng hay với bạn bè xung quanh, đến việc ngoại giao trong công việc và thương lượng kinh doanh. Tất cả những điều đó đều thể hiện nên tính cách một người phụ nữ có đúng tiêu chuẩn là "Ngôn" hay không.
Theo quan niệm xưa, chữ "Hạnh" thể hiện phẩm chất đạo đức của người phụ nữ, như: thương yêu chồng, con, chung thủy, biết hy sinh và chịu khó. Nếu như xưa kia người phụ nữ chỉ ở nhà lo tề gia nội trợ, nâng khăn sửa túi cho chồng thì phụ nữ thời hiện đại vừa lo toan việc nhà, vừa lo công việc xã hội. Áp lực công việc sẽ làm họ cảm thấy mệt mỏi. Nếu như người chồng không hiểu ý và không thông cảm giúp đỡ, thì rất dễ nảy sinh xích mích. Mặt khác do quan hệ xã hội và công việc nên người phụ nữ thường gặp gỡ nhiều đối tác khác giới. Do vậy, điều kiện và hoàn cảnh rất dễ đưa đẩy họ đến việc phạm vào chữ "Chung thủy". Tuy vậy, thời nay phần lớn phụ nữ giữ được phẩm hạnh chung thủy với chồng.
Có thể nói công-dung-ngôn-hạnh là bốn tiêu chuẩn người xưa đặt làm tiêu chuẩn cho người phụ nữ trong chế độ xã hội phong kiến. Ngày nay chúng ta đang sống trong một xã hội dân chủ văn minh, tiêu chuẩn trên càng được hiểu một cách thoáng hơn và phạm trù cũng rộng hơn, nhưng vẫn giữ được bản chất của công- dung- ngôn-hạnh mà người xưa đúc kết và tổng hợp.
Hoàng Bích Hà
