(QNg)- Việc sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) thực ra đã được Quốc hội đặt ra từ khóa trước, tới khóa này mới thành luật sửa đổi. Như thế so với thực tế lạm phát hay giá cả leo thang là muộn. Cái muộn ấy gây thiệt hại cho những người thuộc diện nộp thuế, và cũng không mang lại khoản thu lớn cho Nhà nước.
Thuế TNCN là sắc thuế được áp dụng trên hầu khắp thế giới, nhưng với từng quốc gia mức thuế lại có những quy định khác nhau, phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế và thu nhập bình quân của công dân.
Khi ở Việt Nam, lần đầu sắc thuế này được áp dụng, nhiều người đã thấy những bất hợp lý khá rõ, như công nhân bốc vác cảng Sài Gòn lại là những người phải nộp thuế TNCN, trong lúc lương hàng tháng của họ chỉ là 3-4 triệu đồng.
Sắp đến, mức lương tính thuế TNCN đã tăng lên 9 triệu đồng/tháng, nhưng như nhiều đại biểu Quốc hội đã chỉ ra, so với mức lương 4 triệu đồng cách đây 3 năm, thì mức 9 triệu đồng sang năm 2013 chưa chắc đã bằng.
Mức giảm trừ gia cảnh cũng đã tăng từ 1,6 triệu đồng lên 3,6 triệu đồng/người, nhưng nhiều đại biểu quốc hội vẫn rất băn khoăn về mức này, và đề nghị nên tăng lên 4,5 triệu đồng/người. Một số đại biểu quốc hội đã có đề nghị rất nhân bản là nên tăng mức giảm trừ gia cảnh lên gấp đôi với người phụ thuộc bị mắc bệnh nan y, là 7,2 triệu đồng/tháng. Những đề nghị như thế đều rất hợp tình hợp lý, và luật sửa đổi thuế TNCN cần điều chỉnh cho phù hợp.
Nộp thuế TNCN là nghĩa vụ của người có thu nhập vừa đủ và hơn so với qui định của luật, nhưng ở Việt Nam, nơi một người lao động chính thường phải gánh vác cả gia đình, nhiều khi phải nuôi cả cha mẹ già không có lương hưu và hai con còn nhỏ phải ăn học, nên việc được giảm trừ ở mức 9 triệu đồng/tháng không phải là cao. So với thực giá trong đời sống hiện nay, nhất là ở các đô thị hay khu công nghiệp, thì với mức thu nhập 9 triệu được giảm trừ gia cảnh 3,6 triệu/người, số tiền sau thuế chi dùng trong gia đình không phải là nhiều, và phải "thắt lưng buộc bụng" lắm mới vừa đủ.
Nếu với những nước phát triển, số thu ngân sách từ thuế TNCN là rất lớn, vì những tầng lớp người có thu nhập cao ở các nước ấy rất đông, và cái chính, là chuyện trốn hoặc khai man thu nhập để trốn thuế ở các nước ấy là cực khó. Nhà tù sẵn sàng mở cửa cho những người trốn hoặc khai man thu nhập, trốn thuế.
Còn ở nước ta, số người có thu nhập cao ổn định và có thể tính được để buộc phải đóng thuế TNCN không nhiều (chỉ khoảng 3,5 triệu người). Ngoài ra, có rất nhiều người thu nhập thực tế cực cao nhưng lại không phải đóng một đồng thuế TNCN nào cả, vì thu nhập của họ không rõ ràng, không thể đưa vào sổ sách, không có "hóa đơn đỏ". Trong thực tế, rất nhiều người giàu ở Việt Nam hiện nay không đóng thuế TNCN, hoặc chỉ đóng rất ít, không đáng kể so với thu nhập thực tế của họ.
Muốn nguồn thu tăng từ thuế TNCN, thì tốt nhất, nên luật hóa và minh bạch hóa những nguồn thu khác nhau của công dân, có những biện pháp chế tài với những người trong thực tế giàu có mà lại không hoặc chỉ nộp rất ít thuế TNCN. Rồi cũng nên chừa một khoảng nhà tù dành cho những người trốn hoặc khai man thu nhập cá nhân và trốn thuế TNCN, như ở các nước văn minh người ta vẫn làm và tất cả mọi công dân đều tuân thủ.
Thanh Thảo
