(Baoquangngai.vn)- Tháng 12 âm lịch lại về. Dịp giáp Tết, nhiều gia đình, họ tộc tất bật tiến hành chạp mả. Đây là dịp con cháu làm ăn ở xa tìm về nguồn cội, thể hiện lòng thành kính với tổ tiên.
| TIN LIÊN QUAN |
|---|
Chẳng ai rõ nghi thức chạp mả hình thành từ lúc nào trong lịch sử truyền thống của người Việt. Nhưng các dòng tộc đều quy định rất cụ thể về ngày “Chạp” cố định vào tháng 12 âm lịch, hoặc tiết Thanh minh tháng 3 âm lịch. Nghi thức chạp mả diễn ra ở không gian khu mồ mả và nhà thờ tộc. Đây là nét văn hóa mang ý nghĩa giáo dục truyền thống trong họ tộc, vốn thấm nhuần đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”.
Năm nay, sau nhiều dịp lỡ hẹn với ngày chạp mả của dòng tộc, anh Trần Thế Hùng ngụ ở thôn Điền Chánh, xã Nghĩa Điền (Tư Nghĩa) lặn lội từ Phú Yên về quê dự chạp. Cuộc sống khó khăn với bao bộn bề, anh Hùng vẫn muốn bản thân làm tròn nghĩa vụ của bậc làm con cháu.
 |
| Vào ngày Chạp hoặc trước đó vài ngày, nhiều người trong dòng họ sẽ rủ nhau đi dẫy mả, là cho các khu mồ mả của ông bà tổ tiên thêm khang trang, gọn gàng |
“Năm mới sắp đến. Tất cả mọi thứ đều phải được chuẩn bị tươm tất, phải chăm sóc sửa sang các phần mộ người thân, để người đã khuất cũng được ăn Tết như người sống. Nhiều năm lỡ hẹn ngày chạp mả, tôi thấy mình thật có lỗi với tổ tiên. Nên năm nay cố gắng thu xếp thời gian để về với dòng họ”.
Đối với nhiều gia đình, chạp mả là ngày vô cùng quan trọng. Một năm chỉ có một lần, nên ai cũng tranh thủ về để có mặt đông đủ. Công việc chạp mả được cháu con thực hiện nghiêm túc, thể hiện sự kính trọng và tưởng nhớ đến ông bà, tổ tiên.
Vào ngày chạp mả hoặc trước ngày chạp vài ngày, ông bà, cha mẹ thường dẫn con cháu đi dẫy mả, quét dọn sửa sang lại cho khang trang. Với những phần mộ bị cỏ vây quanh hay lở đất, dịp này sẽ được con cháu thu dọn, làm cho khu mả gọn gàng, tươm tất hơn. Qua đây, thế hệ con cháu cũng được người lớn kể về vai vế, công trạng, đức tính... từng người nằm dưới mồ.
Anh Hùng chia sẻ: “Nếu không có dịp chạp mả, có lẽ nhiều thế hệ con cháu sau này chẳng thể nào biết hết được vị trí mồ mả của ông bà, tổ tiên trong dòng họ để mà tìm về thể hiện lòng tri ân, tưởng nhớ.”
 |
| Chạp mả được xem là dịp lễ quan trọng của nhiều họ tộc để con cháu tưởng nhớ đến những người đi trước |
Thông thường, công việc dẫy mả được giao cho cánh đàn ông, thanh niên. Còn các chị, các mẹ ở nhà sẽ phân công nhau phụ trách khâu bếp núc. Người đi chợ, kẻ lo thu vén nhà cửa gọn gàng. Để đến trưa của ngày chạp mả, mâm cúng với đầy đủ các món ăn truyền thống cùng với nhang đèn, hoa quả được sẵn sàng.
Trong không khí thiêng liêng, ấm áp với hương trầm nghi ngút, nghi thức cúng Chạp mả được tiến hành với sự sum họp của cháu con trước bàn thờ tổ tiên. Khi hương tàn, mâm cỗ được dọn để nhiều người thuộc dòng họ và khách mời cùng thưởng thức. Do vậy, ngày chạp mả cũng được xem là ngày lễ hội của cả họ tộc trước thềm năm mới.
Đây là một trong những dịp lễ cúng quan trọng nhất của các dòng họ và được lưu giữ mãi đến ngày nay. Do vậy, vào thời điểm tháng 12 âm lịch, có dịp về thăm những vùng quê nông thôn ở mọi miền của Tổ quốc, chúng ta sẽ được sống trong cảnh nhộn nhịp của ngày chạp mả.
Tục lệ chạp mả được duy trì từ đời này sang đời khác, trở thành một nét đẹp trong những tục lệ ăn Tết Nguyên đán của người Việt. Hằng năm, mỗi khi đi xa về quê ăn Tết, những người trẻ xa quê lại có thêm một dịp để gần gũi, nhìn nhận bà con bên nội bên ngoại, thấy Tết càng thêm nhiều ý nghĩa.
Bài, ảnh: Thiên Vương
