Cần giữ gìn làn điệu ca choi, ta lêu của người Hrê

08:03, 12/03/2013
.

(QNg)- Dân tộc Hrê ở huyện Ba Tơ chiếm trên 84% dân số toàn huyện, đời sống văn hóa cổ truyền của họ rất đa dạng, phong phú, như lễ hội đâm trâu, cồng chiêng, nhà sàn, làn điệu ta lêu, ca choi, trong đó ta lêu, ca choi, một thể loại dân ca của người Hrê, được các thế hệ cha ông sáng tác, truyền miệng cho con cháu đời sau.

TIN LIÊN QUAN


Ta lêu là điệu hát kể, có tính chất tự sự, có hai dòng ta lêu là ta lêu cổ và ta lêu mới. Người Hrê thường dùng ta lêu để hát kể cho con cháu nghe bên bếp lửa nhà sàn, kể về các anh hùng huyền thoại của cộng đồng tộc người, về các vị thần linh, về những con người tài trí, dũng cảm, kể về mối quan hệ giữa người và trời, phê phán điều ác độc và giáo dục cái thiện. Ta lêu cổ phần nhiều là phản ảnh mối quan hệ con người, giữa người và loài vật, cây cối hoặc giữa loài vật với cây cối cũng biết nói, múa hát, suy nghĩ và tình cảm như con người. Ta lêu mới là loại ta lêu được sáng tác trong giai đoạn chống Pháp, chống Mỹ và cả sau ngày hòa bình, thống nhất đất nước. Đó là những bài dân ca, ca ngợi quê hương, ca ngợi Đảng, Bác Hồ, bộ đội; tình đoàn kết các dân tộc anh em, mối tình gắn bó giữa quân và dân; ca ngợi cuộc sống mới, ca ngợi tinh thần lao động sản xuất... và đặc biệt là về tình yêu đôi lứa.

Ca choi là một làn điệu hát đối đáp. Giai điệu của ca choi trong sáng, đơn giản, nhưng rất mượt mà, tình cảm. Nội dung của ca choi thể hiện nhiều đề tài khác nhau như chuyện yêu đương, chuyện gia đình, chuyện xã hội, mừng quê hương, đất nước... Người Hrê còn dùng ca choi để hát đối đáp lẫn nhau, người Hrê có thể hát ca choi đối đáp với nhau suốt đêm mà không có hồi kết; người thể hiện phải biết cách rung giọng, kéo dài hơi một cách khéo léo, hợp lý thì mới có thể tạo ấn tượng cho người nghe. Ngoài ra, người Hrê còn dùng chính giai điệu trong sáng, tình cảm của làn điệu ca choi để giãi bày những nỗi niềm riêng tư, như nói về nỗi khổ nhọc, nghèo túng, mồ côi. Trong các dịp Tết, cúng, đám cưới, hay trong các dịp sinh hoạt vui chơi, ngồi bên ché rượu cần, khi có chút men rượu người Hrê thường rủ nhau hát ca choi, ta lêu để giao lưu, tâm tình, chia sẻ tâm tư tình cảm của mình, hoặc để thể hiện khả năng tài nghệ hát ca choi, ta lêu với mọi người.

Dẫu trải qua biết bao thăng trầm của thời gian, song những nét văn hoá ấy luôn gắn liền với cuộc sống của người Hrê. Tuy nhiên thực tế hiện nay, lớp thanh niên người Hrê không còn mấy ai hiểu và hát được các làn điệu dân ca của dân tộc mình. Điều đó chứng tỏ dòng nhạc dân gian của người Hrê đang lắng đọng, mai một đi nhiều. Rất cần sự chung tay của cộng đồng bảo vệ vốn quý văn hoá lâu đời của dân tộc Hrê mãi được gìn giữ và phát huy.


 Thị Thoang
 


.