(Báo Quảng Ngãi)- Tháng chạp tôi về thăm Thu Xà, một buổi chiều đông tôi thẫn thờ bên bờ sông Vực Hồng, nơi bến sông tiễn người đi và đón người mới đến, dòng nước xuôi về cửa Lở hoặc rẽ trái chảy ra cửa Đại. Bên kia sông là xóm Hà Khê ở giữa lưu vực sông Vệ, một ốc đảo tràn ngập phù sa nhưng ít bóng người.
Thu Xà có lịch sử hình thành rất lâu, là một trong những thương cảng sầm uất thời chúa Nguyễn như Phố Hội (Quảng Nam), nhộn nhịp thương nhân người Hoa đến an cư lập nghiệp. Người Hoa đã xây dựng ở đây những chùa chiền miếu mạo, những ngôi nhà cổ. Dấu tích duy nhất còn sót lại sau năm tháng chiến tranh là chùa Ông, hiện nay là di tích cấp quốc gia.
 |
| Mộ nhà thơ Bích Khê. Ảnh: HNP |
Nói đến Thu Xà, không một người dân nào ở Quảng Ngãi không biết là nơi nhà thơ Bích Khê cuối đời mất và chôn cất ở đây. Con đường làng quanh co rợp bóng tre để đến ngôi mộ ông, nếu không có người hướng dẫn ta sẽ đi lạc và cũng khó tìm ra ngôi mộ của ông giữa những ngôi mộ khác trong nghĩa địa. Đơn giản chỉ là tấm bia ghi tên tuổi, năm sinh, năm mất của ông, nó không khác mấy như những ngôi mộ khác xung quanh. Cuộc đời và sự nghiệp của ông để lại vỏn vẹn trong hai tập đã xuất bản: Tinh Huyết, Tinh Hoa và những bài thơ khác đang lưu giữ trong tộc họ.
Trước tháng 4.1975 do yêu mến thơ ông, người dân ở Quảng Ngãi đặt tên ông cho một con đường phía đông Thành cổ nay là đường Nguyễn Du, TP. Quảng Ngãi. Cách đây vài năm, sau Hội thảo cấp Quốc gia nhân 90 năm Ngày sinh Bích Khê, HĐND tỉnh đã ra nghị quyết đặt tên một con đường nối từ đường Lê Trung Đình đến ngã tư Ba La là đường Bích Khê. Nhà thờ tộc họ Lê hiện được xây dựng lại khang trang trên nền đất cũ, do sự đóng góp tự nguyện của gia đình bà con tộc họ Lê ở khắp trong nước. Trong nhà thờ có bàn thờ riêng và tượng bán thân của Bích Khê được đặt trang trọng ở một vị trí bên trái. Con cháu tộc họ Lê ở gần đó hằng ngày sớm hôm nhang khói ấm cúng.
Hướng đến 100 năm ngày sinh Bích Khê (24.3.1916 - 24.3.2016), Quảng Ngãi đã có kế hoạch chuẩn bị một số hoạt động như: Sưu tầm, tuyển chọn và biên tập thực hiện Tổng tập 100 năm Bích Khê; thiết kế và xây dựng vườn tượng Bích Khê tại khuôn viên nhà thờ tộc họ Lê ở Thu Xà; tổ chức liên hoan trình diễn thơ Bích Khê… Những hoạt động trên sẽ phục dựng những cống hiến của thi sĩ Bích Khê đối với sự nghiệp thơ ca nước nhà nói chung và là niềm vinh dự xứng đáng cho người con ưu tú đã làm rạng danh quê hương Quảng Ngãi.
Là kẻ hậu sinh, tôi đã đọc những sáng tác của Bích Khê và đã vô cùng khâm phục trước những thi ảnh, thi tứ, hình tượng, từ ngữ… mới lạ ông sử dụng trong thơ. Một trong những câu thơ tiêu biểu: “Ô! Hay buồn vương cây ngô đồng/ Vàng rơi! Vàng rơi: Thu mênh mông…” đã nói lên sự tinh anh của tài hoa thơ ấy. Khó có thể nói có câu thơ của tác giả nào về mùa thu hay hơn câu thơ được trích trên của thi sĩ Bích Khê trong phong trào Thơ Mới.
HỒ NGHĨA PHƯƠNG
