Tổ quốc trong mỗi khúc dân ca

01:11, 04/11/2012
.

(QNg)- Có lẽ ít có đất nước nào trên trái đất này lại có dáng tạo hình thật mềm mại, uyển chuyển như hình dáng chữ S của Tổ quốc Việt Nam. Có nhà thơ ví: "Đất nước giống như nàng tiên múa - Lại hóa thành ngọn lửa lúc cuồng phong". Cũng ít đất nước nào lại lắm sông như đất nước mình. Sông là nơi khởi nguồn cho mọi khúc dân ca. Sông Thương gắn với Dân ca quan họ Bắc Ninh, sông Mã gắn với điệu hò "Dô tả, dô ta".

Sông Lam với làn điệu dân ca Ví Dặm, sông Hương dùng dằng với điệu hò mái nhì "Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu". Rồi Lý ngựa ô gập ghềnh qua miền Trung lắm đèo nhiều dốc. Rồi câu vọng cổ ngân nga nơi rất nhiều kênh rạch. Và đặc biệt là tiếng ru. Từ lúc sinh ra ta đã được mẹ ru trên cánh võng. Có cánh võng tre kẽo cà kẽo kẹt. Có cánh võng đay dây dù thin thít. Và chớp trắng cánh cò bay lả bay la; cánh cò hay hình bóng người nông dân hai sương một nắng trên cánh đồng làng. Tiếng ru như bầu vú sữa mẹ không bao giờ cạn với huyết thống cộng đồng. Tiếng ru đã chắp cánh cho tâm hồn trẻ thơ bắt đầu những khúc đồng dao dạy lẽ sống làm người.

Tình yêu quê hương, tình yêu Tổ quốc bắt đầu từ tình yêu khúc hát dân ca, tình yêu tâm hồn dân tộc. Dân ca chính là tiếng lòng sâu thẳm nhất, diệu vợi nhất và trung thực nhất. Đó là lời ăn, tiếng nói, là ứng xử giao hòa, là kinh nghiệm sống bao đời được chắt lọc, được đúc kết. Đó là ước vọng, là niềm tin, là cõi thiêng của tâm linh dân tộc. Ta cứ thử hình dung những nhịp luyến láy của dân ca sẽ vẽ ra những dáng hình lãnh thổ đất nước. Có nhịp mênh mang đắm đuối, có nhịp trắc trở gập ghềnh, có tiếng sáo Mèo vi vút tầng không, có nhịp đàn Tơ rưng Tây Nguyên cuồn cuộn.

Trong bốn mùa có lẽ mùa thu là mùa gợi cảm nhất. Gợi cảm từ sắc trời thu mây bông trắng nõn, gợi cảm từ tiết thu mát mẻ hài hòa, từ nắng thu ngọt ngào thơm hương đậm quả. Tổ quốc ta khai sinh từ mùa thu tháng 9. Từ quảng trường Ba Đình 67 năm trước, tiếng Bác Hồ thật giản dị, ấm áp biết bao: "Tôi nói đồng bào nghe rõ không?". Thưa Bác, cả trăm ngàn trái tim hòa một "Chúng con nghe rõ lời Bác là lời thiêng liêng đất nước".

Tổ quốc bấy giờ thật gần gũi vô cùng. Tổ quốc chính là khúc hát dân ca, là tiếng ru của mẹ, là giọng nói Bác Hồ, là cả một bề dày lịch sử chống giặc ngoại xâm và có một bề sâu thăm thẳm của đạo lý ngàn đời nhân ái. Đất nước của con Rồng cháu Tiên, của trống đồng Lạc Việt ngân vọng muôn đời bởi "Tổ quốc tượng hình trong những khúc dân ca".


 Nguyễn Ngọc Phú
 


.