(Báo Quảng Ngãi)- Ba năm trở lại đây, trên địa bàn các xã Ba Lế, Ba Bích (Ba Tơ) rộ lên tình trạng người dân địa phương vào rừng lùng sục tìm khai thác và đào gốc cây xá xị để bán cho các cơ sở chế tác đồ mỹ nghệ, đẩy loài cây này tới nguy cơ bị tận diệt.
Đầu tháng 1, có dịp lên Ba Bích công tác, dọc hai bên đường chúng tôi nhận thấy hàng trăm gốc cây xá xị để la liệt trước nhà của người dân. Đây là những gốc cây xá xị được người dân đào về bán cho các cơ sở chuyên chế tác đồ thủ công, mỹ nghệ từ gốc cây xá xị làm cảnh trưng bày trong nhà.
Anh Phạm Văn Toàn, thôn Đồng Vào, một người chuyên đi đào gốc xá xị cho biết: Ngày trước, rừng còn nhiều cây xá xị, mỗi ngày chúng tôi cũng kiếm được vài trăm ngàn đồng. Nhưng nay, để tìm được gốc xá xị, chúng tôi phải đi bộ 4, 5 giờ, thậm chí là về không. Để có những gốc xá xị đẹp, giá cao, chúng tôi vượt rừng, lội suối hằng ngày trời, thậm trí là lật tung cả quả đồi, nguy hiểm đến tính mạng mới có. Còn đi đào thuê chỉ nhận được ngày công ít ỏi. Nếu đi đào các cây nhỏ, ngày nào trúng thì mới được 100.000 đồng. Với người dân địa phương, số tiền này là rất lớn nên họ bất chấp nguy hiểm vào rừng tìm đào gốc cây xá xị.
 |
| Người dân trang trí cho gốc xá xị để bán cho khách. |
Tại nhà anh Nguyễn Phùng Hưng, thôn Con Trổ, xã Ba Bích bày bán rất nhiều gốc xá xị từ nhỏ đến lớn, với đủ giá từ vài chục ngàn, đến vài triệu đồng, thậm chí có gốc hàng chục triệu đồng. Trước đây, anh Hưng từng bán gốc xá xị giá 20 triệu đồng. Theo anh Hưng, gần Tết, đồ mỹ nghệ từ gốc cây xá xị mới bán được nhiều và được giá. Tuy nhiên, người mua bây giờ rất kén chọn và chỉ những cây có hình thù đẹp mới có giá cao.
Anh Phạm Văn Im ở thôn Nước Đang, cho rằng, ban đầu người dân chỉ chơi gốc cây khô, nhưng do thị trường ưa chuộng loại cây này nên họ đã đào cả gốc cây xá xị tươi đem bán. Bởi những gốc xá xị có mùi thơm và có hình dáng kỳ quái mới được nhiều người ưa thích mua về trưng bày trong nhà... Để có những gốc cây xá xị đẹp, bán được nhiều tiền, người dân phải vào rừng sâu tìm kiếm, nếu phát hiện thì thuê người đào đem về bán.
Ông Phạm Văn Chuyên- Chủ tịch UBND xã Ba Bích cho biết, không riêng Ba Bích mà người dân nơi khác cũng lên khu vực rừng núi kéo dài từ Ba Lế, Ba Nam đến Ba Bích để tìm gốc xá xị. Người dân đến khu vực núi này chủ yếu là tìm những gốc cây đã bị rục, bị bỏ quên trong lòng đất. Khi người dân tìm được gốc cây xá xị, họ phải xin phép UBND xã và có cam kết là được chủ đất ở khu rừng đó đồng ý, còn nếu ở rừng tự nhiên thì phải cam kết là không gây ảnh hưởng đến môi trường, không làm sạt lở đất, đá và cây tự nhiên ở khu vực đào bới…
Ở các tỉnh phía Nam, người dân chưng cất lấy tinh dầu từ vỏ, thân cây xá xị dùng pha nước uống và làm thuốc. Một số nơi, người ta dùng tinh dầu xá xị để xoa bóp chữa thấp khớp, đau nhức. Vì vậy, hiện nay, gỗ và tinh dầu xá xị có giá trị rất cao vì nó thuộc loại quý hiếm, chuyên dùng để làm tượng hoặc đồ mỹ nghệ, trang trí nội thất cao cấp, có nơi giá lên đến vài chục triệu đồng/m3. Riêng tinh dầu xá xị, được chưng cất từ vỏ, rễ và thân cây có giá bán vài trăm ngàn đồng/lít. Hiện nay nguồn tinh dầu tự nhiên rất khó kiếm, bởi các cánh rừng xá xị bị đốn hạ và đào bật gốc để làm đồ mỹ nghệ, dẫn đến cạn kiệt. Ở Quảng Ngãi, người dân chỉ đào gốc cây xá xị làm đồ mỹ nghệ, còn thân và vỏ thì vứt bỏ rất lãng phí…
Được biết, trước đây các cơ quan chức năng đã báo động nạn phá rừng bừa bãi, còn bây giờ tình trạng đào bới gốc cây xá xị ồ ạt làm rừng thiệt hại không kém, nhưng ít người quan tâm. Nếu cơ quan chức năng không có biện pháp ngăn chặn kịp thời thì loài cây quý này sẽ bị tận diệt và vắng bóng trên địa bàn Ba Tơ trong thời gian tới.
Bài, ảnh:PV
