Một lần về "Châu lỵ Làng Rê"

(Báo Quảng Ngãi)- Cách đây 70 năm thôn Làng Rê, xã Sơn Giang (Sơn Hà)  được gọi bằng cái tên “Châu lỵ Làng Rê”. Mùa Thu này ở Làng Rê nắng vàng, đồi xanh, sông Giang trong vắt. Lúa trên đồng rì rào uốn cong báo hiệu mùa gặt đã về.

Một mùa thu trước

Từ ngã ba Hạ Thành ngoặt về con đường nhựa phẳng lỳ bám theo triền sông Giang khoảng 10km là đến thôn Làng Rê. Những ngày này, người dân nơi đây nô nức kỷ niệm 70 năm “Chiến thắng Châu lỵ Làng Rê” 15.8.1945 – 15.8.2015. Hào khí năm xưa được nhớ lại với niềm tự hào vô biên về lớp người đi trước đã vào sinh ra tử, quyết chiến giải phóng quê hương, đem yên vui về cho Làng Rê hôm nay…

 

Nơi đây ngày xưa là trạm gác, đồn địch. Còn nay là Trạm khí tượng thủy văn Sơn Giang. Ảnh: T.Nhị

Ngày 15.8.1945, Việt Minh xã Hà Tân mở hội nghị toàn thể tại Hóc Rải để bàn biện pháp thực hiện một số nhiệm vụ mới của tỉnh giao, phân phát truyền đơn của tỉnh đưa về, theo dõi hoạt động của bọn phản động, chuẩn bị lực lượng tự vệ phục vụ nhiệm vụ mới... Cuộc họp chưa kết thúc, thì có tin báo lực lượng du kích Ba Tơ do ông Phan Phong và ông Tạ Bá Phượng chỉ huy đã đánh chiếm xong châu lỵ Sơn Hà (ở tại Làng Rê thuộc xã Sơn Giang ngày nay).

Ngay trưa hôm đó, lực lượng du kích Ba Tơ đã phối hợp với Ban Chấp hành Việt Minh xã Hà Tân đưa lực lượng xuống tiếp quản châu lỵ Sơn Hà. Các đồng chí Nguyễn Ngọc Mai, Đặng Ngọc Liền và Nguyễn Thị Kỷ trực tiếp huy động lực lượng quần chúng, tự vệ mật với vũ khí thô sơ đến tiếp quản châu lỵ Sơn Hà. Bọn địch ở đây ngoan cố chống cự, nhưng được sự hỗ trợ của quần chúng khởi nghĩa, đội du kích đã anh dũng chiến đấu, bắt sống tên kiểm lý, toàn bộ bọn địch đầu hàng, ta thu 35 khẩu súng. Việc tiếp quản và ổn định tình hình trật tự xã hội và an ninh chính trị tại Châu lỵ tiến hành thuận lợi.

Lá cờ đỏ sao vàng phất phới tung bay ở Châu lỵ Làng Rê đem lại cho nhân dân các dân tộc một niềm tin yêu và phấn khởi mới. Cách mạng về, độc lập về, không còn Pháp, Nhật và bè lũ tay sai bắt xâu, đánh thuế, khủng bố dân mình.

Với thắng lợi to lớn của cuộc khởi nghĩa giành chính quyền, giải phóng Châu lỵ Làng Rê – Sơn Hà ngày 15.8.1945, đã cùng với cả nước kết thúc thắng lợi cuộc khởi nghĩa Tháng Tám lịch sử, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, hình thành bộ máy chính quyền cách mạng từ huyện đến xã, đem lại độc lập, tự do và ruộng đất cho nhân dân.

Những mùa thu sau ở Làng Rê

Những già làng có uy tín ở Làng Rê thường kể cho lớp con cháu nghe về những ngày “Châu lỵ Làng Rê” còn gian khổ. Cụ bà Lê Thị Minh (81 tuổi) tâm sự: “Như lớp người chúng tôi, có trải qua chiến tranh mới hiểu hết giá trị của độc lập, tự do. Chẳng có gì sánh được với độc lập, tự do cả!”. Ông Đinh Văn Dép là một người con ưu tú của Làng Rê. Ông nguyên là Bí thư Huyện ủy Sơn Hà nay đã nghỉ hưu. Ông còn lưu giữ nhiều bản diễn văn đọc trong các lần kỷ niệm giải phóng Châu lỵ Làng Rê. Theo ông,  lịch sử nhắc lại chuyện đã qua, ít có sự thay đổi, nhưng những thành tựu trong phát triển kinh tế - xã hội của Làng Rê mỗi năm được thay bằng con số mới ấn tượng, ý nghĩa hơn. Đó là minh chứng cho sự đổi mới, đi lên của làng quê cách mạng bên bờ sông Giang này.

Bí thư Đảng ủy xã Sơn Giang Võ Thành Long giới thiệu các di tích lịch sử của một thời Làng Rê bị Pháp chiếm đóng. Và hôm nay, màu xanh của keo, mì, mía, lúa đã phủ hết các dấu tích của thời lầm than, bị thực dân đô hộ. Quanh vùng chỉ còn sót lại vài lô-cốt, vọng gác của địch ngày xưa. Nhưng quanh những lô cốt, vọng gác ấy giờ cũng là trường học, đường nhựa, công trình dân sinh… Hiện tại toàn thôn Làng Rê có 238 hộ, hiện chỉ còn 81 hộ nghèo, chủ yếu là hộ già, neo đơn, mất sức lao động. Hạ tầng có đầy đủ đường, trường, trạm khang trang, sạch đẹp và 100% hộ dân được sử dụng điện thắp sáng.

Trên mảnh đất anh hùng năm xưa, Làng Rê hôm nay đã hiện hữu cuộc sống mới. Đời sống của người dân từng bước được cải thiện, không chỉ có ăn no, mặc ấm mà đã tiến tới ăn ngon, mặc đẹp. Con em các dân tộc trong độ tuổi đều đã được đến trường... "Thế nhưng, Làng Rê  vẫn còn nhiều việc phải tiếp tục phấn đấu. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế còn chậm; có tăng trưởng nhưng thiếu vững chắc; tiềm năng đất đai, lao động chưa được khai thác hiệu quả; trình độ dân trí và tỷ lệ hộ nghèo còn cao… là những thách thức lớn đối với Làng Rê trong chặng đường trước mắt” - Bí thư Đảng ủy xã Sơn Giang Võ Thành Long trăn trở.
 

 

THANH NHỊ