(QNg)- Ở huyện Bình Sơn có một tuyến kênh đi qua địa bàn hai xã Bình Mỹ và Bình Chương đã nhiều năm nay bỏ hoang, không có nước. Trong khi đó hàng trăm ha lúa và hoa màu ở các địa phương này nếu không bỏ hoang cũng đang thiếu nước tưới trầm trọng.
Theo lãnh đạo xã Bình Mỹ thì tuyến kênh B1-18 là nhánh của con kênh B1-16 nối liền từ xã Tịnh Trà và Tịnh Hiệp (Sơn Tịnh) đến xã Bình Mỹ. Hiện tại, từ bờ đến lòng mương cỏ và các loại cây bụi mọc hoang dại um tùm và dấu vết của nước chảy qua kênh mương hoàn toàn không có.
 |
| Do không có nước tưới, ruộng lúa 16 ngày ở đồng Ruộng Đình nứt nẻ. |
Ông Phạm Đức Thảo - Chủ nhiệm HTX NN Bình Mỹ cho biết: Kênh B1-18 dài 2.500 mét kéo dài qua hai xã Bình Mỹ và Bình Chương, được xây dựng vào năm 1987. Hồi đó tuyến kênh xây dựng bằng thủ công. Cả hai xã Bình Chương và Bình Mỹ phải huy động công sức của hàng ngàn công là xã viên của hai HTX NN ở đây. Mồ hôi đã chảy... thành “suối” chớ chẳng ít. Vậy mà khi kênh mương hoàn thành, mới dẫn nước Thạch Nham về tưới cho lúa và hoa màu được hơn 2 năm. Đến năm 1989 không thấy nước chảy qua nữa.
Theo ông Thảo đây là tuyến kênh hưởng được nước Thạch Nham sớm nhất so với các tuyến kênh khác của huyện Bình Sơn, nhưng qua quá trình sử dụng lại là tuyến kênh "tệ hại" nhất. Tìm hiểu chúng tôi được biết, kênh B1-18 phải phụ thuộc vào kênh B1-16 (dài 1.500 mét, nối liền từ hai xã Tịnh Hiệp, Tịnh Trà - Sơn Tịnh chảy qua xã Bình Mỹ), vì B1-18 là nhánh của B1-16. Có điều con kênh B1-16 có nước Thạch Nham chảy qua với lượng nước chỉ đạt cao nhất là 1/3 mương, nên không đủ cho kênh B1-18 "uống". ông Thảo bức xúc: Kênh này theo thiết kế ngày trước là tưới cho 300 ha lúa và hoa màu của hai xã Bình Mỹ và Bình Minh. Trong đó xã Bình Mỹ có 33 ha lúa, còn lại gần 120 ha hoa màu. Thế nhưng do không có nước chảy qua kênh, nên có nhiều diện tích lúa và hoa màu nếu không dựa được vào nước trời, thì đành bỏ hoang, nhất là vào vụ hè thu hằng năm.
Theo chân Chủ tịch UBND xã Bình Mỹ Chung Quang Bắc và anh Phạm Đức Thảo - Chủ nhiệm HTX NN Bình Mỹ đến các đồng ruộng trước đây hưởng nước Thạch Nham, chúng tôi chứng kiến nhiều cánh đồng nứt nẻ, đầy cỏ mọc. Tại cánh đồng Gò Me (4,5 ha) chúng tôi thấy một phần cỏ hoang mọc, một phần thì bà con nông dân đã cày ải. Anh Bắc chỉ cho chúng tôi xem mấy đám ruộng đã cày ải rồi giải thích. Còn tại cánh đồng Ruộng Đình (6 ha), chúng tôi thấy một vài đám ruộng lúa đã lên xanh, nhưng chân ruộng thì nứt nẻ, có chỗ đưa bàn chân xuống cũng lọt. Được biết, mấy hôm trước trời mưa bà con thấy "ngon ăn" thì làm ruộng sạ. Nay lúa đã 16 ngày rồi, trời không mưa, ruộng lại không có nước. Ngoài hai cánh đồng nói trên xã Bình Mỹ còn một số cánh đồng khác như: Gò Than, Cây Bàng, Cây Mát... trước đây sản xuất 3 vụ, nay đành bỏ hoang hoặc gieo vụ mùa. Đó là với cây lúa, còn với các loại hoa màu, bà con sản xuất đều dựa theo nước trời.
Theo ông Chung Quang Bắc, các tuyến kênh nói trên không có nguồn nước Thạch Nham chảy qua có nhiều nguyên nhân. Tất cả bắt nguồn từ kênh B1-16. Tuy nhiên do kênh này bắt nguồn từ xã Tịnh Hiệp và Tịnh Trà (Sơn Tịnh) khi chảy về đến địa bàn xã Bình Mỹ thì lượng nước chảy nhiều nhất cũng chỉ 1/3 mương, không đủ tưới cho các đồng ruộng ở xã này. Vì vậy buộc xã Bình Mỹ phải ngăn không cho nước từ kênh B1-16 chảy sang kênh B1-18.
Hơn nữa vào năm 1999, tuyến kênh đi qua xã Tịnh Trà và Tịnh Hiệp được xây dựng bê tông hộp, thì đáy mương ở đây lại thấp hơn đoạn mương dẫn về xã Bình Mỹ. Vì thế lượng nước chảy về Bình Mỹ cũng ít hơn. Như vậy trong thực tế kênh B1-16 vẫn hoạt động, nhưng lượng nước chảy về không đủ cung cấp cho diện tích ruộng và hoa màu ở các xã Bình Mỹ và Bình Chương. Anh Bắc - Chủ tịch UBND xã Bình Mỹ cho biết: Từ năm 2001-2003, Trạm thủy nông chỉ hợp đồng tưới cho xã Bình Mỹ 33 ha lúa, sau đó giảm xuống còn 18 ha và đến vụ hè thu 2010, tuy hợp đồng tưới cho 18 ha lúa, nhưng thực tế chỉ có 7 ha lúa có nước Thạch Nham, diện tích còn lại không có nước sản xuất, nên nông dân phải bỏ hoang. Xã Bình Mỹ đang dự kiến sẽ mời công ty tư vấn thiết kế đo lại cao trình của kênh mương. Sau đó sẽ kiến nghị lên ngành cấp trên cho sửa chữa, nâng cấp lại kênh B1-16 và B1-18, để phục vụ sản xuất.
Thiết nghĩ, xây dựng kênh rồi bỏ hoang và không phát huy tác dụng, thì đó là sự lãng phí (không chỉ tiền của Nhà nước mà còn công lao động của nông dân). Dẫn đến đất canh tác và năng suất lúa, hoa màu sản xuất kém hiệu quả trên vùng đất này. Vì vậy, việc khôi phục và nâng cấp, sửa chữa tuyến kênh B1-16 và B1-18 nói trên rất cần thiết hiện nay.
Bài, ảnh: PHẠM ANH
